‘Μουσικοί χάρτες της Ελλάδας’: Διήμερο εθνομουσικολογικό σεμινάριο στη Νάουσα

Διήμερο εθνομουσικολογικό σεμινάριο «Μουσικοί χάρτες της Ελλάδας», από τον εθνομουσικολόγο κ. Χάρη Σαρή, διοργανώνεται από το Ωδείο Ι.Μ. Βεροίας & Ναούσης και την Εύξεινο Λέσχη Ποντίων Νάουσας.

Το σεμινάριο θα πραγματοποιηθεί το Σάββατο 9 Μαΐου και την Κυριακή 10 Μαΐου, στην αίθουσα εκδηλώσεων της Ευξείνου Λέσχης Νάουσας. 

Πρόγραμμα διήμερου σεμιναρίου με τίτλο: Μουσικοί Χάρτες της Ελλάδας

Ποια είναι η έννοια του μουσικού χάρτη; Είναι η μουσική ενός τόπου απλώς ένα σύνολο από αποθησαυρισμένες στατικές μουσικές ψηφίδες; Και τι είναι αυτό που ενεργοποιεί την κινητικότητα μουσικών, χορών, τραγουδιών και μουσικών οργάνων στο διάβα του χρόνου;

Ερωτήματα όπως τα παραπάνω θα απασχολήσουν το διήμερο Σεμινάριο με τίτλο "Μουσικοί Χάρτες της Ελλάδας" που προτείνω. Μέσα από τέσσερις δίωρες εισηγήσεις και την προβολή μιας ταινίας ντοκιμαντέρ θα σκιαγραφηθούν μουσικές διαδρομές, σχέσεις και αλληλεπιδράσεις, οι οποίες ξετυλίγουν ένα γοητευτικό κουβάρι όπου η μουσική και ο χορός πλέκονται με τρόπο αλληλένδετο με την ιστορία και το κοινωνικοπολιτισμικό πλαίσιο. Εστιάζοντας ιδιαίτερα στις περιοχές της Θράκης, από τη στεριανή Ελλάδα, και της Κρήτης από τη θαλασσινή, εξετάζεται ο αντίκτυπος που είχαν στις παραδοσιακές μουσικές της Ελλάδας ορόσημα όπως η ανταλλαγή των πληθυσμών, ο Πόλεμος, η ραγδαία αστικοποίηση των μεταπολεμικών χρόνων, η μετανάστευση. Ειδικός λόγος θα γίνει για το σήμερα, για το ρεύμα της "επαν-ανακάλυψης" του παραδοσιακού ήχου από την νεότερη γενιά καθώς και της διάδοσης των παραδοσιακών χορευτικών συγκροτημάτων. Οι εισηγήσεις θα υποστηρίζονται από οπτικοακουστικό υλικό.

Στόχος του Σεμιναρίου είναι να σχηματιστεί μια κατά το δυνατόν σφαιρική θεώρηση του φαινομένου της παραδοσιακής μουσικής και του πολιτισμικού πλαισίου της, υπό το πρίσμα των κοινωνικοπολιτισμικών αλαγών οι οποίες έλαβαν χώρα στην Ελλάδα κατά τον τελευταίο αιώνα. Έτσι οι συμμετέχοντες θα μπορέσουν να αποκτήσουν τα αναλυτικά εργαλεία εκείνα που θα τους βοηθήσουν να κατανοήσουν σε βάθος την μουσική, το χορό και τον κόσμο τους, όπως αυτά συνεχίζουν να μας εμπνέουν και να μας συντονίζουν ως τις μέρες μας, μέσα από το γλέντι.

Το Σεμινάριο απευθύνεται σε φίλους της παραδοσιακής μουσικής, χορευτές, μουσικούς, καθώς και σε μαθητές λυκείου.

Το πρόγραμμα

Πρώτη ημέρα

Πρώτη διάλεξη: 16:00 - 18:00

"Δίχως χορό δεν έβρισκες χωριό": Η μουσική ζωή στις αγροκτηνοτροφικές κοινωνίες της στεριανής Ελλάδας.

Ο χορός και το αντιφωνικό τραγούδι. Το χοροστάσι και ο κόσμος του. Τα μουσικά όργανα και οι ιδιαιτερότητες του οργανικού ρεπερτορίου. Η σύνδεση της μουσικής ζωής της κοινότητας με τον κύκλο του χρόνου και τον κύκλο της ανθρώπινης ζωής.

Δεύτερη διάλεξη: 18:00 - 20:00

"Όταν ανακατώθηκε ο κόσμος": Η μεταπολεμική πορεία της μουσικής στη Θράκη.

Η περίπτωση της Θράκης ως παράδειγμα για την εξέταση των μουσικοπολιτισμικών μετασχηματισμών της Ελλάδας. Το κλαρίνο και η επίδρασή του στην παραδοσιακή μουσική. Η τυποποίηση του χορευτικού ρεπερτορίου. Η αποσάθρωση των αγροκτηνοτροφικών κοινωνιών. Η απαξίωση της παραδοσιακής μουσικής. Το πανθρακικό ρεπερτόριο. Ο εξηλεκτρισμός του ήχου. Οι φολκλορικές αναπαραστάσεις.

20:30. Προβολή του εθνογραφικού ντοκιμαντέρ "Γκάιντες λαλούν" (30 λεπτά). Σκηνοθεσία: Δημήτρης Κιτσικούδης, έρευνα πεδίου - επιστημονική επιμέλεια: Χάρης Σαρρής.

Συζήτηση

Δεύτερη ημέρα

Τρίτη διάλεξη: 11:00 - 13:00

Ανιχνεύοντας τις μουσικές της Κρήτης και του Αιγαίου

Η έννοια του μουσικού δικτύου. Τα πολύστιχα τραγούδια. Το διαλογικό γλέντι. Από την ασκομαντούρα και την παλαιά λύρα στο βιολί και στον σύγχρονο τύπο λύρας. Το παγκρήτιο μουσικό και χορευτικό ρεπερτόριο. Η δισκογραφία. Λύρα ή βιολί; Οι συνέπειες του πολέμου και της αστικοποίησης. Από την πλατεία του χωριού στο κρητικό κέντρο και από 'κει στη χοροεσπερίδα. Το σταρ σίστεμ. Η έντεχνη μουσική της Κρήτης.

Τέταρτη διάλεξη: 13:00 - 15:00

Συνοψίζοντας

Με τι αφτιά ακούμε και με τι πόδια χορεύουμε; Ζητήματα μουσικής και ταυτότητας. Οι "φυλές" της παράδοσης. Αύριο τι;

Βιογραφικό σημείωμα

Ο Χάρης Σαρρής γεννήθηκε στην Αθήνα. Είναι επιστημονικός συνεργάτης του Τμήματος Λαϊκής και Παραδοσιακής Μουσικής του ΤΕΙ Ηπείρου από το 2008, όπου διδάσκει μαθήματα εθνομουσικολογικού ενδιαφέροντος.

Αποφοίτησε από το Τμήμα Μουσικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Αθηνών (1997, άριστα) και αναγορεύτηκε διδάκτορας του ιδίου τμήματος (2007, άριστα παμψηφεί). Θέμα διατριβής: “Η γκάιντα στη Θράκη: μια οργανολογική εθνογραφία” (επιβλέπων καθηγητής: Λάμπρος Λιάβας).

Σπούδασε δυτική μουσική και πήρε Πτυχίο Ακορντεόν (Εθνικό Ωδείο, Άριστα), Πτυχίο Αρμονίας (Δωρικό Ωδείο, Άριστα) και Πτυχίο Αντίστιξης (Δωρικό Ωδείο, Άριστα). Παράλληλα, από την ηλικία των εννέα ετών παίζει κρητική λύρα, μαθητεύοντας αρχικά πλάι στον πατέρα του και στη συνέχεια πλάι στον Γιώργο Βυζιριανάκη. Στα φοιτητικά του χρόνια ασχολήθηκε με διάφορους τύπους αχλαδόσχημης λύρας ενώ στο πλαίσιο της διδακτορικής του διατριβής ασχολήθηκε και με τη γκάιντα. Ομιλεί την αγγλική.

Εργάστηκε ως ερευνητής στο Ερευνητικό Πρόγραμμα “Θράκη” του Συλλόγου “Οι Φίλοι της Μουσικής” (1995-2004). Συνέβαλε στην επεξεργασία του πρωτογενούς υλικού, με τομέα ευθύνης του την καταγραφή των ηχογραφήσεων σε δυτική μουσική σημειογραφία (σύνολο: 3000 περίπου μουσικές καταγραφές). Παράλληλα, ανέλαβε την εκπόνηση ειδικής έρευνας για τη λύρα και τη γκάιντα στην Θράκη και την ανατολική Μακεδονία, στο πλαίσιο της οποίας ηχογράφησε και πήρε συνεντεύξεις από το σύνολο σχεδόν των γκαϊντατζήδων και λυράρηδων που εντοπίστηκαν. Η διδακτορική του διατριβή βασίστηκε στο σχετικό με τον Έβρο υλικό της παραπάνω έρευνας.

Σε συνεργασία με τον σκηνοθέτη Δημήτρη Κιτσικούδη και τον φωτογράφο Διονύση Γαγάτσο ασχολείται με το εθνογραφικό φιλμ. Η ως τώρα συνεργασία τους έχει δώσει το ντοκιμαντέρ "Γκάιντες λαλούν" (2012, 30 λεπτά), το οποίο διακρίθηκε στο Φεστιβάλ της Πάτρας, το μεγάλου μήκους ντοκιμαντέρ "Μουσική και μουσικοί της Άνδρου" καθώς και το ντοκιμαντέρ "Ο Τίγρης από τ' Απεράθου" (προσεχώς).

Δίδαξε με σύμβαση (407/80) στο Τμήμα Ιστορίας Αρχαιολογίας Κοινωνικής Ανθρωπολογίας του Πανεπιστημίου Θεσσαλίας (2001-2004).

Από το 2007 διδάσκει στο Τμήμα Μουσικοκινητικής Αγωγής της Σχολής Μωραϊτη.

Από το 1998 ως το 2010 συνεργάστηκε σε μηνιαία βάση ως μουσικοκριτικός στο περιοδικό Hitech, καλύπτοντας τη δισκογραφία παραδοσιακής μουσικής καθώς και τη σχετική διεθνή σκηνή, με έμφαση σε ταινίες DVD ενθογραφικού ενδιαφέροντος.

Από το 2002 συνεργάζεται με την Νομαρχία Κυκλάδων στις ετήσιες Παγκυκλαδικές Συναντήσεις Λαϊκών Πνευστών, καθώς και σε ειδικές επιτόπιες εθνομουσικολογικές έρευνες, με σκοπό τη σύσταση ενός αρχείου αφιερωμένου στις μουσικές και τους μουσικούς των Κυκλάδων.

Στα ερευνητικά του ενδιαφέροντα περιλαμβάνονται τα όργανα και η μουσική τους, οι σχέσεις και αλληλεπιδράσεις φωνητικής και οργανικής μουσικής, οι φωνητικές και οργανικές μουσικές των Βαλκανίων, οι μουσικές του Αιγαίου, το εθνογραφικό φιλμ.

Έχει συμμετάσχει σε διεθνή συνέδρια στην Ελλάδα και το εξωτερικό και άρθρα του έχουν δημοσιευτεί σε επιστημονικά περιοδικά. Δείγμα της επιστημονικής αρθρογραφίας του μπορεί κανείς να βρει στον παρακάτω σύνδεσμο: https://teiep.academia.edu/HarisSarris

Είσοδος ελεύθερη.