Ενδιαφέρουσα η διάλεξη με θέμα την Βεροιώτικη Αποκριά που παρουσίασε το Λύκειο Ελληνίδων Βέροιας

Διαδικτυακή διάλεξη με θέμα "Όψεις και πτυχές της Βεροιώτικης Αποκριάς από τα Οθωμανικά χρόνια έως τα τέλη του 20ου αιώνα" διοργάνωσε το Λύκειον των Ελληνίδων Βέροιας.

Η παρουσίαση, με εισηγητή τον Δρ. Εμμανουήλ Ξυνάδα, πρόεδρο της ΕΜΙΠΗ (Εταιρείας Μελετών Ιστορίας και Πολιτισμού Ημαθίας), πραγματοποιήθηκε μέσω της πλατφόρμας Ζoom, το απόγευμα της Κυριακής.

Σύντομο χαιρετισμό απηύθυνε η πρόεδρος του Λυκείου Ελληνίδων Βέροιας, κ. Έλλη Μάλαμα, ενώ τον συντονισμό είχε η Έλσυ Ρέππα.

Ο κεντρικός ομιλητής, ο κος Ξυνάδας είπε ότι το θέμα της διάλεξης βασίζεται σε μια εργασία που εκπόνησε για την ΕΜΙΠΗ. Σκοπός της εργασίας, το αποτέλεσμα της οποίας μας παρουσίασε, ήταν η καταγραφή και παρουσίαση ηθών και εθίμων της Αποκριάς στην Βέροια, από τα Οθωμανικά χρόνια ως τα τέλη του 20ου αιώνα.

Παράλληλα με την ομιλία, παρουσιάστηκε φωτογραφικό υλικό, το οποίο είναι ο μοναδικός ισχυρός μάρτυρας εκείνης της εποχής.

Η ομιλία ξεκίνησε με τον ορισμό της Αποκριάς, την περίοδο δηλαδή πριν την Μεγάλη Τεσσαρακοστή του Πάσχα.

Παρουσιάστηκαν οι πτυχές της Βεροιώτικης αποκριάς τα Οθωμανικά χρόνια, όπου οι Οθωμανοί επέτρεπαν τους υπόδουλους Έλληνες να αναβιώσουν τα έθιμα τους (έθιμο Καπεταναραίων, επισκέψεις μεταμφιεσμένων σε συγγενικά σπίτια, γαϊτανάκι κ.α.).

Μεταμορφώσεις με χρήση εθνικών και παραδοσιακών στολών, ημέρες γλεντιού με παραδοσιακά και εθνικά τραγούδια, πραγματοποιούνταν μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα. Πρόκειται για οικογενειακή αποκριά. Ξεκινάει το παιχνίδι των μεταμφιεσμένων προσώπων, όπου μετά την αποκάλυψη ακολουθεί το κέρασμα, τραγούδι και χορός.

Τα παραπάνω στοιχεία απορρέουν από  το διήγημα της λαογράφου Βούλας Χατζίκου «Η μούτσκα του Χατζηγιάννου».

Άλλα στοιχεία που απορρέουν, είναι η λαϊκή ευσέβεια, το αίσθημα φιλοξενίας, η τιμή στον πρεσβύτερο της οικογένειας, ο ρόλος της γυναίκας – οικοδέσποινας (υπήρχε διάκριση φύλου).

Στο ίδιο πλαίσιο γιορτάζεται και η Απόκρια μετά την Απελευθέρωση, στα μέσα του 1920, στην πλατεία Ωρολογίου, που διασκέδαζαν οι Βεροιώτες με μουσική, χορό και μεταμφιέσεις σατιρίζοντας πολιτικά πρόσωπα.

Οι εκδηλώσεις αυτές πραγματοποιούνταν την τελευταία Κυριακή της Αποκριάς, ενώ η βραδιά έκλεινε με το έθιμο της χάσκας.

Το 1930 η Αποκριά συνέχισε στο ίδιο πνεύμα.

Το 1945 κάνουν την εμφάνισή τους οι αδερφοί Δροσινοί, το σύμβολο της Βεροιώτικης Αποκριάς. Τα δύο αδέρφια γυρνούσαν την πόλη προσφέροντας θέαμα και διασκέδαση. Μέχρι το 1993 διατηρήθηκε το έθιμο. Με επισκέψεις σε σπίτια γνωστών και φίλων, περνώντας από όλους τους δρόμους της πόλης στηνόταν παραδοσιακά γλέντια. Μπροστά οι Δροσινοί και από πίσω οι Τακίμοι (μουσικοί).

Ακόμη δύο αδέρφια κάνουν την εμφάνισή τους. Οι αδερφοί Σερεμέτα (Τάκης και Τζότζος) που μεταμφιέζοντας και συμμετείχαν σε γλέντια.

Ο λαογράφος Στέλιος Σβαρνόπουλος μεταφέρει το κλίμα της Αποκριάς της Τυρινής, όπου οι Βεροιώτες μεταμφιέζονταν κι επισκέπτονταν φιλικά ή συγγενικά σπίτια, ακολουθούσε το κέρασμα, τραγούδι και μουχαμπέτι.

Μέσα στο 1950, η βεροιώτικη αποκριά άρχισε να παρουσιάζει σημάδια αστικοποίησης. Κυριαρχούσαν τα δυτικά πρότυπα και οι Βεροιώτες μεταμφιέζονται με σύγχρονες στολές.

Το 1958 οι απόκριες γιορτάστηκαν με παρέλαση αρμάτων επάνω στα οποία επέβαιναν μεταμφιεσμένοι.

Το 1961 ένα στυγερό έγκλημα συντάραξε την τοπική κοινωνία. Πρόκειται για τη δολοφονία του  τραπεζίτη Αζαριά και της εβραϊκής οικογένειάς του. Το γεγονός αυτό αποτέλεσε ανασταλτικό παράγοντα και σταμάτησε κάθε είδους εκδήλωση από κει κι έπειτα.

Η Βέροια είχε πολιτιστική παράδοση, με τις γιορτές παράδοσης να μοιάζουν με αυτές της Αποκριάς.

Τα πρώτα χρόνια της δεκαετία του 1990 γίνονται καρναβαλικές παρελάσεις, με εκδηλώσεις, παροχή εδεσμάτων, παιχνιδιών κ.α. έως το 1993, που σταμάτησαν όλα, μέχρι πρόσφατα.

Κλείνοντας ο κος Ξυνάδας τόνισε ότι πρέπει να δημιουργηθεί μια ταυτότητα, με πολύ δουλειά και συλλογικότητα. Θα πρέπει να υπάρχει μια σταθερότητα (αυτό που κάνουν άλλες πόλεις και αναδείχθηκαν τις Απόκριες). Χρειάζονται βασικά στοιχεία και πάνω σε αυτά να δουλέψουμε για την δημιουργία ταυτότητας.

Έπειτα τον λόγο πήρε η δικηγόρος και μέλος του Λυκείου Ελληνίδων Βέροιας, Ευρώπη Εμμανουηλίδου, η οποία παρουσίασε φωτογραφικό υλικό, από αποκριάτικες εκδηλώσεις του Λ.Ε.Β. Μια ιστορική αναδρομή σε έθιμα, παρελάσεις, δράσεις και αποκριάτικα γλέντια.

Η ομιλία έκλεισε με ευχές για Καλή Αποκριά και Καλή Σαρακοστή!