Γράφει η Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, Θωμαής Σιώπη 

Η τροφή είχε από πάντα κυρίαρχο ρόλο στη ζωή του ανθρώπου. Τα τελευταία χρόνια, όμως, παρατηρείται μια αυξανόμενη ενασχόληση της κοινωνίας με την τροφή. Από τις εκπομπές μαγειρικής και τις διαφημίσεις με λαχταριστά προϊόντα στην τηλεόραση, έως τον υπερπληθυσμό των εστιατορίων και την άνθιση του επαγγέλματος των μαγείρων. Την ίδια στιγμή τα ποσοστά παχυσαρκίας ολοένα και αυξάνονται. Το παράδοξο είναι ότι η βιομηχανία της ομορφιάς επιτάσσει λεπτά σώματα και άψογη εξωτερική εμφάνιση και υπάρχει συνεχής προβολή του αδύνατου προτύπου από τα μέσα μαζικής ενημέρωσης. Ως αποτέλεσμα, η δίαιτα είναι πλέον διαδεδομένη και η επιθυμία των ανθρώπων, ιδιαίτερα των γυναικών, για το αδύνατο επικρατεί. Έτσι η ανθρώπινη συμπεριφορά αρχίζει να αποκλίνει από το φυσιολογικό. Εκτός της παχυσαρκίας, έχουμε την εμφάνιση των διατροφικών διαταραχών, οι οποίες είναι η νευρική ανορεξία, η νευρική βουλιμία, και η διαταραχή της επεισοδιακής υπερφαγίας.

Οι διατροφικές διαταραχές χαρακτηρίζονται από έντονη και επίμονη αλλαγή κυρίως στη διατροφική συμπεριφορά (ανεπαρκής ή υπερβολική πρόσληψη τροφής) και έντονη δυσφορία ή ανησυχία για το σωματικό βάρος ή το σχήμα του σώματος.

Αναφορικά, η νευρική ανορεξία χαρακτηρίζεται από άρνηση για τη διατήρηση του φυσιολογικού βάρους, έντονο φόβο για επικείμενη αύξηση του βάρους, μεγάλη επιθυμία για το αδύνατο, και διαστρεβλωμένη εικόνα ή αίσθηση του βάρους. Το άτομο γίνεται ελλιποβαρές ως αποτέλεσμα του επίμονου και αυστηρού περιορισμού της ποσότητας, αλλά και του είδους του φαγητού που καταναλώνει. Η νευρική ανορεξία χωρίζεται σε δύο τύπους: ο περιοριστικός τύπος, όπου το άτομο περιορίζει σημαντικά την ποσότητα φαγητού, και ο καθαρτικός τύπος με επεισόδια υπερφαγίας, όπου γίνεται χρήση διουρητικών, καθαρτικών, ακόμη και πρόκληση εμετού.

Η νευρική βουλιμία χαρακτηρίζεται από επεισόδια γρήγορης κατανάλωσης μεγάλης ποσότητας φαγητού (υπερφαγία), ακολουθούμενα από αντισταθμιστικές συμπεριφορές, όπως αυτοπροκαλούμενος εμετός, χρήση καθαρτικών, διουρητικών ή άλλων φαρμάκων, νηστεία ή υπερβολική άσκηση. Όπως και στην ανορεξία υπάρχει υπερβολική ενασχόληση με το σχήμα και το βάρος του σώματος. Τα επεισόδια υπερφαγίας πυροδοτούνται από άγχος και άλλα αρνητικά συναισθήματα.

Υπάρχουν δύο τύποι βουλιμίας: ο καθαρτικός τύπος, όπου μετά το υπερφαγικό επεισόδιο προκαλείται εμετός ή γίνεται χρήση καθαρτικών και διουρητικών, και ο μη καθαρτικός τύπος όπου σαν αντισταθμιστική συμπεριφορά χρησιμοποιείται η νηστεία ή η υπερβολική άσκηση.

Η διαταραχή της επεισοδιακής υπερφαγίας περιλαμβάνει επαναλαμβανόμενα επεισόδια υπερφαγίας. Ένα επεισόδιο υπερφαγίας χαρακτηρίζεται από κατανάλωση ποσότητας τροφής σε συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, π.χ δύο ώρες, μεγαλύτερης της ποσότητας που μπορεί να καταναλώσει ο μέσος άνθρωπος. Κατά τη διάρκεια του επεισοδίου παρατηρείται έλλειψη ελέγχου, δηλαδή το άτομο δεν μπορεί να σταματήσει αυτό που κάνει ή να ελέγξει τι τρώει. Η διαταραχή της υπερφαγίας διαχωρίζεται από την ανορεξία διότι δεν υπάρχει μείωση του βάρους και από τη βουλιμία, γιατί δεν υπάρχει αντισταθμιστική συμπεριφορά. Τις περισσότερες φορές τα άτομα είναι παχύσαρκα, αλλά δεν διαγιγνώσκονται όλα τα παχύσαρκα άτομα με τη διαταραχή αυτή.

Όλες οι διαταραχές πρόσληψης τροφής μοιράζονται τρία βασικά χαρακτηριστικά. Αυτά είναι α) η δυσλειτουργική διατροφική συμπεριφορά, β) η αρνητική εικόνα για το σχήμα και το βάρος του σώματος, και γ) οι επανειλημμένες προσπάθειες για απώλεια βάρους. Ενώ οι περισσότεροι άνθρωποι κρίνουν τους εαυτούς τους με βάση τις επιδόσεις τους σε διάφορους τομείς, όπως η ποιότητα των σχέσεων τους, και η απόδοση στην εργασία τους, για τα άτομα με κάποια διατροφική διαταραχή η αξία τους εξαρτάται σε μεγάλο βαθμό, ή και αποκλειστικά, από το σχήμα και το βάρος τους σώματός τους και την ικανότητά τους να το ελέγχουν.

Η γνωστική συμπεριφορική προσέγγιση αποτελεί αυτή τη στιγμή την κορυφαία τεκμηριωμένη θεραπεία για ενήλικες με διατροφικές διαταραχές, με πολλά υποσχόμενα αποτελέσματα σε σύντομο χρονικό διάστημα. Βασίζεται στη θεωρία ότι οι σκέψεις, τα συναισθήματα και οι συμπεριφορές ενός ατόμου διασυνδέονται, και μπορούν να αναδομηθούν. Τα άτομα που πάσχουν από μια διατροφική διαταραχή έχουν συχνά διαστρεβλωμένη εικόνα και σκέψεις για τον εαυτό τους και το σώμα τους. Αυτές οι διαστρεβλωμένες σκέψεις οδηγούν σε αισθήματα ντροπής ή αηδίας, και σε άγχος, και πυροδοτούνται οι συμπεριφορές για τον έλεγχο του βάρους. Ως εκ τούτου, η γνωστική συμπεριφορική θεραπεία βοηθάει το άτομο να κατανοήσει ότι δεν μπορεί να ελέγξει κάθε πτυχή του περιβάλλοντος, αλλά μπορεί να ελέγξει το πως ερμηνεύει και αντιμετωπίζει τις καταστάσεις. Μέσω της θεραπείας εξετάζονται ποιοι παράγοντες συντηρούν τη διαταραχή και μαζί, θεραπευτής και θεραπευόμενος, θέτουν εξατομικευμένους στόχους για την διαχείριση της διαταραχής και την επαναφορά μιας καλής ποιότητας ζωής.

Θωμαή Σιώπη Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
Μητροπόλεως 31 (2ος όροφος), Βέροια
Τηλ: 2331125058
www.pliroforiodotis.gr/tsiopi