Τα Χριστουγεννιάτικα έθιμα της Ημαθίας που δεν χαρήκαμε φέτος

Πλούσια σε δρώμενα ήταν η Χριστουγεννιάτικη περίοδος στην Ημαθία τα προηγούμενα χρόνια. Φέτος, λόγω των περιοριστικών μέτρων δεν χαρήκαμε την αναβίωσή τους και ανεπιφύλακτα μπορούμε να πούμε ότι μας έλειψαν. 

Στις ενότητες Ειρηνούπολης, Ανθεμίων και Δοβρά (Άγιο Γεώργιο, Αγία Μαρίνα) αναβίωσε την προπαραμονή των Χριστουγέννων (23/12) το έθιμο «Κόλντε». Οι κάτοικοι άναβαν φωτιές και πίνοντας κρασί φώναζαν «Κόλντε-κόλντε».

Μεγάλες φωτιές άναβαν και στα ορεινά της ενότητας Δοβρά. Στον Τρίλοφο είχαμε τα «Κόλιντα» και στην Φυτειά, το λεγόμενο «άναμμα των Κέδρων». Εκεί, στο κέντρο του χωριού συγκεντρώνονταν τα κέδρα τα οποία στις 12 τα μεσάνυχτα άναβαν.

Ανήμερα των Χριστουγέννων στη Νάουσα αναβίωνε το έθιμο του Καρτσούνου. Οι κάτοικοι συγκέντρωναν τεράστια κομμάτια κορμών σε κεντρικά και μη σημεία της πόλης, τα έβαζαν φωτιά και συγκεντρώνονταν γύρω από τον καρτσούνο για ψήσιμο κρέατος, φαγητό και ποτό.

Στο Μακροχώρι ανήμερα των Χριστουγέννων αναβίωαν τα «Ρουγγάτσια». Η λέξη Ρουγγάτσια προέρχεται από την λατινική ρούγα, που σημαίνει γυρίζω και μαζεύω χρήματα. Σκοπός των Ρουγγατσάρηδων ήταν να μαζεύουν χρήματα για το χτίσιμο εκκλησιών και σχολείων. Η αναβίωση του εθίμου ξεκινά από την εκκλησία όπου μια ομάδα Ρουγγατσάρηδων προσκυνάει, την διαβάζει ο παπάς και στην συνέχεια γυρίζουν χορεύοντας το χωριό. Το έθιμο Ρουγγάτσια αναβίωνε και σε αρκετά ακόμη χωριά της Ημαθίας.

Στις 27/12 στην Βέροια αναβίωνε το έθιμο των Μωμόγερων. Πρόκειται για ένα ποντιακό λαϊκό δρώμενο το οποίο λαμβάνει χώρα το 12ήμερο Χριστούγεννα - Πρωτοχρονιά - Θεοφάνια. Στο δρώμενο αυτό παρουσιάζεται η αναγέννηση της φύσης με την αλλαγή του νέου έτους και έχει σκοπό σάτιρας. Στο δρώμενο αναπαρίσταται η ιστορία του Κιτί Γοτσά. Στο έθιμο αυτό, παραδοσιακά μέρος των συμμετεχόντων φοράνε τομάρια ζώων όπως λύκων και τράγων ενώ άλλοι ντύνονται με στολές ανθρώπων οπλισμένων με σπαθιά και έχουν την μορφή γεροντικών προσώπων.

Το δρώμενο λαμβάνει χώρα το όπου ο θίασος παραδοσιακά τριγυρνά στις αυλές των σπιτιών. Στο δρώμενο οι πρωταγωνιστές είναι τρεις, ο γέρος Κιτί Γοτσά, η νύφη και ο "αράπης". Η αλλαγή του χρόνου και η αναγέννηση της φύσης συμβολίζεται με τη νύφη η οποία φλερτάρει με τον νέο (ο νέος είναι ο χαρακτήρας "αράπης"). Στο δρώμενο εναλλάσσεται η απαγωγή της νύφης από τον νέο "αράπη" με τον γέρο Κιτί Γοτσά.

Οι Μωμόγεροι αναβίωναν την Πρωτοχρονιά στο Ροδοχώρι αλλά τους συναντούσαμε και σε άλλα χωριά με ποντιακό πληθυσμό όπως η Νέα Νικομήδεια και το Άνω Ζερβοχώρι.

Το έθιμο των "Λιγουτσιάρηδων" αναβίωνε την παραμονή της Πρωτοχρονιάς, ο Σύλλογος Βλάχων Βέροιας, σε μια προσπάθεια διατήρησης της παράδοσης των Βλάχων της περιοχής. Σύμφωνα με το έθιμο, οι "Λιγουτσιάρηδες", μια ομάδα ανθρώπων, ντυμένων με βαριές κάπες και κουδούνια, επισκέπτονται σπίτια συγγενών, φίλων και γνωστών, τραγουδούν τα κάλαντα και με τον θόρυβο που κάνουν, προσπαθούν να ξορκίσουν τα κακά πνεύματα. Πρόκειται για μια χαρακτηριστική περίπτωση Χριστουγεννιάτικων εθίμων με μεταμφιέσεις στις οποίες κυριαρχούν μάσκες, κουδούνια και προβιές.

Την πρώτη ημέρα του χρόνου, οι Δασκιώτες αναβίωναν τα Λογκατζάρια. Αφού έπαιρναν την ευχή του ιερέα από τον Ιερό Ναό Αγίου Αντωνίου, ξεκινούσαν την πορεία τους με κατεύθυνση τον Προμηθέα και συνέχιζαν σε σπίτια Δασκιωτών που κατοικούν στην Βέροια. 

Τέλος, στις 27, 28 Δεκεμβρίου σε διάφορα χωριά του νομού αναβίωνε το έθιμο της γουρουνοχαράς. Χοιρινά σφαχτάρια ψήνονταν σε υπαίθριο χώρο και ακολουθούσε γλέντι με ψητά και κρασί.