Εξαρτημένη διαταραχή προσωπικότητας
Γράφει η Μαρία Ξανθοπούλου, Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια
Ακόμα και αν δεν το ξέρετε, σίγουρα γνωρίζετε άτομα που έχουν κάποια διαταραχή προσωπικότητας: μπορεί να είναι ο ίδιος ο/η σύντροφός σας, το παιδί σας, η μητέρα ή ο πατέρας σας, κάποιος συγγενής, φίλος ή συνάδελφος. Είναι πολύ πιθανό το άτομο αυτό να μην έχει διαγνωστεί, ωστόσο τα προβλήματα που απορρέουν από τον τρόπο σκέψης του και συμπεριφοράς του σίγουρα σας δυσκολεύουν τη ζωή.... Τα άτομα που εμφανίζουν τη συγκεκριμένη διαταραχή της προσωπικότητας θέτουν την ευθύνη του εαυτού τους στους άλλους ανθρώπους –εξαρτώνται από τους άλλους, ακόμη και για τις πιο σημαντικές αποφάσεις που αφορούν στη δική τους ζωή- και υποτάσσουν τις ανάγκες τους στις ανάγκες των άλλων ατόμων.
Αυτό συμβαίνει κυρίως λόγω έλλειψης αυτοπεποίθησης και λόγω του γεγονότος ότι δεν αντέχουν να είναι μόνα τους. Ζητούν συνεχώς τις συμβουλές και τις νουθεσίες των άλλων για τα ζητήματα που τους απασχολούν και δεν μπορούν μόνα τους να πάρουν αποφάσεις. Αποφεύγουν να αναλάβουν οι ίδιοι θέσεις που απαιτούν υπευθυνότητα ή ηγετικό ρόλο. Συνήθως διακρίνονται από απαισιοδοξία, παθητικότητα, αμφισβήτηση της αξίας του εαυτού και φόβο ή αποφυγή της εκδήλωσης σεξουαλικών ή επιθετικών συναισθημάτων προς άλλα άτομα. Θεωρούν ότι τα ίδια μειονεκτούν και ότι οι άλλοι είναι πιο ικανοί να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της ζωής και να προσφέρουν κάθε είδους υποστήριξη και ασφάλεια. Αντιλαμβάνεστε πως η συμβίωση μαζί τους είναι αρκετά δύσκολή και κουραστική.
Οι σκέψεις που κυρίως έχουν αντανακλούν ένα αίσθημα ανικανότητας: «αυτό είναι πολύ δύσκολο για μένα», «δε μπορώ να το χειριστώ», «θα αποτύχω», «δε θα μπορέσω να ανταποκριθώ στις υποχρεώσεις μου». Άλλες σκέψεις τους εκφράζουν το φόβο της εγκατάλειψης, το φόβο ότι θα χάσουν τους ανθρώπους από τους οποίους εξαρτώνται περισσότερο: «τι θα κάνω χωρίς αυτόν/ή;», «πως θα τα καταφέρω μόνος/η μου;». Αυτές οι σκέψεις συνήθως συνοδεύονται από ένα αίσθημα απόγνωσης και συχνά πανικού.
Σχεδιάζουν και οργανώνουν τα πάντα, έτσι ώστε να είναι σίγουροι ότι θα έχουν πάντα κάποιον στο πλευρό τους, αφού επιδεικνύουν μια πλήρη έλλειψη εμπιστοσύνη στην κρίση τους. Είναι αναποφάσιστοι, όταν πρέπει να πάρουν μια απόφαση, ζητάνε τις γνώμες των άλλων και αλλάζουν γνώμη εκατοντάδες φορές. Η όλη διαδικασία όμως τους δημιουργεί άγχος και εξάντληση. Αν τελικά καταφέρουν να πάρουν μια απόφαση, ζητάνε διαρκώς από τους άλλους να τους επιβεβαιώσουν ότι η απόφαση τους ήταν η σωστή. Εναλλακτικά, ζητάνε τις συμβουλές ενός ατόμου που εμπιστεύονται απόλυτα και βασίζονται αποκλειστικά σε αυτές.
Συνήθως, δε συμπαθούν τις αλλαγές, προτιμούν τα οικεία. Δεν έχουν διαπιστώσει ποτέ, πως στην πραγματικότητα μπορούν να λειτουργήσουν μόνοι, αφού πάντα φροντίζουν να έχουν στη διάθεση τους ανθρώπους που λειτουργούν εκ μέρους τους και για λογαριασμό τους. Προφανώς, δέχονται ένα δευτερεύοντα ρόλο στις σχέσεις τους (οικογενειακές, φιλικές, ερωτικές) και παρόλο που τους αρέσει η ασφάλεια αυτών των σχέσεων, ο δεύτερος ρόλος τους δημιουργεί θυμό, που δεν εκφράζετε ανοιχτά, καθώς κάτι τέτοιο μπορεί να διώξει τους άλλους από κοντά τους, ενώ τους έχουν τόση ανάγκη. Τέλος έχει παρατηρηθεί πως περιγράφουν τις σχέσεις με τους γονείς τους, με μια έντονη παρεμβατικότητα στη ζωή και στις σημαντικές αποφάσεις αυτής.
