Παγκόσμια Ημέρα Κατά των Ναρκωτικών: Τα προγράμματα που υλοποιεί το κέντρο πρόληψης “Πρόσβαση”

Με αφορμή την Παγκόσμια ημέρα κατά των Ναρκωτικών, το Κέντρο Πρόληψης ΠΕ Ημαθίας ΠΡΟΣΒΑΣΗ ανακοίνωσε τα παρακάτω, για την Πρόληψη των Εξαρτήσεων και τη Φιλοσοφία των Προγραμμάτων που υλοποιεί.

"Αναμφίβολα το πρόβλημα των εξαρτήσεων είναι από τα δυσκολότερα ψυχοκοινωνικά προβλήματα της εποχής μας. Και αυτό γιατί διαπλέκονται πολλοί αιτιολογικοί παράγοντες ψυχολογικοί, κοινωνικοί, πολιτικοί για την εμφάνισή του, δυσχεραίνοντας την ερμηνεία του, αλλά και το σχεδιασμό τόσο στρατηγικών πρόληψης όσο και θεραπείας.

Αν στα παραπάνω προσθέσουμε και την πρωτοφανή σε ένταση οικονομικοκοινωνική κρίση γίνεται αντιληπτό ότι οι δυσκολίες αυξάνουν.

Ιστορικά το φαινόμενο των εξαρτήσεων έχει καταγραφεί πριν από χιλιάδες χρόνια. Ιδιαίτερα η χρήση ψυχοτρόπων ουσιών. Στο σύνολό του όμως αποτελούσε μέρος μιας συλλογικής λειτουργίας μέσα σε ένα γενικότερο πολιτιστικό πλαίσιο όπου ο τελετουργικός ή μη χαρακτήρας του στόχευε στην ενδυνάμωση των δεσμών του ιστού της συγκεκριμένης κοινωνίας.

Με την ανάπτυξη της σύγχρονης βιομηχανικής κοινωνίας εμφανίζεται η εξάρτηση ως κοινωνικό φαινόμενο που δεν σχετίζεται μόνο με την χρήση ουσιών. Έχουν κάνει την εμφάνιση τους εξαρτητικές συμπεριφορές σε σχέση με το διαδίκτυο, τα τυχερά παιχνίδια, το φαγητό κλπ. Και το γεγονός αυτό δεν είναι βέβαια τυχαίο, καθώς οι ρίζες του προβλήματος εντοπίζονται στις κοινωνικές δομές, την ποιότητα των οικογενειακών και διαπροσωπικών σχέσεων, την ποιότητα της ζωής όπως αυτή καθορίζεται από φαινόμενα και έννοιες όπως η ανεργία, η αποξένωση, η εντατικοποίηση της εργασίας, ο άκρατος καταναλωτισμός, το στρες, η προσπάθεια κατάκτησης νοήματος στη ζωή με τη συσσώρευση χρήματος και εν τέλει από την έκπτωση των κοινοτικών αξιών.

Όταν αναφερόμαστε στην πρόληψη της χρήσης ψυχοτρόπων ουσιών, χωρίς να κάνουμε διάκριση νόμιμων και παράνομων εννοούμε όλες εκείνες τις προσπάθειες που στόχο έχουν τη μείωση της ζήτησης τους, μέσα από το σχεδιασμό και την εφαρμογή δράσεων τόσο καθολικών (σε κοινωνικές ομάδες ή άτομα χωρίς «καταγεγραμμένη» εξαρτητική συμπεριφορά) όσο και επικεντρωμένων ή ενδεδειγμένων, οι οποίες αφορούν την πρώιμη πρόληψη / έγκαιρη παρέμβαση σε άτομα ή κοινωνικές ομάδες που διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο, εξ αιτίας παραγόντων οικονομικοκοινωνικών και ψυχολογικών - ατομικών.

Ειδικότερα μέσα από τις δράσεις της, που ξεκίνησαν το 2002, η ΠΡΟΣΒΑΣΗ προσπαθεί να ενισχύσει ή να αναδείξει παράγοντες που δρουν προστατευτικά και ανακόπτουν την πορεία προς την εμφάνιση ή εδραίωση εξαρτητικών συμπεριφορών και παράλληλα να ανατρέψει παράγοντες κινδύνου, ενισχύοντας συνολικότερα την ψυχοκοινωνική υγεία των παιδιών και των εφήβων.

Τα προγράμματα απευθύνονται στους σημαντικούς ενήλικες (γονείς εκπαιδευτικούς κλπ) με τελικό στόχο τα παιδιά και τους εφήβους, αλλά και στα ίδια τα παιδιά – εφήβους - νέους. Για την αύξηση της αποτελεσματικότητας των προγραμμάτων επιδιώκεται ο συνδυασμός των παρεμβάσεων, ιδιαίτερα στο πλαίσιο των σχολικών προγραμμάτων. Αυτό σημαίνει ότι πραγματοποιείται παράλληλη ενημέρωση, ευαισθητοποίηση και εκπαίδευση εκπαιδευτικών και γονέων, ιδιαίτερα παιδιών μικρής ηλικίας. Μελέτες έχουν δείξει ότι οι νέοι που σε μικρή ηλικία έλαβαν την κατάλληλη υποστήριξη, ενεπλάκησαν πολύ λιγότερο σε παρεκκλίνουσες συμπεριφορές, όπως αυτή της ουσιοεξάρτησης, σε σχέση με παιδιά που δεν είχαν ένα υποστηρικτικό οικογενειακό σχολικό και κοινωνικό περιβάλλον.

Πέρα όμως από αυτού του τύπου τις παρεμβάσεις, στις οποίες συμπεριλαμβάνεται και η ενημέρωση της κοινότητας για το φαινόμενο των εξαρτήσεων με ορθό, έγκυρο και αντικειμενικό τρόπο, προσαρμοσμένο στην ομάδα στόχο που κάθε φορά απευθυνόμαστε, θεωρούμε ότι κάθε διαδικασία που αποσκοπεί στην κάλυψη των ανθρώπινων συναισθημάτων και πνευματικών αναγκών και στοχεύει να κάνει τους ανθρώπους ευτυχισμένους, μπορεί να χαρακτηριστεί ως προληπτική παρέμβαση των εξαρτήσεων και γενικότερα των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων. Αυτή είναι η φιλοσοφία που διαπνέει τις δράσεις μας. Γιατί οι παρεμβάσεις πρόληψης μπορούν να είναι αποτελεσματικές όταν λειτουργούν ως πλαίσιο βελτίωσης της ζωής και των σχέσεων και βοηθούν τους ανθρώπους να εξελιχθούν, να γίνουν από παθητικοί ενεργητικοί, από αδιάφοροι ή ανεύθυνοι υπεύθυνοι και από ανταγωνιστές συνεργάτες.

Η πρόληψη των εξαρτήσεων και των ψυχοκοινωνικών προβλημάτων απαιτεί προτάσεις και δράσεις που στοχεύουν σε άλλο ήθος, φιλοσοφία, αρχές και ιδανικά από αυτά που είναι κυρίαρχα στη σημερινή εποχή. Πέρα από τις απαραίτητες ενημερώσεις και εκπαιδεύσεις που μπορούν να βελτιώσουν τις γνώσεις και να ευαισθητοποιήσουν σε προσωπικό επίπεδο τα μέλη της τοπικής μας κοινότητας, η συνεχής προσπάθεια μέσα από συμμετοχικές δράσεις για την καλλιέργεια των πραγματικών ανθρώπινων αξιών και αναγκών όπως αυτές της αλληλεγγύης και της φιλίας είναι ο βασικός στόχος των προληπτικών μας παρεμβάσεων. Απαραίτητη τέλος είναι και η ενίσχυση της επικοινωνίας και της ουσιαστικής δικτύωσης και συνεργασίας δομών και φορέων ψυχικής υγείας. Οι διαφορετικές απόψεις και προσεγγίσεις μπορούν να γίνουν αφορμή όχι για κατακερματισμό και καχυποψίες, αλλά για εμπλουτισμό προτάσεων δράσης και εν τέλει για την ενδυνάμωση της αίσθησης ενός κοινού οράματος που θα μας ενώνει και θα νοηματοδοτεί τις προσπάθειές μας."

Η Επιστημονικά Υπεύθυνη Της ΠΡΟΣΒΑΣΗΣ
Χριστίνα Τσολάκη, Εκπαιδευτικός ΦΠΨ