Παραίτηση Ζώκου από το ΔΣ του Συλλόγου Φίλων του Μουσείου Εκπαίδευσης «Χρίστος Τσολάκης»

Την παραίτηση του από την διοίκηση του Συλλόγου Φίλων του Μουσείου Εκπαίδευσης «Χρίστος Τσολάκης» γνωστοποίησε ο καθηγητής Φυσικής Κώστας Ζώκος. Στην επιστολή του αναφέρει:

"Επιτρέψτε μου να υποβάλω την παραίτησή μου από μέλος του Διοικητικού Συμβουλίου του Συλλόγου Φίλων του Μουσείου Εκπαίδευσης «Χρίστος Τσολάκης».

Η εικόνα που αναδύεται από τις μελέτες της τοπικής, και όχι μόνο, «κοινωνικής» πραγματικότητας, ήταν και είναι έντονα αποτρεπτική για μια ανιδιοτελή εμπλοκή με την θεραπεία της (θεραπεύω - υπηρετώ). Η (μη-)πόλη της Βέροιας - τουλάχιστον κατά την δική μου άποψη, η οποία διαμορφωνόταν και διαμορφώνεται από τη μελέτη των φαινομένων που εξελίσσονται στο πλαίσιό της - δεν επέτρεπε, και φυσικά δεν επιτρέπει, να την προσεγγίσεις παρά μόνο ως επιβήτορας προς προσπορισμό οφέλους. Συμπυκνώνω την άποψή μου στην σύντομη αυτή πρόταση αποφεύγοντας να αναλύσω τους όρους, αν και κάτι τέτοιο το είχα επιχειρήσει πολλά χρόνια πριν, σε άρθρο μου στο περιοδικό «Πολιτιστικά Δρώμενα». Αυτή, η αναδυόμενη από το κοινωνικό και πολιτικό γίγνεσθαι του τόπου εικόνα, απέτρεψε την εμπλοκή μου σε δράσεις που θα μπορούσαν να ελέγχονται από τους συστημικούς πολιτικούς εκφραστές του τοπικού «κοινωνικού» είναι. Απέτρεψε την εμπλοκή μου σε όλες τις δράσεις, εκτός από μια!

Η συνάντηση με τον μεγάλο (αεί παρόντα) Δάσκαλο Χρίστο Τσολάκη, τη δεκαετία του 1990, υπήρξε ένα σημείο καθοριστικό για τη σκέψη και την πρακτική μου. Η συνεργασία μαζί του στο Παιδαγωγικό Ινστιτούτο, όπου Τον υπηρέτησα ως γραμματέας στο έργο «Γλώσσα» - με το οποίο επιχειρήθηκε να αναμορφωθεί η προσέγγιση του Γλωσσικού Μαθήματος στις δυο βασικές βαθμίδες της ελληνικής εκπαίδευσης - υπήρξε εμπειρία ανεπανάληπτη. Πολύ περισσότερο αφού με την σοφή καθοδήγησή Του (και τη συνεχή επαγρύπνησή μου) έγινε κατορθωτό να παραδοθεί ένα από τα μεγάλα και σημαντικά έργα της εκπαίδευσης, με συνετή διαχείριση των οικονομικών και ανθρώπινων πόρων του έργου και με θετική αναφορά σε έκθεση της ελέγχουσας αρχής της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Δεν θα μπορούσα, επομένως, να μην απαντήσω θετικά στην τιμή της εκ μέρους Του πρότασης, να συνεισφέρω στο όραμά Του για την οικοδόμηση ενός Μουσείου Εκπαίδευσης που θα είχε Εθνικό χαρακτήρα και θα αποτελούσε - όπως έλεγε - έναν άσβεστο φάρο Γνώσης που θα φωτίζει αδιαλείπτως το νου των Ανθρώπων, επιτρέποντάς τους να είναι Ελεύθεροι!

Όταν η Βέροια επελέγη να έχει την τιμή να φιλοξενήσει το όραμα του Χρίστου Τσολάκη, τη λειτουργία του Μουσείου Εκπαίδευσης, αποδέχθηκα με χαρά και συγκίνηση την πρόταση του ίδιου - και όχι κάποιου άλλου (ή κάποιας άλλης) από τους τοπικούς πολιτικούς - να συμμετάσχω στο Διοικητικό Συμβούλιο του Μουσείου. Έτσι, εγκαταλείφτηκε η προσπάθεια που είχαμε, με τον τότε Δήμαρχο της Βέροιας Χρήστο Σκουμπόπουλο, ήδη αρχίσει να επιχειρούμε: την υλοποίηση και λειτουργία ενός Μουσείου Φυσικών Επιστημών. Εντάσσοντάς την προσπάθεια αυτή, ως μέρος, στο γενικότερο της πρότασης του Μουσείου Εκπαίδευσης, υπηρέτησα, υπό την πάντα σοφή και νηφάλια καθοδήγησή του εμπνευστή του, την ιδέα του άσβεστου φάρου της Γνώσης για την Ελευθερία του Ανθρώπου - κάτι που βέβαια πάντα θα υπηρετώ. Όταν δε, μετά την αναχώρηση του μεγάλου Δασκάλου, το τοπικό πολιτικό προσωπικό - χωρίς την ευαισθησία της αποστολής ούτε μιας επιστολής έκφρασης ευχαριστιών, για την μέχρι τότε προσφορά μας στην υπόθεση Μουσείο Εκπαίδευση - στην ουσία με απομάκρυνε από το ΔΣ του, ήταν για μένα υπόθεση τιμής να αγωνιστώ για τη συνέχιση του έργου του Χρίστου Τσολάκη, με όποιο τρόπο ήταν αυτό δυνατόν.

Η διαμόρφωση του Συλλόγου Φίλων του Μουσείου Εκπαίδευσης «Χρίστος Τσολάκης», φάνηκε πως ήταν «ώριμο τέκνο των καιρών» και των καταστάσεων. Ήταν η ανάγκη να μη αφεθεί το όραμα του Δασκάλου να χαθεί στην καταβόθρα της τοπικής πολιτικής καθημερινότητας. Στην υπηρεσία αυτού του οράματος υποσχεθήκαμε πως θα είμαστε και θα δρούμε για την υλοποίησή του, όσες και όσοι μαζευτήκαμε στην ιδρυτική συνέλευση του Συλλόγου. Το ίδιο ορκιστήκαμε και αυτές και αυτοί που εξελέγημεν από τους συμμετέχοντες, για να υλοποιήσουμε τους στόχους που στη συνέλευση προσδιορίσαμε. Δυστυχώς, παρά τις όποιες προσπάθειές μας, φαίνεται πως έχουμε πρόβλημα να καταφέρουμε αυτό που θα έπρεπε, για να θεραπεύσουμε το όραμα του Δασκάλου μας. Το όραμά Του προδόθηκε από αυτούς τους παράγοντες, στους οποίους εμπιστεύθηκε την υλοποίησή του. Η Βέροια, με ευθύνη των πολιτικών της, έχασε και συνεχίζει να χάνει στην περιοχή του πολιτισμού. Όσο το Μουσείο Εκπαίδευσης αφήνεται να υπολειτουργεί και να υποβαθμίζεται, αρκετά άλλα ανάλογα Μουσεία εμφανίζονται και αναπτύσσουν δυναμική, σε όλη την Ελλάδα. Έτσι, ενώ το όραμα του εμπνευστή του Μουσείου Εκπαίδευσης ήταν καινοτόμο σε ελληνικό, και όχι μόνο, πλαίσιο και προσέφερε την ευκαιρία στη Βέροια να είναι πρωτοπόρος στην περιοχή αυτή, οι πολιτικές που ακολουθήθηκαν την κατέστησαν ουραγό στην υπόθεση. Κατάσταση που φυσικά επέφερε - παρά τους κατά καιρούς πολιτικάντικους λόγους - πλήγμα στην εξέλιξη του ονείρου ενός μεγάλου Δασκάλου που (μας) εμπιστεύθηκε το όραμά του για Γνώση και Ελευθερία Ανθρώπου!

Με την επιστολή μου αυτή μεταφέρω την πληροφορία της παραίτησής μου από το Διοικητικό Συμβούλιο του Συλλόγου Φίλων του Μουσείου Εκπαίδευσης «Χρίστος Τσολάκης». Δεν είναι εύκολη υπόθεση μια παραίτηση και η δυσκολία πολλαπλασιάζεται από τους φόβους της πιθανής θεώρησής της, ως προσβολή των μέχρι εκείνη τη στιγμή συνεργατών σου. Ωστόσο, η παραίτηση θα ήθελα να θεωρηθεί ως μια πράξη που γίνεται για να δημιουργήσει συνθήκες αφύπνισης. Με την ευκαιρία, θα ήθελα να ευχαριστήσω την Πρόεδρο και τα υπόλοιπα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, για την άψογη μέχρι τώρα συνεργασία μας, όπως και όλα τα μέλη του Συλλόγου, παρέα με τα οποία, είμαι σίγουρος πως, θα συνεχίσουμε τους αγώνες για την πραγμάτωση των οραμάτων του Δασκάλου μας, που είναι πλέον και δικά μας οράματα. Είναι σίγουρο πως θα συνεχίσω να δρω στο πλευρό τους, όχι όμως στο πλαίσιο ενός οργάνου, αλλά έτσι όπως δρα η κάθε μια και ο κάθε ένας πολίτης που θεωρεί πως αυτός ο τόπος θα πρέπει να αναοριοθετίσει την πολιτιστική του υπόσταση. Δεν είναι ώρα να πω περισσότερα, αλλά να περάσω σε ένα στάδιο αναστοχασμού, που ίσως στο μέλλον να συναντήσει τους στοχασμούς και άλλων που αισθάνονται πολίτες και όχι καταναλωτές πολιτικών και όλοι μαζί να δράσουμε για την αποκατάσταση της έννοιας πολιτισμός.

Η ευθύνη των διανοητών στην παρούσα περίοδο είναι σημαντική και δεν θα πρέπει να αγνοούμε τη «βοή ... των πλησιαζόντων γεγονότων», που πλέον δεν είναι μυστική. Και να την προσέξουμε ευλαβείς. Έστω και αν «εις την οδόν έξω, ουδέν ακούουν οι λαοί».

Είναι φανερό πως το θέμα είναι ευρύτερο από την υπόθεση του Μουσείου Εκπαίδευσης. Είναι υπόθεση ευρύτερου αγώνα για τη συγκρότηση της Κοινωνίας με ένα άλλο πολιτισμό, που ίσως να προλάβει να αποτελέσει απάντηση στην αυτοκτονική πορεία του τόπου. Πράγμα πιθανώς ακατόρθωτο, αφού φαίνεται πως οι καταστάσεις δεν είναι αντιστρεπτές. Ωστόσο, θεωρώ πως δεν πρέπει να σταματάμε να παλεύουμε για να διαμορφώνουμε μετερίζια αγώνα για τον πολιτισμό που - όπως έγραφε ο Χρίστος Τσολάκης στην επιστολή παραίτησής του προς τον υπουργό παιδείας - «θα καλούν τον νέο άνθρωπο στη δημιουργία πολιτιστικής ζωής και στον αγώνα για την ευτυχία της ανθρωπότητας μέσα από την οποία θα ζητήσει τη δική του ευτυχία. Διότι τότε μόνον αγγίζει την πληρότητα, και συνεπώς την ολοκλήρωσή του, ο άνθρωπος, όταν πραγματώνει την ανώτερη φύση του, την πνευματική του ουσία. Αυτή άλλωστε είναι και η μόνη κατηγορική προσταγή της παιδείας, η φωνή της ηθικής, η οποία ορίζει την ανθρώπινη ποιότητα»".