Γράφει η Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, Θωμαή Σιώπη

Ποτέ δεν σταματάς να είσαι γονιός. Από τη στιγμή που γίνεσαι, παραμένεις για το υπόλοιπο της ζωής σου. Όσο τα παιδιά είναι μικρά είναι εξαρτημένα από τους γονείς, ενσωματώνονται στη ζωή τους και μαθαίνουν τι είναι σημαντικό για αυτούς. Καθώς μεγαλώνουν, όμως οι ρόλοι αντιστρέφονται και οι γονείς πρέπει να ταιριάξουν στις ζωές των παιδιών, να σέβονται το πρόγραμμά τους. Το τέλος της εφηβείας και η έναρξη της ενηλικίωσης ορίζεται όταν το άτομο γίνεται ψυχολογικά, κοινωνικά, και οικονομικά ανεξάρτητο. Στην εποχή μας, λόγω της οικονομικής κρίσης, η οικονομική ανεξαρτησία αργεί να έρθει.

Όταν τα παιδιά ενηλικιώνονται, η σχέση γονέα- παιδιού αλλάζει. Το ενήλικο παιδί είναι πλέον ανεξάρτητο, μπορεί να αποφασίζει μόνο του για τη ζωή του, χωρίς τη συμβολή του γονέα. Η ενηλικίωση είναι πιο σκληρή για τον γονέα, που νιώθει να παραμερίζεται, δεν είναι πλέον αναγκαίος, δεν αποτελεί προτεραιότητα. Αυτό πολλές φορές βιώνεται από τους γονείς ως εγκατάλειψη. Η απόσταση που αυξάνεται συνεχώς μεταξύ του παιδιού και του γονέα είναι αναπόφευκτη, και αποτελεί φυσική εξέλιξη. Πολλοί γονείς, λόγω του ότι για αρκετά χρόνια είναι υπεύθυνοι και αποφασίζουν αυτοί για τα παιδιά τους, όταν έρχεται η ώρα αρνούνται να αφήσουν αυτή την αρμοδιότητα. Έτσι τα ενήλικα παιδιά συχνά παραπονιούνται ότι οι γονείς δεν τους βλέπουν ως ενήλικες, αλλά ως παιδιά.

Η πρόκληση λοιπόν είναι να μάθετε να συνυπάρχετε χωρίς να παραβιάζεται τα όρια του πλέον ενήλικού σας παιδιού. Παρακάτω παρατίθενται κάποια από τα σημαντικότερα θέματα που πιθανόν να αντιμετωπίσετε:

1. Πότε θα πρέπει να μιλήσετε ή/και να δώσετε συμβουλές.

Όταν το παιδί σας καλεί για βοήθεια, συζητήστε μαζί του τις επιλογές που έχει. Να είστε διαθέσιμοι, και να ακούτε τα προβλήματα τους, χωρίς να διακόπτετε. Όταν δίνετε μια συμβουλή, εφόσον σας ζητηθεί, μπορεί το παιδί να μην την εφαρμόσει τελικά, σίγουρα όμως θα την εκτιμήσει. Αν δεν ακολουθήσει τη συμβουλή σας μην το παίρνετε προσωπικά, ότι σας αγνόησε. Η τελική απόφαση είναι του παιδιού και θα πρέπει να τη σεβαστείτε.

Ένα σημαντικό κριτήριο για το αν πρέπει να μιλήσετε σε μια ενδεχόμενη κατάσταση, ενώ δεν σας έχει ζητηθεί από το παιδί, είναι το κατά πόσο η συμπεριφορά που σας ενοχλεί είναι σοβαρή, επικίνδυνη ή απλώς ανεπιθύμητη. Αν δεν είναι απειλητική για τη ζωή του π.χ. ο τρόπος που ντύνεται, η επιλογή επαγγελματικής καριέρας, ή ο σύντροφος, τότε δεν χρειάζεται να παρέμβετε. Αφήστε επαρκή χώρο να αποφασίσει το παιδί μόνο του ακόμη κι αν πρόκειται να κάνει λάθος. Κάνοντας λάθη αποκτά κανείς εμπειρία. Μην ξεχνάτε να επιβραβεύετε πάντα το παιδί για τις προσπάθειές του ακόμη κι αν έχει αποτύχει.

Φροντίζετε να ενισχύσετε τις ικανότητές του παιδιού και επιβεβαιώστε το λέγοντας π.χ. “είμαι σίγουρος ότι θα κάνεις καλή επιλογή” ή “είσαι ικανός να το χειριστείς”. Αποφύγετε τα επικριτικά σχόλια σχετικά με τις αποφάσεις του. Μπορεί να είναι δελεαστικό το να επέμβετε και να ανακουφίσετε το παιδί άμεσα, ο ρόλος σας όμως δεν είναι να διορθώνετε, αλλά να διδάσκετε. Αν βοηθάτε το παιδί πάντα, τότε θα μείνει εξαρτημένο από εσάς, θα τα περιμένει όλα από εσάς. Επιπλέον, πλήτεται η αυτοπεποίθησή του και αντιλαμβάνεται ότι δεν είναι ικανό να φροντίσει τον εαυτό του, γι’αυτό χρειάζεται να το κάνετε εσείς. Κι αν δεν σας ενοχλεί ως ιδέα τώρα, τι θα γίνει όταν εσείς δεν θα είστε πλέον διαθέσιμοι; Πως θα μπορέσει το παιδί να επιβιώσει;

2. Ποιοτικός χρόνος και κοινές δραστηριότητες.

Όταν τα παιδιά είναι μικρά, είναι αναπόφευκτο ότι θα υπάρχει κοινός οικογενειακός χρόνος. Τώρα που το παιδί έχει μεγαλώσει και έχει φύγει από το σπίτι, θα πρέπει να δημιουργήσετε τον κοινό χρόνο που θα περνάτε μαζί. Αυτό σημαίνει ότι για να βρίσκεστε θα πρέπει να οργανώνετε κάποια δραστηριότητα, είτε αυτή είναι ένα δείπνο στο σπίτι ή στο εστιατόριο, ακόμη και μια έξοδος στο θέατρο. Θα πρέπει να αποδεχτείτε ότι ο χρόνος μαζί τους θα είναι σαφέστατα λιγότερος, ίσως όμως και πολυτιμότερος από όταν τον είχατε δεδομένο. Ο χρόνος λιγοστεύει διότι το παιδί έχει δημιουργήσει τη δική του ζωή, πιθανόν και τη δική του οικογένεια και προσπαθεί να κατανέμει τον χρόνο εξίσου αποτελεσματικά. Οπότε, να είστε ευγνώμονες για το χρόνο που σας δίνετε μαζί τους, και μην παραπονιέστε για τον χρόνο που θα θέλατε να έχετε μαζί τους. Ποτέ δεν θα σας είναι αρκετός ο χρόνος. Όταν παραπονιέστε για την έλλειψη χρόνου και επαφής, εσείς το βλέπετε ώς έκφραση αγάπης, τα παιδιά όμως θα νιώσουν ενοχές. Όσο εσείς πιέζετε για περισσότερο χρόνο, τόσο πιέζεται και το παιδί να ικανοποιήσει τις ανάγκες σας. Θυμηθείτε να είστε ευχάριστοι όταν βρίσκεστε με το παιδί, για να θέλει και εκείνο να σας συναντάει πιο συχνά. Κανείς δεν θέλει να έρχεται σε επαφή με κάποιον που γκρινιάζει και απαιτεί.

3. Όταν το παιδί σας διαλέγει σύντροφο.

Ο/η σύντροφος είναι αναπόφευκτα το πρόσωπο που μετά από μια ηλικία αποτελεί την προτεραιότητα του παιδιού. Για αποφάσεις ή δυσκολίες θα στραφούν στο σύντροφο και όχι σε εσάς. Αυτό μπορεί να σας πληγώνει στην αρχή, είναι σαν να μην είστε πια σημαντικοί, όμως θυμηθείτε ότι κι εσείς ως παιδιά κάνατε ακριβώς το ίδιο στους γονείς σας. Επιπλέον, θα πρέπει να σέβαστείτε την επιλογή συντρόφου, ασχέτως αν τους συμπαθείτε ή όχι. Δεν επιλέγετε ποιον θα αγαπήσει το παιδί σας.

Αν έχετε αντιρρήσεις, εκφράστε τες μόνο αν πιστεύετε ότι το παιδί σας είναι σε μια κακοποιητική σχέση, αλλιώς κρατήστε τις ανησυχίες για εσάς. Θυμηθείτε ότι πολλά πράγματα έχουν αλλάξει από τη δική σας εποχή, κυρίως οι ρόλοι σε ένα ζευγάρι. Μπορεί να μην καταλαβαίνετε ή να διαφωνείτε με το τρόπο λειτουργίας του ζευγαριού, όμως οφείλετε να αποδεχτείτε τη διαφορετικότητά του. Βρείτε πράγματα που εκτιμάτε στο σύντροφο και μην εστιάζετε μόνο στα αρνητικά. Μην αναγκάσετε το παιδί να διαλέξει ανάμεσα σε εσάς και στο σύντροφο. Στατιστικά, το παιδί σπάνια διαλέγει τον γονέα. Ακόμη κι αν χωρίσει, μην βιαστείτε να μιλήσετε γι’όλα αυτά που κρατούσατε τόσο καιρό μέσα σας, διότι πάντα υπάρχει η περίπτωση επανασύνδεσης.

Τέλος, καλό θα ήταν να αποφύγετε να κρίνετε τα πεθερικά του παιδιού, ακόμη κι όταν βρίσκεστε μόνοι με το παιδί σας. Πριν μιλήσετε σκεφτείτε σε τι θα οφελούσε το παιδί σας και τι θέλετε να πετύχετε. Το πιθανότερο είναι το παιδί να στεναχωρηθεί, και να έρθει σε δύσκολη θέση. Σε κάθε περίπτωση αυτό που βλάπτεται είναι το παιδί σας.

4. Όταν τα παιδιά σας κάνουν δικά τους παιδιά.

Ήρθε η ώρα που το παιδί σας δημιούργησε τη δική του οικογένεια, κι εσείς είστε έτοιμοι να μοιραστείτε κάθε λεπτομέρεια για την καλή ανατροφή ενός παιδιού. Άλλωστε τα καταφέρατε τόσο καλά με το δικό σας παιδί, που θέλετε να διαιωνίσετε αυτή την επιτυχία. Μην ξεχνάτε όμως, ότι η ανατροφή ενός παιδιού έχει αλλάξει κατά πολύ από την εποχή που ήσασταν εσείς νέοι γονείς. Εσείς κάνατε τις δικές σας επιλογές για την ανατροφή του παιδιού, τώρα ήρθε η ώρα το παιδί σας να κάνει τις δικές του. Για το λόγο αυτό, θα πρέπει να σεβαστείτε τις γονεϊκές αποφάσεις των παιδιών σας και τον τρόπο που θέλουν να αναθρέψουν τα δικά τους παιδιά. Για παράδειγμα, αν το παιδί σας δεν θέλει να παραταϊζετε το εγγόνι σας, μην το κάνετε είναι ασέβεια προς το παιδί σας. Του δίνετε το μήνυμα “δεν ξέρεις εσύ, εγώ ξέρω καλύτερα”. Αποφύγετε να επικρίνετε και μην συγκρίνετε τις δικές σας επιλογές στην ανατροφή ενός παιδιού. Μπορείτε, παρ’όλα αυτά, να μοιραστείτε άφοβα ιστορίες, ειδικά αστείες, από τις δικές σας εμπειρίες ως γονείς.

Επιπλέον, είναι πολύ σημαντικό με τον ερχομό των εγγονιών στη ζωή σας να μην ξεχνάτε και να μην παραμελείτε το δικό σας παιδί. Ακόμη κι ως ενήλικες, τα παιδιά σας έχουν ανάγκη από προσοχή και αποδοχή. Είναι αναγκαίο να βλέπετε τα παιδιά σας όχι μόνο ως γονείς των εγγονιών σας, αλλά ως ανθρώπους στο σύνολο. Αποφύγετε λοιπόν να εστιάζετε τις ερωτήσεις που απευθύνονται προς τα παιδιά σας σε θέματα που αφορούν μόνο τα εγγόνια. Αντ’ αυτού δειξτε ενδιαφέρον και ρωτήστε τα και για άλλα θέματα.

Εν κατα κλείδι, η μεγαλύτερη δυσκολία του να είσαι γονέας είναι να αφήσεις το παιδί να προχωρήσει μπροστά μόνο του. Όταν επιτυγχάνεις να μεγαλώσεις το παιδί σου και να το κάνεις ανεξάρτητο, αυτό δεν θα σε χρειάζεται πια. Αυτή όμως είναι η φυσική πορεία του ανθρώπου, και θα πρέπει να είστε περήφανοι που τα καταφέρατε τόσο καλά. Όσο δύσκολη και αν είναι στην αρχή η αλλαγή, η σχέση σας εν τέλει θα αλλάξει, και θα ωριμάσει σε μια σχέση αμοιβαίου σεβασμού και φροντίδας. Έχετε πίστη στο παιδί σας ότι θα κάνει καλές επιλογές, στο κάτω κάτω είχε εσάς για δάσκαλο. Φυσικά και δεν θα τα κάνει όλα όπως εσείς, γιατί είναι ξεχωριστό και μεγαλωμένο σε διαφορετική εποχή. Κάτι που δεν αλλάζει όσα χρόνια κι αν περάσουν είναι η προσοχή, η αποδοχή και το ενδιαφέρον που θα αποζητάει πάντα το παιδί από εσάς. Πάντα θα συνεχίζετε το ρόλο σας ως υποστηρικτές και αφοσιωμένο κοινό. Γι’αυτό να υπομένετε, να στηρίζετε, και να αποδέχεστε.

Θωμαή Σιώπη, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
Μητροπόλεως 31 (2ος όροφος), Βέροια
Τηλ: 2331125058
www.pliroforiodotis.gr/tsiopi