Κίνδυνος στην Κουλτούρα: Ταινίες και Βιβλία για Κίνδυνο

Ο κίνδυνος, ή, με έναν πολύ πιο προσιτό τρόπο, το ρίσκο, αποτελεί σημαντικό μέρος της ανθρώπινης εμπειρίας και ένα από τα πιο βασικά στοιχεία της αφήγησης. Το ίδιο, φυσικά, ισχύει και για την ανταμοιβή, που συχνά συνοδεύει το ρίσκο και τον κίνδυνο. Όπως έχει αποδειχθεί περίτρανα με το πέρασμα του χρόνου, οι άνθρωποι αγαπούν τον κίνδυνο και το ρίσκο, και ακόμα περισσότερο αγαπούν την ανταμοιβή, που τα συνοδεύει. Είτε πρόκειται για πραγματικά ρίσκα της ζωής, που οδηγούν σε διαφορετικές καταστάσεις, είτε πρόκειται για τον τρόπο ψυχαγωγίας τους, από τα εξτρίμ σπορ μέχρι, για παράδειγμα, τα διαδικτυακά καζίνο και το n1 casino προσφορες, το ρίσκο και η ανταμοιβή πηγαίνουν χέρι χέρι. Ήδη από τα αρχαία χρόνια μέχρι και τη σύγχρονη εποχή, η έννοια του ρίσκου και του κινδύνου, ιδιαίτερα στην Τέχνη, όπως οι ταινίες και τα βιβλία, συνδέεται άρρηκτα με την ανταμοιβή, καθώς μπορεί να οδηγήσει σε δόξα, πλούτο, αλλά και τη λεγόμενη «κάθαρση», την εσωτερική λύτρωση, την επίλυση. 

Μέσα από την αφήγηση ιστοριών, το ρίσκο μπορεί να παρουσιάζεται, μεν, ως κάποιου είδους απειλή, αποτελεί, όμως, σε μεγάλο βαθμό και πρόκληση, με την ανταμοιβή να αποτελεί το έπαθλο για όσους τολμήσουν να το αντιμετωπίσουν. Ας δούμε, λοιπόν, πώς αναπαρίσταται ο κίνδυνος και η ανταμοιβή σε ταινίες και βιβλία και πώς, μέσα από τη διαμόρφωση της κουλτούρας μας, επηρεάζουν τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουμε στην καθημερινότητά μας αυτά τα στοιχεία.  

Η αφήγηση του κινδύνου από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα 

Η ηρωική πράξη, η κατά πρόσωπο αντιμετώπιση του κινδύνου για έναν ανώτερο σκοπό, παρουσιάζεται ήδη από την αρχαιότητα στη μυθοπλασία και την εποποιΐα. Ήδη από την εποχή του Ομήρου, ο άνθρωπος:

• Αντιμετωπίζει αρχαία τέρατα, θεούς και πειρασμούς.
• Εμφανίζει πνευματικές και σωματικές δυνάμεις μέσα από δοκιμασίες.
• Αγωνίζεται για ανταμοιβές όπως η επιστροφή στην Ιθάκη, η δόξα και η κάθαρση.

Μέσα από το ρίσκο, ο ήρωας δοκιμάζεται και αποδεικνύει την αξία του, ώστε δικαίως να απολαύσει την ανακούφιση και τη χαρά της ανταμοιβής. Στη σύγχρονη εποχή, η μορφή του ήρωα έχει αλλάξει. Το απόλυτα ηθικό πρότυπο έχει σχεδόν εξαφανιστεί και στη θέση του εμφανίζονται οι αντι-ήρωες, όπως ο John Wick, ο Tony Montana και ο Walter White. Αυτοί οι ήρωες, γεμάτοι ελαττώματα και σκοτεινό παρελθόν, παίρνουν τεράστια ρίσκα για να επιτύχουν μια προσωπική ή κοινωνική ανταμοιβή. Η αναμενόμενη όμως τιμωρία για τα ηθικά τους παραστρατήματα μετριάζει την επιτυχία τους, κάνοντας τις ιστορίες πιο ρεαλιστικές και ανθρώπινες.

Το ρίσκο ως ανάγκη, ανθρώπινη και μη 

Η απειλή ή η ηθική κάθαρση δεν είναι, φυσικά, ο μόνος τρόπος, μέσα από τον οποίο εμφανίζεται ο κίνδυνος. Δεν είναι λίγες οι ταινίες και τα βιβλία, που περιλαμβάνουν ήρωες, οι οποίοι νιώθουν την ανάγκη να κυνηγήσουν τον κίνδυνο, για τη χαρά της περιπέτειας. Ρίξτε, για παράδειγμα, μια ματιά στο βιβλίο Κάλεσμα της Άγριας Φύσης, του Τζακ Λόντον, στο οποίο ο ήρωας – ο σκύλος Μπακ – ρίχνεται σε διάφορες περιπέτειες μέσα στη φύση, για χάρη, ακριβώς, της φύσης, η οποία, σε συνδυασμό με την αυτογνωσία, αποτελούν την ανταμοιβή του. Την ίδια στιγμή, ο Μάγκας της Πηνελόπης Δέλτα, αντιμετωπίζει τις δυσκολίες της πραγματικής ζωής με ανταμοιβή την ωριμότητα. Παρότι και τα δύο αυτά βιβλία έχουν ως ήρωες σκύλους, δίνουν πολύτιμα μαθήματα στους ανθρώπους για το ρίσκο και τις πραγματικές δυσκολίες και ανάγκες της ζωής.   

Ο κίνδυνος στη φαντασία 

Από την αρχαιότητα μέχρι και σήμερα, οι επικές διηγήσεις έχουν ξεχωριστή θέση στην αφήγηση. Από τον Άρχοντα των Δαχτυλιδιών μέχρι τους Αγώνες Πείνας και άλλα παρόμοια βιβλία και ταινίες, ο κίνδυνος, εκτός από εμφανής και άμεσος, εκφράζεται και μέσα από υπαρξιακές αγωνίες, πολιτική καταπίεση, αλλά και την εσωτερική πάλη. Τόσο ο Φρόντο, όσο και η Κάντις, επιλέγουν τον κίνδυνο, όχι για τη δόξα, αλλά επειδή έτσι πρέπει, από ηθική υποχρέωση. Και η ανταμοιβή τους είναι περισσότερο συλλογική παρά προσωπική: πέρα από την προστασία των αγαπημένων τους προσώπων, δηλαδή, καταλήγουν να σώσουν ή να αλλάξουν τον κόσμο τους. Βλέπουμε, έτσι, πώς έχει μετατοπιστεί σε πολλές περιπτώσεις η έννοια της ανταμοιβής, προς μια πιο ηθική προσέγγιση.   

Κίνδυνος και ανταμοιβή στην Τέχνη 

Η αναπαράσταση του κινδύνου και του ρίσκου στην Τέχνη αγγίζει μια σειρά από αρχέγονες ανθρώπινες ψυχολογικές ανάγκες. Η έλξη του ανθρώπου από το ρίσκο δεν εξαρτάται πλήρως από την πιθανότητα της έμπρακτης ανταμοιβής, αφού η συγκίνηση και η έξαψη της στιγμής ενδέχεται να επαρκέσουν ως ανταμοιβή. Η αίσθηση του απαγορευμένου πολλές φορές αρκεί για να ενισχύσει την αφηγηματική δύναμη και να υποστηρίξει την Ιστορία. Έμπρακτη ή μη εμφανής, όμως, η ανταμοιβή υπάρχει πάντοτε. Ακόμη και αν εμφανίζεται ως «απλά» απελευθέρωση από τους περιορισμούς, που επιβάλλονται από ένα καταπιεστικό κοινωνικό πλαίσιο, ή μια κραυγή και ένα δριμύ «κατηγορώ» κατά της πνευματικής παρακμής, όπως για παράδειγμα στο Fight Club, η ανταμοιβή είναι εκείνη που κάνει τον κίνδυνο και το ρίσκο πραγματικά να αξίζουν τον κόπο. Μπορεί, λοιπόν, να κατανοήσει κανείς, πως η ανταμοιβή δεν είναι απλά ψυχαγωγία. Είναι η αναγέννηση μέσα από το χάος, η εξομάλυνση της ψυχικής κατάστασης και κάθαρση. Και με τη σειρά του ο κίνδυνος είναι ένας καθρέφτης του εαυτού μας και των ορίων μας, εκείνων που θέλουμε να διατηρήσουμε και όσων προτιμούμε να ξεπεράσουμε. Και σε κάθε περίπτωση, η κατά μέτωπο αντιμετώπισή τους αποφέρει ανταμοιβή αλλά, πάντοτε, και κάποιο ηθικό τίμημα.