Η Αμφίπολη και εμείς οι Νεοέλληνες - Β' μέρος

Η Ελλάδα επιζεί ακόμα, επιζεί νομίζω μέσα από διαδοχικά θαύματα - Ν. Καζαντζάκης

Του Κώστα Καραγιάννη

Έχει πράγματι ακόμα αποθέματα στη φαρέτρα του και για το σήμερα, ο αρχαίος κόσμος ή μήπως είναι νεκρός και ξεπερασμένος και απλά μας απορροφά πολύτιμο χρόνο και φαιά ουσία;

Η διαχρονική αξία των έργων και των ημερών αυτού του κόσμου έχει ομολογηθεί και κατατεθεί από έναν τεράστιο αριθμό πνευματικών ανθρώπων, επιστημόνων και καλλιτεχνών. Δεν θα έφταναν τόμοι ολόκληροι αν ήθελε κάποιος να συγκεντρώσει όλο αυτό το υλικό. Θα περιοριστώ μόνον σε επισημάνσεις δύο ξεχωριστών επιστημόνων. Του Α. Αϊνστάιν που διατύπωσε την περίφημη Θεωρία της σχετικότητας και του Ε. Σρέντιγκερ , του κορυφαίου εκ των θεμελιωτών μιας από τις ανώτερες κατακτήσεις της ανθρώπινης σκέψης, της Κβαντομηχανικής. Και, ενδεικτικά σε ορισμένες σύγχρονων και γνωστών διανοούμενων. Όλα αυτά όχι για να αισθανθούμε «Εθνική Υπερηφάνεια» - λίγο ως πολύ όλοι οι λαοί βρίσκουν κάποιους λόγους για κάτι παρόμοιο- αλλά για την ενίσχυση της αυτογνωσίας και της αυτοπεποίθησής μας. Για μια παρώθηση στις αναζητήσεις, τις λειτουργίες και τις πρακτικές που μπορούν να φωτίσουν ρεύματα ιδεών που προβάλουν μπροστά μας.

Ο πρώτος λοιπόν λέει σε ελεύθερη απόδοση: « Όσο περισσότερο διαβάζω τους Έλληνες (Εμπεδοκλή, Σοφοκλή, Αισχύλο, Θουκυδίδη) , τόσο περισσότερο συνειδητοποιώ ότι κάτι παρόμοιο δεν έχει εμφανιστεί ποτέ στον κόσμο από τότε.» και αναρωτιέται «Πώς μπορεί ένας μορφωμένος άνθρωπος να μείνει μακριά από τους Έλληνες;»

Ο δεύτερος αναφέρει στο βιβλίο του «Η φύση και οι Έλληνες» : ... με τις διηγήσεις περί αρχαίων Ελλήνων στοχαστών δεν ίππευα ένα ξύλινο άλογο ... αλλά τα σχέδιά μου τα δικαιολογούσε η ελπίδα για μια καλύτερη κατανόηση της σύγχρονης εικόνας του κόσμου και, κατά συνέπεια μεταξύ άλλων και της σύγχρονης φυσικής.

Και πάμε στους πιο σύγχρονους: Στον αστροφυσικό Καρλ Σαγκάν που γράφει : « Οι αξίες της επιστήμης και οι αξίες της δημοκρατίες είναι εναρμονισμένες και σε πολλές περιπτώσεις αδιαχώριστες. Η επιστήμη και η δημοκρατία ξεκίνησαν- με την πολιτισμένη τους ενσάρκωση- την ίδια χρονική περίοδο και στο ίδιο μέρος: την Ελλάδα του 7ου και 6ου αιώνα π.Χ. Η επιστήμη προσφέρει ισχύ σε όποιον κάνει τον κόπο να τη μάθει ( μόνο που πάρα πολλοί έχουν εμποδιστεί από το να κάνουν κάτι τέτοιο). Καθώς η επιστήμη αναπτύσσεται έχει ανάγκη την ελεύθερη διακίνηση ιδεών. Οι αξίες της αντιτίθενται στο μυστικισμό. Η επιστήμη δεν διαθέτει ειδικά πλεονεκτήματα ή προνομιακές θέσεις. Και οι δύο ενθαρρύνουν αντισυμβατικές απόψεις και ζωηρές λογομαχίες. Και οι δύο απαιτούν επαρκή λογική , συναφή επιχειρήματα, αυστηρά δεδομένα αποδεικτικών στοιχείων και εντιμότητας... Αν είμαστε πιστοί στις αξίες της μπορεί να μας πει που έχουμε κάνει λάθος. Μας προμηθεύει με μια διόρθωση των λαθών μας...»

Στο γνωστό γλωσσολόγο Ν. Τσόμσκι που χρησιμοποιεί ως τίτλο ενός από τα βιβλία του, «Το κοινό καλό», στο οποίο αναφέρεται ο Αριστοτέλης και που σημειώνει: « Ο Αριστοτέλης θεωρούσε δεδομένο ότι η δημοκρατία πρέπει να είναι πλήρως συμμετοχική... και αν ζούσε σήμερα θα είχε καταγγελθεί ως επικίνδυνος ριζοσπάστης.»

Πάμε στον ψυχολόγο D. Goleman ο οποίος ασχολείται με ένα σύγχρονο θέμα όπως «Η συναισθηματική νοημοσύνη» να ξεκινάει από τα Ηθικά Νικομάχεια και παρακάτω από το «Γνώθι σαυτόν».

Και κλείνουμε με το Γερμανό λογοτέχνη Γκίντερ Γκρας, επηρεασμένο από τη στάση των Ευρωπαίων εταίρων απέναντι στη χώρα μας, να γράφει στο ποίημα του «Η Ντροπή της Ευρώπης»:

«Στο χάος κοντά, γιατί δεν συμμορφώθηκε στις αγορές• κι Εσύ μακριά από τη Χώρα, που Σου χάρισε το λίκνο ...

Καταδικασμένη σε φτώχεια η Χώρα αυτή, που ο πλούτος της κοσμεί Μουσεία: η λεία που Εσύ φυλάττεις.»

Η δύναμη λοιπόν βρίσκεται στο πνεύμα. Απλώς η Αμφίπολη και όσα άλλα θα μας αποκαλύπτει κατά καιρούς η γη η Ελληνίς - που σίγουρα είναι πολλά ακόμα και που ταξιδεύουν στο χρόνο καλυμμένα με επιμέλεια - έρχονται στο φως ως μεγάλη δωρεά για να μας επισημάνουν και να μας τονίσουν ξανά και ξανά τις ευθύνες μας, να δυναμώσουν τη βούλησή μας και να ζωογονήσουν τις ιδέες μας για το πως μπορούμε να αντιστρέψουμε τα πράγματα και να βγούμε από αδιέξοδα όπως το σημερινό.

Λοιπόν είμαστε αποφασισμένοι να οργανώσουμε αυτό το χειροπιαστό «θαύμα» για «να επιζήσει η Ελλάδα»; Νομίζω πως το πιο προοδευτικό και ορθολογιστικό, το πιο αισιόδοξο κομμάτι του αρχαίου κόσμου καλούσε πάντα για κάτι τέτοιο. Αυτή την περίοδο καλεί μέσω Αμφίπολης. Μας καλεί να κάνουμε την ελληνική σκέψη «"επίκαιρη", συνδέοντάς τη με το σήμερα». Να κατακλύσουμε το λαό μας και ιδιαίτερα τη νεολαία μας με τέχνη, με επιστήμη, με βαθειά δημοκρατία και με τα συμπαρομαρτούντα αυτών, πέρα από το να τα περιορίζουμε στη θέση ενός τουριστικού προϊόντος. Έτσι ώστε, σε τελευταία ανάλυση, να αποτελέσουν έναν από τους πυλώνες της πολιτισμικής και όχι μόνον, ανασυγκρότησης της χώρας. Τα υπόλοιπα ας τα επινοήσουμε μόνοι μας εμείς οι Νεοέλληνες και ας τα κάνουμε πράξη.

O Κώστας Καραγιάννης είναι Φυσικός