Απόστολος Δέδες (1937-2022): Ο σεμνός καλλιτέχνης που ξεχώρισε

Παρουσίαση: Τάσος Βασιάδης

Στις ανατολικές παρυφές του Γράμμου σε ύψος 1240 μέτρων και μια ανάσα από την αλβανική μεθόριο, βρίσκεται το χωριό Πληκάτι στο οποίο γεννήθηκε το 1937 και έζησε τα πρώτα παιδικά του χρόνια ο Απόστολος Δέδες.

Σε παιδική ηλικία ο Απόστολος Δέδες βίωσε το τέλος του εμφύλιου πολέμου με την προσωπική του ομηρεία, καθώς υπήρξε ένα από τα χιλιάδες ελληνόπουλα που αποσπάστηκαν από τις οικογένειες τους, οδηγήθηκαν πέραν των ελληνοαλβανικών συνόρων και από εκεί διασκορπίστηκαν σε χώρες της Ανατολικής Ευρώπης.

Καθοριστικό ρόλο για την μετέπειτα πορεία του Απόστολου Δέδε διαδραμάτισε η μεταφορά και εγκατάσταση του στην ειδικά διαμορφωμένη παιδούπολη στην πόλη Sinaia που βρίσκεται στην ιστορική περιοχή Muntenia της Ρουμανίας, κοντά στο Ploiesti και νότια του Brașov, σε μια ορεινή περιοχή στην κοιλάδα του ποταμού Prahova, ακριβώς ανατολικά των βουνών Bucegi.

Εκεί ο Απόστολος Δέδες έζησε τα νεανικά και σχολικά του χρόνια, παίρνοντας τα πρώτα μαθήματα ζωγραφικής από εξαίρετους δασκάλους και εμπνεόμενος από το φυσικό περιβάλλον της περιοχής που στολίζονταν από το Κάστρο Peleş, το Κάστρο Pelișor, το Μοναστήρι Sinaia, και τους βράχους Franz Joseph και Saint Anne.

Αργότερα και μετά τις διακρατικές συμφωνίες για τον επαναπατρισμό των νέων Ελλήνων που είχαν οδηγηθεί και ζούσαν στις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης, επέστρεψε και ο Απόστολος Δέδες και αφού υπηρέτησε την στρατιωτική του θητεία, εγκαταστάθηκε στην Αθήνα όπου ασχολήθηκε συστηματικά με την ζωγραφική πλησίον επιτυχημένων καλλιτεχνών, συμμετέχοντας σε ομαδικές εκθέσεις αλλά και οργανώνοντας ατομικές με προσωπικά του έργα ανά την Ελλάδα.

Η πρώτη του ατομική έκθεση που πραγματοποιήθηκε στην Αθήνα, απέσπασε κολακευτικότατες κριτικές από τον Σπύρο Παναγιωτόπουλο (ΕΘΝΟΣ) και τον Μίλτο Παρασκευαΐδη (ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ).

Κατά την διάρκεια μιας άλλης ατομικής του έκθεσης που πραγματοποιήθηκε στην Βέροια, ο Απόστολος γνώρισε την μετέπειτα αγαπημένη του σύντροφο Ανέτ, που είχε τις ίδιες με εκείνον ανησυχίες καθώς είχε σπουδάσει ζωγραφική στην Σχολή ΑBC.

Η ανήσυχη ιδιοσυγκρασία του Απόστολου Δέδε και η αξεδίψαστη επιθυμία του να γνωρίσει τα καινούργια και ελεύθερα καλλιτεχνικά ρεύματα, τον οδήγησαν το 1962 μαζί με την αγαπημένη του Ανέτ στο Παρίσι, όπου ακολούθησε ελεύθερες σπουδές σε καλλιτεχνικά εργαστήρια και γνωρίστηκε με σπουδαίους εξπρεσιονιστές ζωγράφους όπως ο Serge Poliakoff, ο Alexandre Istrati κ.α., που έπαιξαν μεγάλο ρόλο στην μετέπειτα εξέλιξή του.

Οι επιδράσεις που ήταν φυσικό επόμενο να δεχτεί στη Γαλλία, όχι μόνο δεν τον οδήγησαν σε μια στείρα και απρόσωπη μίμηση, αλλά αντίθετα αφομοιώθηκαν, μεταπλάστηκαν και χρησιμοποιήθηκαν για να εκφράσουν έναν εικαστικό χαρακτήρα απόλυτα προσωπικό, γεμάτο από γνήσια διαχρονική ελληνικότητα.

Οι γυναίκες που αποτελούν κύριες μορφές στους πίνακές του, είναι καθαρά ελληνικές, αρχαϊκές, βυζαντινές αλλά και σύγχρονες.


Στις νεκρές του φύσεις μια καρέκλα, μια πήλινη κανάτα, ένα ρόδι, ένα λιοτρόπι, λίγα φύλλα δρυός, είναι στοιχεία διαχρονικά του τόπου μας, της πατρίδας μας.

Μετά την ολοκλήρωση της διαδρομής του στο Παρίσι επέστρεψε στην Ελλάδα και εγκαταστάθηκε στην Αθήνα, όπου με την σύζυγο του Ανέτ που στράφηκε στην αγγειοπλαστική, συνέχισαν την καλλιτεχνική τους δημιουργία.

Έχουν αφήσει εποχή οι ατομικές του εκθέσεις αλλά και η συμμετοχή του σε πολλές ομαδικές, σε διάφορες πόλεις της Ελλάδας και της Ευρώπης, όπως στη Στοά Τέχνης «Saint Hubert» στο Παρίσι, στην Γκαλερί «Αργώ» στη Αθήνα, καθώς και σε πολλά άλλα μέρη.

Η αγάπη του για την Ελλάδα και κάθε τι ελληνικό, εκφράζεται με ιδιαίτερη πλαστικότητα στα έργα του Απόστολου Δέδε.

Το ζεύγος Απόστολου και Ανέτ Δέδε, μαζί με τα παιδιά τους, επέλεξαν να εγκατασταθούν μονίμως στη Βέροια, στους πρόποδες του Βερμίου όρους, όπου συνέχισαν την καλλιτεχνική τους δημιουργία στο εργαστήριο που δημιούργησαν.

Ο Απόστολος Δέδες εξακολούθησε να οργανώνει την παρουσίαση ατομικών εκθέσεων με τα έργα του σε διάφορα μέρη, ενώ συμμετείχε και σε ομαδικές εκθέσεις.

Παράλληλα ενεργοποιούνταν και στην κοινωνική ζωή της πόλης που ζούσε, δημιουργώντας μοναδικές φιλικές σχέσεις.

Υπήρξε ένθερμος φίλος του Ξηρολιβάδου, το περιβάλλον του οποίου του ξυπνούσε τις παιδικές μνήμες από την γενέτειρα του το Πληκάτι της Ηπείρου.

Τιμώντας την ηπειρωτική του καταγωγή ο Απόστολος Δέδες συμμετείχε εικαστικά στις εκδηλώσεις της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδος αλλά και του Πολιτιστικού Συλλόγου Ηπειρωτών Ημαθίας.


Με τη λήξη του 2022 ο Απόστολος έφυγε σε ηλικία 85 ετών, για να συναντήσει την αγαπημένη του Ανέτ που είχε αποβιώσει λίγο καιρό νωρίτερα.

Έργα του ζωγράφου Απόστολου Δέδε υπάρχουν στις διάφορες γκαλερί όπου κατά καιρούς είχε εκθέσει, στα γραφεία της Πανηπειρωτικής Συνομοσπονδίας Ελλάδος, σε ιδιωτικές συλλογές αλλά και στο προσωπικό του εργαστήριο, που έχει περιέλθει στα παιδιά του.

Η Βέροια πλην άλλων, διαθέτει μια ανεκτίμητης αξίας εικαστική παράδοση, με την κατά καιρούς ανάδειξη αξιολογότατων καλλιτεχνών μεταξύ αυτών και τον Απόστολο Δέδε και με την παραγωγή ποιοτικού καλλιτεχνικού κεφαλαίου, που θα μπορούσε να της προσδώσει τεκμηριωμένα και τον τίτλο της «Εικαστικής Πόλης».

Απουσιάζει όμως ο απαιτούμενος χώρος που θα μπορούσε να στεγάσει αυτόν τον καλλιτεχνικό θησαυρό, όπως θα ήταν η «Δημοτική Πινακοθήκη Βέροιας», κατά το πρότυπο αντίστοιχων που έχουν δημιουργηθεί και λειτουργούν σε άλλες πόλεις της χώρας.

Στην «Δημοτική Πινακοθήκη Βέροιας» τα έργα του Απόστολου Δέδε, θα έβρισκαν την ιδανική στέγαση τους, μαζί με όλων των αξιολόγων καλλιτεχνών της πόλης.

Ως ιδανικός χώρος στέγασης της «Δημοτικής Πινακοθήκης» που θα αναδείξει και θα προβάλλει την εικαστική παράδοση της πόλης, ενδείκνυται το παλιό Δικαστικό Μέγαρο, που πρόσφατα παραχωρήθηκε στον Δήμο Βέροιας.