Ο Εγκέφαλος μου…. οι επιλογές μου!

Γράφει η Μαρία Ξανθοπούλου, Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια

Πολλές και άγνωστες μέχρι σήμερα πτυχές της πολυσύνθετης δομής και λειτουργίας του εγκεφάλου έρχονται συνεχώς στο φως βοηθώντας στην βαθύτερη κατανόηση των λειτουργιών του. Μέσα στο ρου της ζωής οι άνθρωποί έχουν αλλάξει συνήθειες, κατέχοντας περισσότερες ικανότητες και η καθημερινή πραγματικότητα πολλών, είναι η ενασχόληση τους με διαφορετικές, ίσως και τελείως αντίθετες δραστηριότητες. Διανύουμε την δεκαετία του εγκεφάλου, με μεγάλα ερευνητικά προγράμματα “Brain” σε όλο τον κόσμο, με στόχο τη λεπτομερή χαρτογράφηση αλλά και την ανάπτυξη θεραπευτικών προσεγγίσεων για σχετιζόμενες ασθένειες του. Έτσι δεν παραξενεύει πλέον καθόλου, να βλέπουμε ανθρώπους να καταπιάνονται με τελείως διαφορετικά πράγματα, δικηγόρος και ελαιοχρωματιστής, νηπιαγωγός και ξεναγός, αεροσυνοδός και πωλήτρια. Ένας άνθρωπος πολλές επιλογές. Γιατί να περιοριστούν άλλωστε με αυτές;

Οι άνθρωποι της μέσης και τρίτης ηλικίας που είναι πολυάσχολοι και συχνά δεν προλαβαίνουν μέσα στη μέρα αυτά που έχουν να κάνουν, διαθέτουν καλύτερη μνήμη και πιο γρήγορο μυαλό, σύμφωνα με μια νέα αμερικανική επιστημονική έρευνα. Οι ερευνητές, που έκαναν τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό Νευροεπιστήμης «Frontiers in Aging Neuroscience», μελέτησαν 330 άνδρες και γυναίκες. Οι συμμετέχοντες περιέγραψαν τις καθημερινές δραστηριότητές τους και παράλληλα υποβλήθηκαν σε μια σειρά από νευροψυχολογικά τεστ για να αξιολογηθούν οι γνωστικές επιδόσεις τους. Η μελέτη διαπίστωσε ότι, σε οποιαδήποτε ηλικία και άσχετα με το μορφωτικό επίπεδο, ο πιο πολυάσχολος τρόπος ζωής σχετίζεται με μεγαλύτερη ταχύτητα του νου, με καλύτερη εργαζόμενη (ενεργή) και επεισοδιακή μνήμη, με ανώτερη συλλογιστική και με πλουσιότερο λεξιλόγιο.

Οι ερευνητές ανέφεραν επίσης ότι η πολυάσχολη ζωή και το μυαλό συνήθως αλληλοτροφοδοτούνται και ενισχύονται αμοιβαία. Οι πολυάσχολοι άνθρωποι έχουν ευκαιρίες να μάθουν περισσότερα πράγματα και η μάθηση αυτή, με τη σειρά της, τονώνει τις λειτουργίες του νου και της μνήμης. Οι διαδικασίες της νευρωνικής πλαστικότητας δίνουν τη δυνατότητα στη δομή αλλά και στις λειτουργίες του εγκεφάλου να εξακολουθούν να διαμορφώνονται αποκρινόμενες στα ερεθίσματα του περιβάλλοντος αλλά και τις ανάγκες του οργανισμού.

Αν σκεφτούμε πως ο εγκέφαλος αποτελεί το σπουδαιότερο και μεγαλύτερο τμήμα του κεντρικού νευρικού συστήματος και συνιστά μία από τις πολυπλοκότερες δομές σε επίπεδο οργάνωσης και λειτουργίας εντός του ανθρώπινου σώματος, γιατί οι επιλογές μας να είναι περιορισμένες? Εφόσον γνωρίζουμε πλέον, πως το σημαντικότερο γνώρισμα της πλαστικότητας του εγκεφάλου είναι ότι ρυθμίζεται, με άμεσο ή έμμεσο τρόπο, από το περιβάλλον και τα ερεθίσματα που του προσφέρουμε. Μάλιστα, πρόσφατη χρήση της τεχνικής fMRI (Λειτουργική Απεικόνιση Μαγνητικού Συντονισμού) φανερώνει πως διαφορές σε ανατομικό και λειτουργικό επίπεδο ανάμεσα στα άτομα οφείλονται ακριβώς στην πλαστικότητα του εγκεφάλου λόγω περιβαλλοντικών ερεθισμάτων και συγκεκριμένα στη διαδικασία μάθησης στον λόγο και τη μουσική.

Αυτό το ηλεκτροχημικής λειτουργίας όργανο με τις εκπληκτικές ικανότητες αλλά και δυνατότητες, διαδραματίζει επιπλέον το ρόλο ενός «κέντρου ελέγχου». Είναι υπεύθυνο για τον έλεγχο μιας σειράς λειτουργιών όπως είναι η σκέψη, η μνήμη, η μάθηση, η ομιλία και τα συναισθήματα. Μόνο οι άνθρωποι που έχουν ξεπεράσει τις ανασφάλειες και τα εμπόδια που τους βάζουν είτε οι άλλοι, είτε δυστυχώς ό ίδιος ο εαυτός τους, δεν περιορίζονται λοιπόν στις επιλογές-ερεθίσματα τους και στο πως αποφασίζουν να περνάνε τον χρόνο τους, και ξέρετε κάτι? πολύ καλά κάνουν!