Η Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου και η Γενοκτονία της μνήμης

A ΜΕΡΟΣ ΙΣΤΟΡΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΙ ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ

Του Βαγγέλη Σεβιντικίδη

Γράφει ο Κ.Φωτιάδης «Τον 5ο αι., ολόκληρη η Μικρασιατική χερσόνησος, με πληθυσμό 22.000.000, ήταν εντελώς χριστιανική με επίσημη γλώσσα των διαφόρων εθνοτήτων την ελληνική». Οι Οθωμανοί όταν ήρθαν σε επαφή με το Βυζαντινό κράτος «ήταν τόσοι λίγοι, που τα μέλη τους ..δεν θα φτάνανε ούτε για δήμαρχοι..των βυζαντινών πόλεων... Εφαρμόζοντας όλα τα μέσα...βίαια και διπλωματικά ..πέτυχαν μέσα σε 10 αιώνες τη γλωσσική και θρησκευτική αφομοίωση του Μικρασιατικού πληθυσμού..... Επίλογος όλων των σατανικών μεθόδων που μηχανεύτηκαν.... ήταν οι διωγμοί των Νεότουρκων 1908-1923....ο αφανισμός των Αρμενίων, η εξόντωση του μικρασιατικού Ελληνισμού και η συρρίκνωση τω 22.000.000 χριστιανών σε 1.280.000 με την αναγκαστική ανταλλαγή των πληθυσμών»1 Αποτέλεσμα αυτών ήταν και η γενοκτονία 353.000. Ελλήνων του Πόντου.

Το 1994 το ελληνικό κοινοβούλιο με καθυστέρηση 70 και πλέον χρόνων, καθιέρωσε τη 19η Μαΐου ως ημέρα μνήμης της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου, της πράξης δηλαδή γένεσης της σύγχρονης Ιστορίας μας. Η τρις χιλιόχρονη και πλέον παρουσία των Ελλήνων στην καθ΄ημάς Ανατολή έλαβε τέλος και επίσημα με την Συνθήκη της Λωζάννης , αυτό το Μεγάλο παζάρι του 20ου αιώνα. Γεωστρατηγικοί, γεωπολιτικοί και γεωοικονομικοί λόγοι καθόρισαν την τύχη του Ποντιακού Ελληνισμού. Σχηματικά μπορούμε να πούμε ότι κύριοι παράγοντες ήταν:

• Η αδυναμία του Εθνικού κέντρου ,του ελλαδικού κράτους να διαχειριστεί την εθνική ολοκλήρωση
• Ο Τουρκικός εθνικισμός
• Τα συμφέροντα των μεγάλων δυνάμεων

Η ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΩΣ ΑΙΤΙΑ ΕΞΟΔΟΥ ΚΑΙ ΔΙΑΣΠΟΡΑΣ ΤΩΝ ΠΟΝΤΙΩΝ2

Πάντοτε υπήρχαν στο εξωτερικό κοινότητες Ποντίων εκτός της ιστορικής τους πατρίδας για λόγους οικονομικούς ,μορφωτικούς και πολιτικούς-στρατιωτικούς-ειδικά μετά από κάθε Ρωσσοτουρκικό πόλεμο ακολουθούσε ένα ρεύμα φυγής των ελληνικών πληθυσμών προς τον Καύκασο και την ομόδοξη Ρωσία. Μετά την Οθωμανική κατάκτηση ακολούθησε μαζική έξοδος των Ποντίων από τον Πόντο .Στη συνέχεια ακολούθησαν εξισλαμισμοί μεγάλου μέρους του πληθυσμού. Ζωντανή μαρτυρία οι εξισλαμισμένες κοινότητες της Τόνιας,του Όφ, της Τραπεζούντας που κατοικούν σήμερα στον ιστορικό Πόντο και οι τουρκόφωνες χριστιανικές –ελληνικές- κοινότητες της Τσάλκας στη Γεωργία.«Για μας τους Πόντιους τα γεγονότα των διωγμών, των σφαγών, της εθνοκτονίας και της αναγκαστικής εκδίωξης από το 1916 έως το 1923 αποτέλεσαν την πράξη γέννησης της σύγχρονης Ιστορίας μας ... Από εδώ και πέρα χαρακτηρίζονται(οι Πόντιοι) λαός της διασποράς ... Αποτέλεσμα της γενοκτονίας ήταν η δημιουργία των ποντιακών κοινοτήτων στην Ελλάδα, στη Σοβιετική Ένωση, την Ευρώπη ,την Αμερική...»3(πρωην)Σοβιετική Ένωση, την Ευρώπη ,την Αμερική...,την Αυστραλία»4Αποτέλεσμα της γενοκτονίας ήταν η εξόντωση 353.οοο. Ελλήνων του Πόντου σε σύνολο 750.οοο περίπου .Και τη γενοκτονία αυτή την επιτέλεσαν πρώτα οι Νεότουρκοι και έπειτα σε δεύτερη φάση οι Κεμαλικοί .

ΟΡΙΣΜΟΣ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑΣ

Τι σημαίνει όμως Γενοκτονία;
Ο Πολωνοεβραίος καθηγητής της Νομικής του Πανεπιστημίου του Γέιλ, Ραφαήλ Λέμκιν, εισήγαγε τον όρο «γενοκτονία» το 1944. Ο όρος του Λέμκιν αποτέλεσε τη βάση της ορολογίας που χρησιμοποίησαν ο ΟΗΕ για να συνταχθεί η «Συνθήκη περί Γενοκτονίας» της 9ης Δεκεμβρίου του 1948. Τότε κωδικοποιήθηκε το συγκεκριμένο έγκλημα και ορίστηκαν ακόμα και τιμωρίες για τους εγκληματίες, αλλά αυτό δεν σταμάτησε την άσκηση βίας εναντίον ομάδων ανθρώπων με διαφορετικότητα από τους θύτες τους. Lemkin R., Axis rule in Europe. Law of Occupation. Analysis of Gioverment propsals for readers, Washington 1944. 5

Η Σύμβαση του Ο.Η.Ε. για την πρόληψη και καταστολή του εγκλήματος της ''γενοκτονίας'' στο άρθρον 2 αναφέρει:
Εις την παρούσαν Σύμβασιν, ως γενοκτονία νοείται οιαδήποτε εκ των κατωτέρων πράξεων, ενεργουμένη με την πρόθεσιν ολικής η μερικής καταστροφής ομάδος, εθνικής, εθνολογικής, φυλετικής ή θρησκευτικής:
–Φόνος μελών της ομάδος.
–Σοβαρά βλάβη της σωματικής ή διανοητικής ακεραιότητας των μελών της ομάδος.
–Εκ προθέσεως υποβολή της ομάδος εις συνθήκας δυναμένας να επιφέρωσιν την πλήρην ή την μερικήν σωματικήν καταστροφής αυτής.
–Μέτρα αποβλέποντα εις την παρεμπόδισιν των γεννήσεων εις τους κόλπους ορισμένης ομάδος.
–Αναγκαστική μεταφορά παίδων εις ετέραν ομάδαν.6
Το ερώτημα είναι γιατί καθυστέρησε η Ελληνική πολιτεία να αναγνωρίσει την Γενοκτονία , γιατί δεν προωθεί η ίδια το θέμα στους Διεθνείς οργανισμούς ,τη στιγμή δε μάλιστα που αυτό γίνεται από άλλους για εμάς και δεν τίθεται το ζήτημα στις συνομιλίες με την Τουρκία.

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ-ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΑ ΧΡΟΝΙΑ-ΡΩΜΑΙΟΚΡΑΤΙΑ-ΒΥΖΑΝΤΙΟ

H παρουσία των Ελλήνων στον Εύξεινο Πόντο ανάγεται στην εποχή του μύθου (Αργοναυτική εκστρατεία-Χρυσόμαλλο δέρας, Προμηθέας, Αμαζόνες κλπ). Τον 8ο αι. π.Χ. η Μίλητος ιδρύει τη Σινώπη ,η οποία με τη σειρά της ίδρυσε άλλες αποικίες (Τραπεζούντα , Κοτύωρα , Κερασούς κλπ.) Ο Ξενοφώντας περιγράφει στην «Κάθοδο των Μυρίων» «πόλεις ελληνίδας» που συναντούν οι Μύριοι κατά την επιστροφή τους στην Ελλάδα. Ο ελληνικός πολιτισμός κυριαρχεί στα χρόνια της δυναστείας των Μιθριδατών (Περσών στην καταγωγή με ελληνική παιδεία),βασιλέων του Πόντου .

Στη συνέχεια ακολουθεί η Ρωμαιοκρατία και με τον εκχριστιανισμό επικρατεί σε όλη την Αυτοκρατορία το όνομα « Ρωμαίος» αντί του «Έλλην», αν και στην περιοχή του Πόντου αυτό ποτέ δεν έλλειψε από τα ποντιακά άσματα.7

Τον 11οαι ο Πόντος, με την εξέγερση του Γαβρά, αυτονομείται από την Βυζαντινή Αυτοκρατορία για να επανενταχθεί αργότερα.Το 1204 με την κατάληψη της Κωνσταντινούπολης από τους Φράγκους, ιδρύεται η Αυτοκρατορία της Τραπεζούντας η οποία πέφτει στα χέρια των Οθωμανών στις 15 Αυγούστου 1461(8 χρόνια μετά την άλωση της Πόλης).

ΟΘΩΜΑΝΟΚΡΑΤΙΑ Το Οθωμανικό καθεστώς ,δια μέσου συστηματικά επεξεργασμένων πολιτικών ,υπέβαλε τον ποντιακό λαό σε συνθήκες που έθεσαν σε κίνδυνο, αλλοίωσαν την ταυτότητά του και διέσπασαν την ενότητα του(ντερεμπέηδες, βίαιοι εξισλαμισμοί-εξ ου και οι εξισλαμισμένοι σήμερα Πόντιοι του Οφ, των Σουρμένων, της Τόνιας, της Ματσούκας, οι Κρυπτοχριστιανοί) και οδήγησε πολλούς στην έξοδο προς την ομόδοξη Ρωσία .Με τη συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή αρχίζει η παροχή κάποιων δικαιωμάτων-με την ψήφιση νέων νόμων(Χατί-Σερήφ 1839 και Χατί -Χουμαγιούν 1856) -στους Χριστιανούς, τους οποίους όμως οι αρχές βρίσκουν προσκόμματα για να μην τους εφαρμόζουν.

19ος ΑΙΩΝΑΣ ΑΣΤΙΚΗ ΑΝΟΔΟΣ Τον 19ο αι δημιουργείται μια αστική τάξη που τα μέλη της την αποτελούν κυρίως Χριστιανοί έμποροι (Έλληνες και Αρμένιοι).Και είναι αυτή η τάξη που υπό ομαλές συνθήκες θα οδηγούσε σε υπέρβαση των φεουδαρχικών δομών και στον εκσυγχρονισμό της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας. Αυτά που έγιναν στις αρχές του 20ου αι(πόλεμος, εξολόθρευση και γενοκτονία των αυτοχθόνων λαών της Μ.Ασίας) δεν είχαν μόνο εθνικό χαρακτήρα. Στην περιοχή αυτή το εθνικό διαπλέκεται με το θρησκευτικό και το κοινωνικό .Είναι από την μια οι ανερχόμενες αστικές δυνάμεις(έμποροι ,τραπεζίτες κλπ )που στην συντριπτική τους πλειοψηφία είναι Έλληνες και Αρμένιοι και από την άλλη το στρατιωτικό και γραφειοκρατικό κατεστημένο, που σε συμμαχία με τις λούμπεν ,περιθωριακές ομάδες ,δεν επιθυμεί ούτε καν να μοιραστεί την πολιτική εξουσία .Αυτές τις ομάδες εξέφραζαν οι Νεότουρκοι και ο Κεμάλ, αυτές επικρατούν στο τέλος δια μέσου της βίαιης εξόντωσης και γενοκτονίας 1,5 περίπου εκατομμυρίων Αρμενίων ,353 χιλιάδων περίπου Ποντίων και χιλιάδων ακόμη χριστιανών Ελλήνων και Ασυρρίων. Πάνω σε αυτές τις γενοκτονίες θα χτιστεί το σύγχρονο Τουρκικό κράτος και με την αρπαγή των περιουσιών των χριστιανών θα δημιουργηθεί η αστική τάξη της Τουρκίας.8 «Η γενοκτονία έγινε για την ιδιοποίηση της οικονομίας των χριστιανών... Όλα τα μεγάλα holdings στη Τουρκία του ΚΟΤΣ,...του ΣΑΠΑΝΤΖΗ ...είναι λεηλατημένες, σφετερισμένες επιχειρήσεις Ελλήνων και Αρμενίων..Το ίδιο συνέβει και στην Κύπρο», Νεοκλής Σαρρής.9

Η ΠΛΗΘΥΣΜΙΑΚΗ ΣΥΝΘΕΣΗ ΣΤΟΝ ΠΟΝΤΟ 191410
Ι) ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΟΙ 1.060.000 εκ των οποίων
ΤΟΥΡΚΟΙ 420 ΧΙΛ
ΕΛΛΗΝΕΣ ΜΟΥΣΟΥΛΜΑΝΟΙ 190ΧΙΛ
ΚΡΥΠΤΟΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ 43ΧΙΛ
ΑΛΛΕΣ ΕΘΝΟΤΗΤΕΣ(ΛΑΖΟΙ ΚΙΡΚΑΣΙΟΙ ΚΟΥΡΔΟΙ ΚΛΠ)352 ΧΙΛ
ΙΙ)ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΙ ΕΛΛΗΝΕΣ 696.495
ΙΙΙ)ΑΡΜΕΝΙΟΙ 60.000

ΟΙ ΝΕΟΤΟΥΡΚΟΙ

Σε μυστική σύσκεψη των Νεότουρκων, στέλεχός τους λέει: «Τα έθνη που απόμειναν από παλιά στην Αυτοκρατορία μας μοιάζουν με ξένα και βλαβερά χόρτα που πρέπει να ξεριζωθούν...»11 Το 1911 οι Νεότουρκοι σε συνέδριο που γίνεται στη Θεσσαλονίκη αποφασίζουν την εξόντωση των μη μουσουλμανικών πληθυσμών. «Η Τουρκία πρέπει να γίνει μωαμεθανική χώρα..Αργά ή γρήγορα θα πρέπει να πραγματοποιηθεί η πλήρης οθωμανοποίηση όλων των υπηκόων της Τουρκίας. Και είναι ολοφάνερο ότι αυτό δεν μπορεί να γίνει με την πειθώ .Άρα πρέπει να χρησιμοποιηθεί ένοπλη βία..»Αυτά και μόνο αποδεικνύουν ότι η μοίρα των χριστιανικών πληθυσμών στη Μ.Ασία ήταν εάν δεν είχε δημιουργηθεί το αντάρτικο σωτηρίας του Πόντου, δεν ξέρουμε πόσοι Έλληνες θα είχαν απομείνει .

ΟΙ ΜΕΓΑΛΕΣ ΔΥΝΑΜΕΙΣ ,Ο ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΣ ΠΑΡΑΓΟΝΤΑΣ ΚΑΙ Η ΜΠΟΛΣΕΒΙΚΙΚΗ ΡΩΣΣΙΑ

Οι δυνάμεις της Αντάντ (Αγγλία, Γαλλία,Ιταλία)προς στιγμήν προέκριναν ως λύση του Ανατολικού Ζητήματος- και προς διασφάλιση βεβαίως των συμφερόντων τους (πετρέλαια της περιοχής)-την διάλυση της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας.

Μία πολιτική που άλλαξε όμως στην πορεία λόγω της εμφάνισης του νέου παίκτη στην περιοχή, της Μπολσεβίκικης Ρωσίας (ήταν ο κρίσιμος παράγοντας) η οποία ενίσχυσε υλικά και στρατιωτικά τον Κεμάλ .Στις 16 Μαρτίου 1921 υπογράφηκε το Σύμφωνο Φιλίας και Αδελφότητας σοβιετικής Ρωσίας και Τουρκίας. «Σε μια περίοδο που ο σοβιετικός λαός πέθαινε καθημερινά από την πείνα ο Λένιν αποφάσισε να δωρίσει 10 εκατ.χρυσά ρούβλια και ανυπολόγιστης αξίας οπλισμό στο δικτάτορα Μουσταφά Κεμάλ»12

Η δε Γερμανία είχε εξαρχής τεράστια συμφέροντα (οικονομικά και στρατιωτικά στην περιοχή, γερμανικές τράπεζες και επιχειρήσεις) και πίστευε ότι μπορούσε να συναγωνιστεί τους Άγγλους με μια ισχυρή Τουρκία δίπλα της. Εμπόδιο στα σχέδιά της οι αυτόχθονες χριστιανικοί πληθυσμοί .Η γερμανική πολιτική εκπονεί ένα πρόγραμμα εξόντωσής τους. Μετά τους Βαλκανικούς πολέμους προσπαθεί να φανατίσει τους μουσουλμανικούς πληθυσμούς .Η «Γερμανική Τράπεζα της Παλαιστίνης κυκλοφορεί μια προκήρυξη: «Αν πεινούμε και αν υποφέρουμε εμείς οι Τούρκοι ,αιτία είναι οι Γκιαούρηδες που στα χέρια τους κρατούν τον πλούτο μας και το εμπόριό μας... Μποϋκοτάρετε τα προϊόντα τους. Τι την θέλετε την φιλία τους;»13. «Ο Γερμανός αρχιστράτηγος Liman von Sanders ήταν αυτός που εισηγήθηκε στους Τούρκους που ήταν επιφυλακτικοί, την απομάκρυνση των Ελλήνων από τα παράλια, τάχα για στρατιωτικούς λόγους ,χαρακτηρίζοντάς τους πράκτορες της Αντάντ.»14

ΕΠΙΤΡΟΠΕΣ ΠΟΝΤΙΩΝ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ ΚΑΙ ΤΟ ΑΝΤΑΡΤΙΚΟ ΣΩΤΗΡΙΑΣ ΤΟΥ ΠΟΝΤΟΥ

Το 1915 αρχίζει η Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, με υποχρεωτική αποστολή των ανδρών σε τάγματα εργασίας, εκτοπίσεις γυναικόπαιδων και ηλικιωμένων από τα παράλια του Πόντου στο εσωτερικό της Μ.Ασίας κάτω από συνθήκες που επιφέρουν το θάνατο, σφαγές και βιασμούς ,πυρπολήσεις χωριών, βίαιη μεταφορά ορφανών, κλπ. Αποτέλεσμα πάνω από 353.000 νεκροί.

Πολλοί άντρες για να γλυτώσουν την κατάταξη σε τάγματα εργασίας (τα αμελέ ταμπουρου ) (τάγματα θανάτου ουσιαστικά ) γίνονται φυγάδες, παίρνουν τα όπλα και σιγά-σιγά δημιουργούνται μικρές ομάδες ανταρτών με δικό της αρχηγό-καπετάνιο η κάθε μια, που θέτουν υπό την προστασία τους γυναίκες, παιδιά και ηλικιωμένους. Μιλάμε για ένα αριθμό 18.000 περίπου ανταρτών ,που δρουν στις περιοχές του Πάφρας, Σάντας ,Ματσούκας κ.α.

Το 1916 οι Ρώσοι καταλαμβάνουν την Τραπεζούντα και η διοίκηση παραδίδεται από τον βαλή της πόλης στον Μητροπολίτη Χρύσανθο ,μετέπειτα Αρχιεπίσκοπο Αθηνών. Η δίχρονη προεδρία του Χρύσανθου υπήρξε ένα αληθινό διάλειμμα δημοκρατίας και αρμονικής συμβίωσης χριστιανών και μουσουλμάνων.15 Έτσι στη περίοδο της ανακωχής, κατά τη Συνθήκη του Μούδρου, η μορφή του Χρύσανθου δεσπόζει στη περιοχή του Πόντου και αποτελεί την εγκυρότερη και δημοφιλέστερη προσωπικότητα μεταξύ ομογενών και αλλογενών που του αναγνωρίζουν και οι «Μεγάλες Δυνάμεις» της Αντάντ.Έτσι κάτω από αυτές τις συνθήκες αναγνώρισής του, το 1919 ο Χρύσανθος κλήθηκε από τον τότε τοποτηρητή του Οικουμενικού Θρόνου Δωροθέου (Μητροπολίτη Προύσας) και από τον Αλέξανδρο Παπά να εκπροσωπήσει τον αλύτρωτο Ελληνισμό του Πόντου στο Παρίσι κατά τις εκεί διασκέψεις.

Το 1917 δημιουργείται η Κεντρική Εθνική Επιτροπή Ποντίων στη Ρωσία με στόχο την απελευθέρωση του Πόντου, ενώ στη Μασσαλία ο μεγαλέμπορος από την Κερασούντα Κωνσταντίνος Κωνσταντινίδης συγκαλεί Παμποντιακό Συνέδριο, με θέμα την ανεξαρτησία του Πόντου. Έστειλε μάλιστα σε διάφορα μέρη του κόσμου όπου ζούσαν Ελληνοπόντιοι μήνυμα με το οποίο τους ζητούσε να αγωνιστούν για τον σκοπό αυτόν.16 Συναντάται με το Βενιζέλο και τον ενημερώνει για τους στόχους του ποντιακού κινήματος.17

ΚΕΜΑΛ 19 ΜΑΙΟΥ 1919

Στις 19 Μαΐου 1919 ο Κεμάλ αποβιβάζεται στη Σαμψούντα, με την άδεια των Άγγλων, για να επιβάλλει την τάξη στην περιοχή και να προστατέψει τον άμαχο χριστιανικό πληθυσμό από τους τσέτες.18 (Τέσσερις ημέρες νωρίτερα με εντολή των Συμμάχων, γίνεται η απόβαση του ελληνικού στρατού στη Σμύρνη, με τον ίδιο σκοπό ,την επιβολή δηλαδή της τάξης.) Εκφράζοντας όμως τα συμφέροντα της Τουρκικής στρατο-γραφειοκρατίας, συμμάχησε με τους φανατισμένους μουσουλμανικούς πληθυσμούς και τις λούμπεν ομάδες(ληστές, φυγόδικοι κλπ) προκειμένου να καταστείλει το Ποντιακό αντάρτικοκαι την εξέγερση των Κούρδων στο Κότςγκρι «.Δύο στρατιές του στρατού του τις ρίχνει στη μάχη για να αντιμετωπίσει τους Πόντιους αντάρτες.»19

Όσον αφορά το χαρακτήρα του Κεμαλικού κινήματος, ήταν μια καθαρά ιδεολογία του θανάτου, πρόδρομος του Ναζισμού ,όπως λέει ο Μιχάλης Χαραλαμπίδης .20Ο Νίκος Ψυρρούκης γράφει: «..πρόκειται για μια βαθιά αντιλαϊκή και αντιδημοκρατική θεωρία. Ο φιλοναζισμός .... είναι νομοτελειακή εξέλιξη του κεμαλισμού ....εκφράζει το σύμπλεγμα κατωτερότητας των Τούρκων αστών..»21 «Ο Τούρκος ιστορικός Τaner Akcan ....(καταμηνύει) ότι στα θεμέλια οικοδόμησης του κράτους της Τουρκικής Δημοκρατίας υπάρχει η ιστορία εξόντωσης ενός ολόκληρου λαού,... που σημαίνει κατά το Νεοκλή Σαρρή ότι το σύγχρονο Τουρκικό κράτος είναι προϊόν εθνοκάθαρσης»22

Οι εκκλήσεις των Ποντίων προς το Ελλαδικό κράτος για στρατιωτική βοήθεια και την αποστολή ελληνικού στρατού στην περιοχή απορρίπτεται,λόγω και της άρνησης των Άγγλων.Ο Χρύσανθος συνομιλεί με τους Αρμένιους για την δημιουργία Ποντοαρμενικής ομοσπονδίας,οι Αρμένιοι αντιπροτείνουν την προσάρτηση του Πόντου στο Αρμενικό κράτος. Αυτό το γεγονός σε συνδυασμό με την άρνηση των Άγγλων να επιτρέψουν την απόβαση ελληνικού στρατού στον Πόντο οδηγεί τις συνομιλίες σε ναυάγιο. Λίγο πριν τις εθνικές εκλογές ο Βενιζέλος αλλάζει γνώμη και ανακοινώνει στο Loyd George το σχέδιό του για αποστολή στρατού και δημιουργία Ποντιακού κράτους στα όρια που του είχε περιγράψει ο Κωνσταντινίδης το 1917.Όμως το Νοέμβριο του 1920 η βασιλική παράταξη κερδίζει τις εκλογές με το σύνθημα «οίκαδε», αλλά συνεχίζει το πόλεμο και οι εκκλήσεις των Ποντίων για αποστολή ελληνικού στρατού στον Πόντο και πάλι δεν εισακούγονται.

Εάν το ελλαδικό κράτος είχε αποστείλει στρατό στην περιοχή ίσως η εξέλιξη των πραγμάτων να ήταν διαφορετική, καθώς θα απέκοπτε την επικοινωνία Τούρκων-Μπολσεβίκων ,όπως είχε προτείνει ο συνταγματάρχης και αντιπρόσωπος του Βενιζέλου στον Πόντο, Δ.Καθενιώτης.23 «....ίσως διασφάλιζε την επιβίωση του ελληνισμού στην αρχαία του κοιτίδα.».24

Η ΕΛΛΑΔΙΚΗ ΣΤΑΣΗ-Ο ΚΑΚΟΣ ΜΑΣ ΕΑΥΤΟΣ: ΒΕΝΙΖΕΛΙΣΜΟΣ- ΒΑΣΙΛΟΦΡΟΝΕΣ- ΚΚΕ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΕΡΑ 25

Γράφει ο Πασχάλης Κιτρομηλίδης «ο εθνικιστικός μεγαλοϊδεατισμός.... ευνοούσε την ενοποίηση και τη δημιουργία μεγάλων εθνικών κρατών ,..ώστε στην περίπτωση του Πόντου(το ελλαδικό κράτος)υπονόμευσε την επιδίωξη ανεξαρτησίας, που ίσως διασφάλιζε την επιβίωση του ελληνισμού στην αρχαία του κοιτίδα» Ο δε Νεοκλής Σαρρής εκτιμά «Αναμφίβολα ο Πόντος ήταν πολύ μακριά προκειμένου να επεκταθεί μέχρι σ΄αυτόν το ελλαδικό κράτος..»26
Ο Ελ.Βενιζέλος αποδέχθηκε την εντολή των συμμάχων για απόβαση με νωπές τις πληγές του διχασμού και στρατιωτική δύναμη δυσανάλογη προς τις δυνάμεις μιας μικρής χώρας. Δε βοήθησε στρατιωτικά(λόγω της αντίθεσης των Άγγλων), όπως και οι βασιλικοί, τους Πόντιους. Οι αντιβενιζελικοί ,προσηλωμένοι στο πλευρό της ανθελληνικής Γαλλίας, δεν προσέγγισε τους Μπολσεβίκους, που επεδίωξαν συνεργασία27 ,επανέφεραν το βασιλιά δίνοντας στους συμμάχους το πρόσχημα να μας εγκαταλείψουν και αντικατέστησαν τους έμπειρους και αξιόμαχους βενιζελικούς αξιωματικούς, επηρεάζοντας το ηθικό των στρατιωτών όπως και το Κ.Κ.Ε. που ήταν αντίθετο στο Μικρασιατικό εγχείρημα θεωρώντας το ως ιμπεριαλιστική εκστρατεία,παραβλέποντας ότι το 25 % του πληθυσμού της Μ. Ασίας ήταν Έλληνες, αγνοώντας άλλες φωνές της αριστεράς ,όπως της Ρόζα Λούξεμπουργκ που τάσσονταν υπέρ της διάλυσης της Τουρκίας και της αυτοδιάθεσης των χριστιανικών εθνών.28

«Πολύ λιγότερο γνωστή παραμένει η πιθανότητα μεταστροφής ..των Μπολσεβίκων.... όπως γράφει ο Γιάννης Κορδάτος το 1922 έστειλαν απεσταλμένο τους που του ανακοίνωσε ότι η ΕΣΣΔ ήταν πρόθυμη να βοηθήσει την Ελλάδα ..θα παύσει να ενισχύει τον Κεμάλ και..θα ασκήσει όλη της την επιρροή ώστε να αυτονομηθεί μια παραλιακή ζώνη της Μ. Ασίας ,όπου κατοικούν πολλοί χριστιανοί.... η ΕΣΣΔ ζητάει σαν αντάλλαγμα την αναγνώρισή της..»29
Γράφει ο Μιχ.Χαραλαμπίδης : «Το 1922 δεν κρίθηκε στην Ιωνία, στον Πόντο ή στην Κωνσταντινούπολη αλλά στην Αθήνα..» 30Είναι οι χειρισμοί και ο δορυφορικός χαρακτήρας του ελλαδικού κράτους και του πολιτικού κόσμου που ακολουθούσαν πάντα τη λογική του ¨κέντρου''( δηλαδή των Άγγλων, των Γάλλων, των Σοβιετικών ,των Αμερικάνων αργότερα..).και το ερώτημα παραμένει .. «Γιατί το σύστημα Ελλάδα δεν αναδεικνύει την αναγκαία υπευθυνότητα και ωριμότητα στις κρίσιμες στιγμές..»31ΓΙΑΤΙ.

Β ΜΕΡΟΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ- Η ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑ ΤΗΣ ΜΝΗΜΗΣ

Παραθέτω απόσπασμα από κείμενο- ΒΙΒΛΙΟΚΡΙΣΙΑ του κ.Μαλκίδη:
"Κωνσταντίνος Φωτιάδης Η Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου τ. 14 Θεσσαλονίκη – Ηρόδοτος, 2002-2005"
«Το θέμα, για πολιτικούς κυρίως λόγους, έμεινε στο περιθώριο, στη λήθη, αφού κάθε αναφορά σ΄ αυτό ήταν απαγορευμένη λόγω της «ελληνοτουρκικής φιλίας» που αναδυόταν λίγο πριν –λίγο μετά τους διωγμούς των Ελλήνων από την Ιωνία, την Πόλη, την Κύπρο, τα Ίμια. ... Σε όλο το διάστημα μετά το 1923, το ζήτημα της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου απουσίαζε από την επίσημη πολιτική ατζέντα και συζήτηση στην ελληνική κοινωνία. Στην μεν πολιτική ανταλλαγή απόψεων, οι Πόντιοι ήταν μία μεγάλη, συμπαγής λόγω παραδόσεων κοινωνική ομάδα όπου ο κάθε κρατικός -πολιτικός -κομματικός σχηματισμός μπορούσε να υλοποιήσει θέματα πελατειακής πολιτικής. Στην ελληνική κοινωνική δομή τις περισσότερες φορές οι Πόντιοι ταυτιζόταν με το χορό και το τραγούδι. Έτσι μέχρι τα μέσα τις δεκαετίας του 1980 όταν μεμονωμένοι ποντιακοί σύλλογοι και Πόντιοι της δεύτερης προσφυγικής γενιάς32, ανέδειξαν το ζήτημα της γενοκτονίας, αυτό παρέμεινε ως ένα άγνωστο θέμα με σαφείς προεκτάσεις στις διμερείς σχέσεις τόσο με την Τουρκία, όσο και με άλλες κράτη και υπερεθνικούς οργανισμούς. Τελικά μετά από μία προσπάθεια που κράτησε σχεδόν 10 χρόνια από τη στιγμή που τέθηκε το θέμα στα ελληνικά κόμματα, στον οργανωμένο ποντιακό χώρο και την ελληνική κοινωνία, στις 24 Φεβρουαρίου 1994 η Βουλή των Ελλήνων ψήφισε την ανακήρυξη της 19ης Μαΐου ως «Ημέρα Μνήμης για τη Γενοκτονία των Ελλήνων στο Μικρασιατικό Πόντο».

Από την πλευρά της η πολιτεία με το νόμο προώθησε τα σχετικά με την προσφερόμενη τιμή προς τα θύματα της γενοκτονίας, ενώ σύντομα δέχθηκε και τα αιτήματα των Ποντιακών σωματείων για εισαγωγή της ιστορίας του Ποντιακού Ελληνισμού στα ελληνικά σχολεία. Από την άλλη πλευρά βεβαίως η ελληνική πολιτεία πολλές φορές με ενέργειές της, οι οποίες εντάσσονται σε προφανείς λογικές εξομάλυνσης των σχέσεων με την Τουρκία και την ανάδειξη ενός φιλειρηνικού προσώπου στη διεθνή κοινότητα, δεν έγιναν τα δέοντα για τη διαφύλαξη της ημέρας μνήμης και την διεθνοποίηση της γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου. Σ΄ αυτές τις ενέργειες εντάσσεται και η κωλυσιεργία μη έκδοσης των ντοκουμέντων της γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού, τα οποία ο Κ. Φωτιάδης τα εξέδωσε ιδίοις εξόδοις και με βοήθεια απλών πολιτών, της Νομαρχίας Κοζάνης και του Δήμου Ελλησπόντου Κοζάνης και μόνο λίγο πριν τις εκλογές του 2004 η Βουλή εξέδωσε έναν τόμο.

Παράλληλα η υπόθεση της διεθνοποίηση της γενοκτονίας δεν αποτέλεσε μία υπόθεση της ελληνικής πολιτικής, και μπροστά στην κρατική και κομματική ολιγωρία προωθήθηκε από μέλη μη κυβερνητικών οργανώσεων.»33

ΤΑ ΑΙΤΙΑ ΤΗΣ ΛΗΘΗΣ34 - ΣΥΝΘΗΚΗ ΛΩΖΑΝΗΣ

«Η πρώτη προσπάθεια υποβάθμισης των γεγονότων της γενοκτονίας επιδιώχθηκε διαμέσου της γνωστής θεωρίας της ανταλλαγής των πληθυσμών....(η οποία) ήθελε να σχετικοποιήσει τα εγκλήματα ... και να προετοιμάσει τη λήθη, μέσα από μια λογική εξίσωσης.... Τόσο όμως η διαφορετική ιστορία των εκατέρωθεν πληθυσμών τους όσο και ο αριθμός τους, καθώς και οι διαφορετικές συνθήκες εξόδου αποδεικνύουν τα ...κενά αυτής της θεωρίας.... Η αποχώρηση των τουρκικών και μουσουλμανικών πληθυσμών ήταν ειρηνική και ασφαλής ...όταν υπογράφηκε η συνθήκη της Λωζάνης κανείς Πόντιος δεν βρίσκονταν στον Πόντο..»35

ΣΥΜΦΩΝΟ ΕΛΛΗΝΟΤΟΥΡΚΙΚΗΣ – ΦΙΛΙΑΣ ΒΕΝΙΖΕΛΟΥ ΙΝΟΝΟΥ 1930

Δύο πλευρές αυτού του συμφώνου είναι σημαντικές:
1.το πρόβλημα των εκατέρωθεν περιουσιών και
2.το ζήτημα της παραίτησης από την ιστορική μνήμη.

Όσον αφορά το πρώτο ζήτημα ,με το σύμφωνο φιλίας συμψηφίστηκαν οι περιουσίες Ελλήνων και Τούρκων ,τη στιγμή που η αξία των ελληνικών περιουσιών ήταν περίπου δεκαπλάσια. «Η επανάληψη μετέπειτα φαινομένων ληστείας των ελληνικών περιουσιών στην Κωνσταντινούπολη το 1942(Varlık Vergisi –κεφαλικός φόρος.).... και στην βόρεια Κύπρο το 1974 ,αποδεικνύει ότι η παραίτηση ενός λαού από το δικαίωμα στον προγονικό του πλούτο,..δε δημιούργησαν προϋποθέσεις ώστε να μην επαναληφθούν οι πράξεις αυτές»36

Πέρα όμως από την παραίτηση από τις περιουσίες τους ζητήθηκε από τους πρόσφυγες να ξεχάσουν .Ο ίδιος ο Ελ. Βενιζέλος δήλωνε: «Εγώ δεν έχω όρεξιν ούτε έφεσιν να κάνω ούτε και αναψηλάφησιν και σας συνιστώ το ίδιο να κάνετε και εσείς»37

Η μετέπειτα ιστορική εξέλιξη με τις τουρκικές διεκδικήσεις των νησιών του Αιγαίου ,της εκδίωξης των αυτόχθονων κοινοτήτων της Ίμβρου και της Τενέδου, το πογκρόμ κατά των Ελλήνων στην Κωνσταντινούπολη το 1955, η εισβολή και κατοχή της βόρειας Κύπρου, η αμφισβήτηση σήμερα της ελληνικής κυριαρχίας στη Θράκη και της ελληνικής ΑΟΖ, αποδεικνύουν την ανεδαφικότητα αυτών των κρατικών λογικών περί φιλίας. Πάντοτε στην Ιστορία ήταν οι δυνάμεις της βίας που επιδίωκαν τη λήθη..και εάν τα εγχειρίδια ιστορίας αγνοούν τη νεότερη Ιστορία του Πόντου και της Μ.Ασίας η αντίστοιχη τουρκική ιστορία του Πόντου άρχιζε με τον δήμιο των Ποντίων, τον Τοπάλ Οσμάν. Μια ειλικρινής φιλίας και συνύπαρξης προϋποθέτει την ανάκτηση από μέρους μας της Ιστορικής μνήμης και από πλευράς της Τουρκίας μιας αρμονικής σχέσης με την Ιστορία.

ΕΝΤΑΞΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΑΣ ΣΤΟ ΝΑΤΟ 1952 ΚΑΙ Η ΑΝΑΒΙΩΣΗ ΤΟΥ ΔΟΓΜΑΤΟΣ ΤΗΣ ΑΚΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ ΤΗΣ ΤΟΥΡΚΙΑΣ

Σύμφωνα με το δόγμα αυτό προείχε ο εκ βορρά (Κομμουνιστικός) κίνδυνος. Οποιαδήποτε έρευνα ,αναφορά για τον ιστορικό χώρο του Πόντου και ειδικότερα τα γεγονότα της γενοκτονίας θεωρείται ύποπτη και επικίνδυνη για την ασφάλεια και ακεραιότητα της φίλης και συμμάχου κατά του Κομμουνισμού Τουρκίας. Έτσι οι Πόντιοι έπρεπε να στερηθούν την ιστορική μνήμη και τα εγχειρίδια ιστορίας «αγνοούσαν την Ιστορία του Μικρασιατικού και Μαυροθαλασσίτικου ελληνισμού» 38

ΜΟΝΟΔΙΑΣΤΑΤΗ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΗ ΑΠΑΝΤΗΣΗ-ΑΠΟΥΣΙΑ ΤΗΣ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ

Ποτέ το Ελλαδικό κράτος δεν είδε με καλό μάτι τη δευτεροβάθμια ή και τριτοβάθμια οργάνωση των πολιτιστικών συλλόγων των Ποντίων. Επέτρεψε την ανάπτυξη πολιτιστικών συλλόγων που η δραστηριότητας τους επικεντρώνεται στην εμπειρική λαογραφία, στην εκμάθηση ποντιακών χορών. Δίχως όμως μνήμη, δίχως τη 19η Μαΐου ,δίχως πολιτική, είμαστε εκτός Ιστορίας, είμαστε φολκλόρ ,είμαστε «ποντιακό ανέκδοτο». 39

Η σχέση των Ποντίων με την πολιτική ήταν και παραμένει σχέση εξάρτησης. Όλα τα πολιτικά κόμματα, διαχρονικά, αντιμετώπισαν και αντιμετωπίζουν τους Ποντίους ως κομματική πελατεία. Δεν έχουν μια σαφή αντίληψη του τί είναι το Ποντιακό Ζήτημα. « Το Ποντιακό δεν είναι ένα ακόμη Περιφερειακό πρόβλημα( μόνο)..... Είναι ένα πρόβλημα εθνικό με διεθνείς και περιφερειακές προεκτάσεις είναι ζήτημα αναγνώρισης από το τουρκικό κράτος και τη διεθνή κοινότητα του εγκλήματος της γενοκτονίας..είναι ζήτημα θεμελιωδών δικαιωμάτων των Ποντίων της(πρώην)Ε.Σ.Σ.Δ...... και ανάλογων δικαιωμάτων για τους χιλιάδες εξισλαμισμένους Πόντιους που κατοικούν ακόμη στον ιστορικό Πόντο.»40

Αποτέλεσμα της γενοκτονίας ήταν ο βίαιος ξεριζωμός από την ποντιακή πατρίδα και οι νέες αποδιαρθρώσεις αργότερα κατά την σταλινική περίοδο με τον εκτοπισμό των Ποντίων από τον Καύκασο στα βάθη της Κεντρικής Ασίας και η μεγάλη εσωτερική προς τα αστικά κέντρα στην Ελλάδα ή εξωτερική προς τις χώρες της Δυτικής Ευρώπης μετανάστευση.

Όσον αφορά τους εξισλαμισμένους Πόντιους που παρέμειναν στον ιστορικό Πόντο αυτό ήταν το πιο αποκομμένο κομμάτι του πληθυσμού. Για δεκαετίες η επικοινωνία ήταν ανύπαρκτη .Η πρώτη μετά τον ξεριζωμό συνάντηση ανάμεσα στους Πόντιους από την Ελλάδα και τους εξισλαμισμένους Πόντιους έγινε στη (τότε) Δυτική Γερμανία. Και εάν στην Ελλάδα οι Πόντιοι περιορίστηκαν στο χορό και τις πελατειακές σχέσεις το Τουρκικό κράτος προσπάθησε να αφομοιώσει και να τουρκοποιήσει ένα λαό που ακόμη και σήμερα αναζητεί μιαν άλλη από την τουρκική ταυτότητα αυτοονομάζεται KARA DΕNIZ

MILLETI - H ΠΟΡΕΙΑ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ

Η σταδιακή απώλεια της γλώσσας, η απουσία ιστορικής μνήμης, οι αλλαγές στους ηθικούς κώδικες, τα ξένα πολιτιστικά πρότυπα, η τουρκική επιθετικότητα έθεταν το ερώτημα «τι πρέπει να κάνουμε για να μην χαθούμε».

Το 1985 ιδρύεται το Κέντρο Ποντιακών Μελετών (ΚΕ.ΠΟ.ΜΕ) μια πρωτοβουλία Ποντίων της δεύτερης και τρίτης γενιάς με διαφορετικές ιδεολογικές πολιτικές καταβολές, αλλά με ένα μεγάλο κοινό ενδιαφέρον, αγωνία, προσέγγιση της ποντιακής υπόθεσης. Ακολουθούν δύο εκδόσεις του κέντρου που επαναπροσδιορίζουν το Ποντιακό Ζήτημα και επαναφέρουν τους Πόντιους στην ιστορία και στην πολιτική.: Φωτιάδης, Κ., -Χαραλαμπίδης, Μ., Πόντιοι: Δικαίωμα στη μνήμη, Αθήνα, Ηρόδοτος, 1987 και Χαραλαμπίδης, Μ., Το Ποντιακό ζήτημα σήμερα, Αθήνα, εκδ. Γόρδιος ,1990. .

Το 1988 στο Β΄ Παγκόσμιο Συνέδριο του Ποντιακού Ελληνισμού, με εισήγηση του Πολιτικού επιστήμονα και Κοινωνιολόγου Μιχάλη Χαραλαμπίδη, τίθεται ως στόχος η αναγνώριση της Ποντιακής Γενοκτονίας από το ελληνικό κοινοβούλιο η καθιέρωση της 19ης Μαΐου ως ημέρας μνήμης της γενοκτονίας και η προσπάθεια διεθνοποίησης της υπόθεσης. Το 1993 η οκτώ (τότε) ανά τον πλανήτη Ομοσπονδίες των Ποντίων, υπογράφουν κοινή διακήρυξη και ζητούν την αναγνώριση της γενοκτονίας των Ποντίων και την καθιέρωση της 19η Μαΐου ως ημέρας Μνήμης. Το 1994 το ελληνικό κοινοβούλιο ψηφίζει το σχετικό νομοσχέδιο, το οποίο όριζε την 19 η Μαΐου ως ημέρα μνήμης της ποντιακής γενοκτονίας, δεσμευόταν να εκδώσει στο πρωτότυπο και σε μετάφραση τα αρχεία των ξένων διπλωματών που αναφέρονταν στην ποντιακή γενοκτονία που συντελέστηκε από το 1916-1923 και που είχε συλλέξει ο Κ. Φωτιάδης και το ΚΕ.ΠΟ.ΜΕ και να τα διανέμει στα Εθνικά Κοινοβούλια άλλων χωρών. Τίποτα από αυτά δεν έγινε41. Το κοινοβούλιο αρνήθηκε να εκδώσει τα έγγραφα αυτά.

Η ΔΙΕΘΝΗΣ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΗΣ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΑΣ ΜΕΡΑ ΜΝΗΜΗΣ ΤΩΝ ΘΥΜΑΤΩΝ ΤΟΥ ΚΕΜΑΛΙΣΜΟΥ(ΕΞΩ ΠΑΜΕ ΚΑΛΑ)

Ουσιαστική προς την κατεύθυνση της διεθνοποίησης του Ποντιακού ζητήματος η πρόταση του Μιχ Χαραλαμπίδη για την καθιέρωση της 19ης Μαΐου ως ημέρας μνήμης όλων των θυμάτων του κεμαλισμού. Τεράστια η δράση της Διεθνούς Ένωσης για τα Δικαιώματα και την Απελευθέρωση των Λαών με παρεμβάσεις στον Ο.Η.Ε (1998,2002 και 2004),στον ΟΑΣΕ(1998),στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο(2004). Στις δε Η.Π.Α. είχαμε πάνω από τριάντα αναγνωρίσεις με πρώτη και καλύτερη της πολιτείας της Νέας Υόρκης του George Pattakis στις 19 Μαΐου 2002.Πρόσφατα είχαμε την αναγνώριση από το Αρμενικό, Αυστριακό, Ολλανδικό Κοινοβούλιο και την αναφορά του Προέδρου της Γερμανικής Δημοκρατίας. Πρόσφατα επίσης είχαμε την έκδοση των ντοκουμέντων της γενοκτονίας του Κωνσταντίνου Φωτιάδη, στα Γερμανικά και στα Ρωσικά πράγμα που προμηνύει την επιτυχή έκβαση του αγώνα μας. Ίσως έφτασε η ώρα οι μεγάλες δυνάμεις να αναλάβουν τις ευθύνες τους ,διότι έχουν μερίδιο ευθύνης για ότι συνέβη τότε:

«Υπό την ένοχον αδιαφορίαν της χριστιανικής Δύσεως εν έτει 1453 έπεσεν η Κωνσταντινούπολις και εν έτει 1461 η Τραπεζούς και κατεστράφη ολόκληρος ακμαίος πολιτισμός.Τη ενόχω συνεργασία δύο μεγάλων χριστιανικών Δυνάμεων της Δύσεως, της Γερμανίας και Αυστρίας κατά τα έτη 1914-1918 εσφάγη υπό των Νεοτούρκων ολόκληρον έθνος, το Αρμενικόν ,και εκατοντάδες χιλιάδων Ελλήνων βιαίως απεσπάσθησαν από των εστιών αυτών και απέθανον εν τη εξορία. Τη ενόχω συνεργασία των συμμάχων χριστιανικών Δυνάμεων της Δύσεως κατά τα έτη 1919-1922 το εθνικόν κίνημα των Τούρκων του Μουσταφά Κεμάλ συνεπλήρωσε το έργον των Νεοτούρκων και κατά εκατοντάδες απηγχονίζοντο Έλληνες κληρικοί και πρόκριτοι του Πόντου...,εν ω χιλάδες άλλαι στρατευσίμων νέων κατεδικάζοντο εις τον δια της πείνης και των ταλαιπωριών θάνατον εν τη εξορία. Και επήλθεν τον Αύγουστον του 1922 η Μικρασιατική καταστροφή και επηκολούθησεν εν έτει 1923 η ανταλλαγή των πληθυσμών και η εντεύθεν ερήμωσης του Πόντου, Μικράς Ασίας και Θράκης και η καταστροφή ολόκληρου χριστιανικού Πολιτισμού .Και εσβέσθη η Εκκλησία Τραπεζούντος και η κληρονομία ημών μετεστράφη αλλοτρίοις..»42
ΧΡΥΣΑΝΘΟΣ,ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΤΡΑΠΕΖΟΥΝΤΟΣ,
ΜΕΤΕΠΕΙΤΑ ΑΡΧΙΕΠΙΣΚΟΠΟΣ ΑΘΗΝΩΝ.

ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Το πλάτεμα και το βάθεμα της συνείδησης της Γενοκτονίας στο σύνολο του ελληνικού λαού, -ανεξαρτήτως καταγωγής- και ο αγώνας για την υποστήριξη της αναγνώρισης της Γενοκτονίας του Ποντιακού Ελληνισμού πρώτα από τη διεθνή κοινότητα και στη συνέχεια από την ίδια την Τουρκία, δεν αποτελεί μια πράξη οπισθοδρόμησης και μισαλλοδοξίας, αλλά αποτελεί μια πράξη ανθρωπισμού, ειρήνης και σταθερότητας, γιατί δεν αφορά το παρελθόν, αλλά το παρόν και κυρίως το μέλλον. Η νοοτροπία, οι μηχανισμοί και οι πολιτικές της γειτονικής χώρας που πραγματοποίησαν τις γενοκτονίες των Αρμενίων και των Ελλήνων του Πόντου, της Θράκης και της Μικράς Ασίας, διατηρούνται αλώβητοι και είναι οι ίδιοι που προκάλεσαν τα γεγονότα του 1942, 1955, 1964, 1974, που οδήγησαν στην εξαφάνιση της ελληνικής κοινότητας της Κωνσταντινούπολης και είναι οι ίδιοι μηχανισμοί που συνεχίζουν την κατοχή στην Κύπρο και ενορχηστρώνουν τις διεκδικήσεις και τις προκλήσεις της Τουρκίας στο Αιγαίο, τη Θράκη και το Πατριαρχείο. Είναι οι ίδιοι μηχανισμοί που δολοφόνησαν τον καθολικό ιερέα της Τραπεζούντας το 2006, τον Αρμένιο δημοσιογράφο Χραντ Ντινκ, τις αρχές του 2007 και τους τρεις χριστιανούς στη Μαλάτεια της Τουρκίας, ανάμεσα σε αυτούς ήταν και ένας Γερμανός.

Όλα αυτά γίνονται γιατί οι μηχανισμοί αυτοί και όσοι κάθε φορά τους υπηρετούν, επί τόσες δεκαετίες αισθάνονται ισχυροί και δικαιωμένοι, ακριβώς επειδή δεν ένοιωσαν την πίεση και την κατακραυγή της διεθνούς κοινής γνώμης και δεν καταδικάστηκαν. Γι αυτό αποτελεί τίτλο τιμής το να ασχολείται και να αγωνίζεται κανείς για την αναγνώριση της Γενοκτονίας. Όλα αυτά δεν στοχεύουν στην αναμόχλευση και τη διαιώνιση του μίσους. Είναι μια πράξη ανάχωμα σε πολιτικές που οδηγούν σε νέες γενοκτονίες .Είναι μια πράξη δικαίωσης των αδικοχαμένων νεκρών και λύτρωσης των λαών της περιοχής. Είναι μια πράξη ευθύνης για τις γενιές που θα΄ρθουν .

ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΗ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ
1.Το Ποντιακό Ζήτημα σήμερα-Το Ποντιακό Ζήτημα στον ΟΗΕ ,Μιχάλης Χαραλαμπίδης, εκδ ΣΤΡΑΒΩΝ
2.Το Ποντιακό ως Ευρωπαικό Ζήτημα ,Μιχάλης Χαραλαμπίδης, εκδ ΣΤΡΑΒΩΝ
3.The Pontian Question in the United Nations, Μιχάλης Χαραλαμπίδης, εκδ ΣΤΡΑΒΩΝ
4.Το Μικρά Ασία ενώνει -το Τουρκία Εκβαρβαρίζει,,Πόντος,η επιστροφή μιας πανάρχαιας ταυτότητας, Μιχάλης Χαραλαμπίδης, εκδ ΣΤΡΑΒΩΝ
5.Πόντιοι Δικαίωμα στη Μνήμη ,Κώστας Φωτιάδης- Μιχάλης Χαραλαμπίδης, εκδ Γόρδιος
6Απο τον Πόντο στην Ελλάδα, Διαδικασίες διαμόρφωσης μιας εθνοτοπικής ταυτότητας, Μαρία Βεργέτη. εκδ Αφων Κυριακίδη
7.Ρωμανία,Η αρχιτεκτονική μιας νέας πόλης, Μιχάλης Χαραλαμπίδης, εκδ Γόρδιος
8.Εξωτερικη Πολιτική και πολιτικές εξελίξεις στην πρώτη Τουρκική Δημοκρατία, Νεοκλής Σαρρής,εκδ Γόρδιος
9.Ούτε το Όνομά μου,Thea Hallo,εκδ ΓΚΟΒΟΣΤΗ
10 Η Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου, Κώστας Φωτιάδης, εκδ ΗΡΟΔΟΤΟΣ
11.Το κορίτσι απ΄τη Σαμψούντα,Σόφη Θεοδωρίδου,εκδ Ψυχογιός
12 Όσοι δεν γέλασαν ποτέ, Ιωαννίδου-Καρακούσογλου Θεοδώρα,εκδ.Γόρδιος
13.. Ταμάμα, η αγνοούμενη του Πόντου, Γεώργιος Ανδρεάδης, εκδ Γόρδιος
14. Η Ιστορία του Πόντου,Περικλής Ροδάκης,εκδ Γόρδιος
15 Παιδιά της νέας προσφυγιάς, Άντα Καραγιαννίδου, εκδ Γόρδιος
16.Οι εξισλαμισμοί της Μικράς Ασίας και οι Κρυπτοχριστανοί του Πόντου, Φωτιάδης Κώστας ,εκδ Αφοι Κυριακίδη
17 Ο Ελληνισμός της Κριμαίας, Φωτιάδης Κώστας, εκδ Ηρόδοτος
18.PONTOS ANTIK BIR KIMLIGIN GERI DONUSU,MIHALIS HARALAMBIDIS,STRAVON YAYINEVI.
19.Πόντος,Ένα ανοικτό ζήτημα ,Βλ.Αγτζίδης,Εναλλακτικές Εκδόσεις
20. Ελληνισμός και ελληνικότητα, επιμ. Δημ.Τσαούσης, Εστία
21.Σ.Ο.Αγαμπατιάν ,Η Αρμενία και το αρμενικό ζήτημα, Στοχαστής
22. Διδώ Σωτηρίου, «Ματωμένα Χώματα», Κέδρος
23. Κων.Φωτιάδης, Η Γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου,Real news,2013
24. Ρόζα Λούξεμπουργκ,, «Οι αγώνες στη Τουρκία και η σοσιαλδημοκρατία»,αναδημ.στο περιοδικό Λαοί,τ1,Μαϊος 1987
25 Γιώργος Καραμπελιάς , «χίλια εννιακόσια είκοσι δύο 1922»,ενναλακτικές εκδόσεις,2002
26. Η αριστερά και το ανατολικό ζήτημα, Δ.Γληνός, Γ.Σκληρός, Ι.Δραγούμης, (επιμ Γ Καραμπελιάς),Εναλλακτικές εκδόσεις
27.Γεώργιος Ανδρεάδης, Μαγκάλι Μνήμης, Γόρδιος
28,Κώστας Θ..Φωτιάδης, Συναξάρι Μνημοσύνης
29.Φάνης Μαλκίδης,Η γενοκτονία των Ελλήνων του Πόντου,Διδακτικό εγχειρίδιο
30.Δημήτρης Ψαθάς, Η γη του Πόντου, εκδ. Μαρία Ψαθά
31.Σ18/Τσετέ παπάς,ο ανταρτόπαπας του Πόντου,Στ.Παπαδόπουλος.infognomon,2014
32.Oι διωγμοί των Ελλήνων του Πόντου, Πολυχρόνης Ενεπεκίδης,1963
33. Βιογραφικαί Αναμνήσεις του Αρχιεπισκόπου Αθηνών Χρύσανθου του από Τραπεζούντος 1881-1949 Γ΄,παράρτημα θρακικής επετηρίδας.
34.Εκκλησία Τραπεζούντος, Αρχιεπισκόπου Χρύσανθου, Αρχείον του Πόντου
35.Αναστασιάδου Ιφιγένεια(1982),Ο Βενιζέλος και το ελληνοτουρκικό σύμφωνο φιλίας, Φιλιπότης
36.Ροδάκης Περικλής,Ο Γόρδιος δεσμός των εθνοτήτων, Γόρδιος 1998
37.Σαρρής Νεοκλής, Η άλλη πλευρά,Γραμμή 1977
38.Σαμουηλίδης Χρήστος,Ιστορία του Ποντιακού ελληνισμού.εκδ οικ Α.Α.Λιβάνη,2010

ΗΛΕΚΤΟΝΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ
1.ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΤΡΕΙΣ ΓΕΝΟΚΤΟΝΙΕΣ ΜΙΑ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ-ΚΤΗΡΙΟ ΠΑΛΑΙΑΣ ΒΟΥΛΗΣ, http://www.livemedia.gr/album/78
2.http://polis-agora.blogspot.gr/
3. http://malkidis.blogspot.gr/p/blog-page.html
4. http://www.pontos-news.gr
5.Αλμπουμ Χρόνη Αμανατίδη Η πορεία του Ποντιακού Ζητήματος
Από το Πόντιοι Δικαίωμα στην Μνήμη στην διεθνοποίηση και την καθιέρωση της 19ης Μαΐου ως Ευρωπαϊκής Ημέρας Μνήμης Όλων των Θυμάτων τουΚεμαλισμού.http://xronisamanatidis.blogspot.gr/2011/06/blog-post.html