Τι είναι η ζήλια ανάμεσα στα αδέρφια και ποιες μορφές μπορεί να έχει;

Γράφει η Μαρία Ξανθοπούλου, Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια

Η ζήλια είναι το φυσιολογικό συναίσθημα που πλημμυρίζει κάθε παιδί, όταν αντιλαμβάνεται ότι κάποιος άλλος «εισβάλλει» σε μια στενή δυαδική του σχέση, όταν νοιώσει ότι χάνει ή ότι πρέπει να μοιραστεί την αποκλειστική αγάπη των γονιών του.

Το συναίσθημα της ζήλιας εκδηλώνεται συνήθως γύρω στο 15ο μήνα, σχετίζεται με την ικανότητά του παιδιού να παρατηρεί και να διακρίνει διαφορές και αποτελεί μία κατάκτηση στην ψυχοσυναισθηματική του ανάπτυξη. Αυτό σημαίνει ότι για να μπορέσει το παιδί να νοιώσει ζήλια θα πρέπει να έχει την ικανότητα να βλέπει στον άλλο χαρακτηριστικά ή ικανότητες και να τις συγκρίνει με τις δικές του. Η ικανότητα αυτή αποτελεί το πρώτο βήμα για την ανάπτυξη της κριτικής σκέψης.

Η ζήλια εκδηλώνεται με διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα με την ψυχοσυναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού και τις συνθήκες του οικογενειακού περιβάλλοντος. Μπορεί να έχει τη μορφή της προσκόλλησης σε ένα αντικείμενο ή σχέση ( συνήθως με τη μητέρα), της υπεράσπισης της ιδιοκτησίας ή της ζωηρής ανησυχίας και καταβολής κάθε δυνατής προσπάθειας για να ξανακερδίσει τη χαμένη του θέση

Συναισθήματα ζήλιας ανάμεσα στα αδέρφια συνήθως εμφανίζονται σε διάφορα μεταβατικά στάδια της οικογένειας (μετακόμιση, είσοδος του ενός στο πανεπιστήμιο) και συνήθως συνδέονται με κρίσιμες φάσεις αλλαγών στην οικογενειακή ζωή, όπου αλλάζουν οι ισορροπίες και οι θέσεις των μελών.

Πώς νοιώθει το παιδί που ζηλεύει;

Το παιδί που ζηλεύει βρίσκεται σε μια κατάσταση έντονης αμφιθυμίας (οξείας εσωτερικής διαμάχης), βιώνει αγάπη και μίσος την ίδια στιγμή.
Η ζήλια εμπεριέχει συνήθως πολλά και αντιφατικά συναισθήματα. Το παιδί μπορεί να νοιώθει ταυτόχρονα θυμό, αγάπη, μίσος, θαυμασμό, θλίψη, απογοήτευση, ματαίωση, ενοχές.

H ζήλια δεν έχει μόνο αρνητικές διαστάσεις...

Ένα παιδί δε μπορεί να ζηλέψει αν δεν έχει την ικανότητα να θαυμάζει, να εκτιμά, να αγαπά. Μόνο που δεν ξέρει τον τρόπο να διαχειρίζεται τα δύσκολα και αντιφατικά του συναισθήματα, δεν ξέρει τον τρόπο να διεκδικήσει και να μοιραστεί την αγάπη του. Η ζήλια, επίσης, πολλές φορές βοηθά τα παιδιά να θέσουν στόχους και να επιτύχουν πράγματα που ίσως αλλιώς δε θα προσπαθούσαν να τα κάνουν.

Οι γονείς έχουν σημαντικό ρόλο στο να εκπαιδεύσουν τα παιδιά τους να αναγνωρίζουν, να εκφράζουν και να αποδέχονται τη ζήλια τους. Επίσης, χρειάζεται να τα διαβεβαιώσουν ότι η αγάπη των γονιών δε χάνεται με τίποτα και για κανένα παιδί, όσες συγκρούσεις και αν μεσολαβήσουν. Με αυτόν τον τρόπο, δημιουργούνται οι προϋποθέσεις για μια σχέση δυνατή, γεμάτη σεβασμό, αλληλοϋποστήριξη και αλληλοκατανόηση ανάμεσα στα αδέλφια.

Τέλος, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι τα παιδιά που έχουν βιώσει και εκφράσει τη ζήλια και έχουν συμφιλιωθεί μαζί της, κερδίζουν πολλά από αυτή την εμπειρία. Ας μην ξεχνάμε ότι η ζήλια σχετίζεται με την ικανότητά μας να τα βγάζουμε πέρα με τα αντιφατικά και δύσκολα συναισθήματα, με την ικανότητά μας να μπαίνουμε στη θέση του άλλου και να πιστεύουμε στον εαυτό μας και στις δυνάμεις μας.