Τι είναι η κρίση πανικού (2ο – αντιμετώπιση)
Γράφει ο Αντώνης Τσιτλακίδης, Κλινικός Ψυχολόγος, MSc
Στο προηγούμενο άρθρο είδαμε τα γενικά χαρακτηριστικά των κρίσεων πανικού. Γιατί, όμως, παθαίνει κάποιος κρίσεις πανικού; Και πώς αντιμετωπίζονται;
Ο φαύλος κύκλος του πανικού
Όπως είδαμε σε προηγούμενα άρθρα, τα αγχώδη άτομα ή, καλύτερα, τα άτομα που είναι ευάλωτα στο άγχος, τείνουν να εστιάζουν στον πιθανό κίνδυνο και να «σαρώνουν» το περιβάλλον για σχετικά σημάδια, με αποτέλεσμα να βιώνουν λαθεμένους συναγερμούς. Επίσης, τείνουν να καταστροφολογούν, θεωρώντας σίγουρη τη χειρότερη πιθανή έκβαση των πραγμάτων. Αυτά τα στοιχεία διαδραματίζουν πρωταρχικό ρόλο και στη δημιουργία του «φαύλου κύκλου» που χαρακτηρίζει τις κρίσεις πανικού.
Για να γίνει πιο κατανοητή η ακολουθία, ας τη δούμε βάσει ενός παραδείγματος. Το ευάλωτο στο άγχος άτομο βρίσκεται σε εγρήγορση για να αντιληφθεί ακόμα και το παραμικρό δείγμα κινδύνου. Έτσι, αντιλαμβάνεται ότι έχει μια ταχυκαρδία, η οποία μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι μόλις ανέβηκε τις σκάλες ή ότι μόλις θύμωσε πολύ με κάποιον ή σε άλλους παράγοντες που έχουν να κάνουν με φυσιολογικές λειτουργίες του οργανισμού. Το ευάλωτο άτομο, όμως, δε θα αποδώσει την ταχυκαρδία σε κανέναν τέτοιο παράγοντα, αλλά θα σκεφτεί ότι κινδυνεύει: «λες να έχει πρόβλημα η καρδιά μου και να πάθω τίποτα;». Αυτή η σκέψη, όπως είναι λογικό, θα αγχώσει το άτομο, άρα θα φέρει και τα διάφορα συμπτώματα, όπως, π.χ., πιο έντονη ταχυκαρδία μαζί με τρόμο. Το άτομο θα ερμηνεύσει καταστροφικά τα συμπτώματα αυτά, ως επιβεβαίωση του αρχικού του φόβου: «σίγουρα κάτι δεν πάει καλά, η καρδιά μου θα σπάσει, θα πάθω έμφραγμα». Αυτή η καταστροφολογική σκέψη θα αυξήσει ακόμα περισσότερο το άγχος, με αποτέλεσμα να ενταθούν ακόμα περισσότερο τα συμπτώματα, το άτομο να φοβηθεί ακόμα περισσότερο («πεθαίνω»), να αγχωθεί κι άλλο, μέχρι να φτάσει σε μια πλήρη κρίση πανικού, όπως την περιγράψαμε στο προηγούμενο άρθρο:
Η θεραπεία
Η Γνωστική Συμπεριφορική Θεραπεία ενδείκνυται για την αντιμετώπιση των κρίσεων και της διαταραχής πανικού. Προτεραιότητα, στις αρχικές φάσεις της θεραπείας, έχει η παρέμβαση στον παραπάνω «φαύλο κύκλο». Η εστίαση γίνεται στο στάδιο της καταστροφικής ερμηνείας των συμπτωμάτων («θα πάθω έμφραγμα»), μαζί με ψυχοεκπαίδευση (πώς λειτουργεί το άγχος και οι κρίσεις) και εκμάθηση τεχνικών χαλάρωσης. Συνήθως τα συμπτώματα υποχωρούν σχετικά σύντομα.
Επίσης, βάσει του ιστορικού του ατόμου, αναδύονται τα στοιχεία που έθεσαν τις βάσεις για την ευαλωτότητα του ατόμου στο άγχος. Οι προβλεπτικοί αυτοί παράγοντες έχουν να κάνουν με τις εμπειρίες που βίωσε το άτομο μεγαλώνοντας, στο οικογενειακό και το γενικότερο περιβάλλον του.
Συχνά, οι κρίσεις πανικού εμφανίζονται όταν επίκεινται σημαντικές αλλαγές στη ζωή ενός ατόμου (π.χ., γάμος, χωρισμός, μετακόμιση, σπουδές, δουλειά). Αυτοί οι εκλυτικοί παράγοντες εξετάζονται κατά τη διαδικασία της θεραπείας, καθώς έχουν να κάνουν με γενικότερες πλευρές της ζωής του ατόμου. Είναι θέματα που προβληματίζουν ή φοβίζουν το άτομο, μιας και συνήθως έχει αμφιθυμία μπροστά σε τέτοιες αλλαγές ή αμφιβάλλει κατά πόσο θα μπορέσει να ανταπεξέλθει. Επομένως, η θεραπεία, πέρα από την ανακούφιση των συμπτωμάτων του άγχους και την απαλλαγή από τις κρίσεις, βοηθά και εδώ, ενδυναμώνοντας το άτομο να αποφασίζει και να διαχειριστεί τα ζητήματα αυτά με τρόπο πιο ικανοποιητικό για το ίδιο, με σκοπό να μπορεί να χαίρεται τη ζωή του.
Facebook: Αντώνης Τσιτλακίδης, Ψυχολόγος, MSc
Ιστολόγιο: Ψυχολογία και καθημερινή ζωή
ΠΗΓΕΣ:
Beck, A. T. & Emery, G. (2005). Anxiety disorders and phobias: a cognitive perspective. Cambridge, MA: BasicBooks.
Wells, A. (1997). Cognitive therapy of anxiety disorders. New York: John Wiley & Sons.
