Παρανοϊκή Διαταραχή Προσωπικότητας
Γράφει η Μαρία Ξανθοπούλου, Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια
Πολλοί από εμάς ίσως έχουμε γνωρίσει σε κάποια φάση της ζωής μας ανθρώπους που μονίμως βλέπουν θεωρίες συνωμοσίας πίσω από το κάθε τι, ή που δεν εμπιστεύονται τους άλλους και είναι τρομερά καχύποπτοι...
«Μη γίνεσαι παρανοϊκός!», «Τι παρανοϊκά πράγματα είναι αυτά που λες!», είναι συνηθισμένες κουβέντες. Πότε όμως αυτή η έλλειψη εμπιστοσύνης και η καχυποψία που δείχνει το άλλο άτομο γίνεται προβληματική; Πότε μιλάμε για Διαταραχή Προσωπικότητας;
Το κύριο χαρακτηριστικό του ατόμου με αυτή την διαταραχή είναι η έντονη Καχυποψία, η δυσκολία του να δείξει εμπιστοσύνη, η τάση να αποδίδει στους άλλους κρυφά κίνητρα και να πιστεύει χωρίς βάσιμους λόγους ότι θα τον εξαπατήσουν ή ότι θα τον εκμεταλλευτούν. Η διαταραχή αυτή δυσχεραίνει τις διαπροσωπικές σχέσεις του ατόμου και καθιστά πολύ δύσκολη τη συμβίωση μαζί τους, καθώς δεν υπάρχει εμπιστοσύνη από το άτομο αυτό. Λόγω της καχυποψίας που τους διακατέχει, είναι κλεισμένοι στον εαυτό τους και έτσι όντας αρκετά μυστικοπαθή και απόμακροι, τους είναι αρκετά δύσκολο να συνάψουν κάθε είδους σχέσεις. Κινδυνεύουν να εμφανίσουν μείζονα καταθλιπτική διαταραχή, ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, αγοραφοβία, και κατάχρηση ή εξάρτηση από ουσίες. Η παρανοειδής διαταραχή αφορά το 0,5 έως 2,5% του γενικού πληθυσμού και περίπου το 10% των ψυχιατρικών ασθενών. Είναι συχνότερη στους άνδρες, ενώ κάποιες έρευνες έδειξαν ότι οι συγγενείς των ανθρώπων αυτών πάσχουν συχνότερα από το γενικό πληθυσμό από χρόνια σχιζοφρένεια και παραληρητική διαταραχή παρανοϊκού τύπου. Η παρανοϊκή διαταραχή της προσωπικότητας κάνει εμφανή τα συμπτώματα της στα αρχικά χρόνια της ενηλικίωσης.
Οι ασθενείς με παρανοειδή διαταραχή εμφανίζονται και μιλάνε για αβάσιμες υποψίες ότι οι άλλοι τους εκμεταλλεύονται ή τους εξαπατούν. Τους απασχολούν έντονα αδικαιολόγητες αμφιβολίες για την πίστη ή την αξιοπιστία φίλων ή συνεργατών. Δυσκολεύονται να εμπιστευτούν προσωπικά τους θέματα σε άλλους, πιστεύοντας ότι οι πληροφορίες που θα δώσουν θα χρησιμοποιηθούν εναντίον τους. Διαβάζουν κρυμμένα μειωτικά ή απειλητικά μηνύματα σε καλοήθεις παρατηρήσεις ή γεγονότα.
Κρατάνε κακία, δηλ. δεν μπορούν να συγχωρήσουν προσβολές, τραυματισμούς ή υποτιμήσεις. Αντιλαμβάνονται επιθέσεις κατά του χαρακτήρα ή της φήμης τους που δεν είναι εμφανείς στους άλλους και γρήγορα αντιδρούν με θυμό ή αντεπιτίθενται.
Έχουν επανειλημμένες υποψίες, χωρίς λόγο, σχετικά με την πίστη του συζύγου ή του σεξουαλικού συντρόφου. Πολλά από αυτά τα χαρακτηριστικά μπορεί να συνυπάρχουν ή να είναι παρόντα και σε άλλες ψυχικές διαταραχές και αυτό καθιστά κάποιες φορές δύσκολη τη διάγνωση.
Πολλοί άνθρωποι ίσως νιώσουν σε κάποια φάση της ζωής τους το συναίσθημα της καχυποψίας οι άνθρωποι όμως που έχουν τη διαταραχή, έχουν την καχυποψία σε υπερβολικό βαθμό, χωρίς πραγματικές ενδείξεις. Παρερμηνεύουν το κάθε τι και το βλέπουν μέσα από το πρίσμα της καχυποψίας και μιας συνωμοσίας. Γίνονται τρομερά κουραστικοί στον περίγυρό τους, κανείς δε μπορεί να τους μεταπείσει, ούτε με τη λογική να τους δείξει ότι αυτά που ισχυρίζονται δεν είναι πραγματικά.
Για να διαγνωσθεί μια διαταραχή προσωπικότητας, ο ασθενής είναι σωστό να έχει ενηλικιωθεί, τα χαρακτηριστικά της διαταραχής να είναι σταθερά και να προκαλούν σε κάποιο βαθμό έκπτωση στην λειτουργικότητα του ασθενούς στην κοινωνική, επαγγελματική ή προσωπική του ζωή.
