Με τον ΣΧΟΒ στον Κίσσαβο-Όσσα

Του Νίκου Τσιαμούρα

Στην  ανατολική  πλευρά του θεσσαλικού  κάμπου  απαλά  και καλλίγραμμα  υψώνεται  ο κωνικός  ορεινός  όγκος του  Κίσσαβου ή της Όσσας.

Ένα βουνό εκπληκτικό, παραδεισένιο, που μοιάζει να συγκεντρώνει όλη την εύνοια της φύσης.

Φύγαμε από την Βέροια στις 6.30 το πρωί της Κυριακής, 16 Νοεμβρίου, κάτω από ένα συννεφιασμένο ουρανό.

Βρισκόμαστε στο δρόμο για  Αλεξάνδρεια, συνεχίζουμε για Κυψέλη , Αιγίνιο, Μεθώνη - Μακρύγιαλος -  Κατερίνη.

Πλούσια βλάστηση μας υποδέχεται , φθάσαμε στα Τέμπη. Τόπος στολισμένος με δένδρα αειθαλή, δάση και νερά δροσιστικά.

 Πριν 11 χρόνια, εδώ στις 13 Απριλίου  2003 ‘χάθηκαν’ τα 21 αγγελούδια από το γυμνάσιο του Μακροχωρίου.

Ο Πηνειός φιλοξενεί παραποτάμιο δάσος με  υδρόβια ζωή και πολλά πουλιά. Το όνομα του προέρχεται από τον Πηνειό, το γιο του Ωκεανού και της Τηθύος. Κάθε 8 χρόνια από εδώ ξεκινούσαν οι ιερές πομπές  για τους Δελφούς.

Μπροστά μας  στον απέραντο κάμπο απλώνεται νωχελικά η Λάρισα. Κτίσθηκε από τον Λάρισο γιο του Πελασγού.

 Σκέφτομαι πόσες ομορφιές μας χαρίζει ακόμη αυτός ο πολύπαθος πλανήτης .

Βρισκόμαστε στο νομό Λάρισας, κατοικείται από την Παλαιολιθική εποχή στις όχθες του Πηνειού εντοπίστηκαν δείγματα ζωής που χρονολογούνται από 100  – 70 χιλιάδες  χρόνια.

Αφήνουμε πίσω μας τον Πηνειό να κυλά τα ήρεμα και κρύα νερά του προς τα βάθη της κοιλάδας, ανηφορίζουμε το φιδωτό δρόμο.

Η Λάρισα ήταν πρωτεύουσα της Πελασγιώτιδας, μιας από τις τέσσερις Θεσσαλικές τετραρχίες. Τον 6ο π. Χ. και 5ο  π. Χ. αιώνα γνώρισε μεγάλη ακμή.  Πολλά χρόνια έζησε  εδώ  ο  Ιπποκράτης (460-370 π. Χ.).

Ο χριστιανισμός διαδόθηκε από τον 1ο μ.Χ. αιώνα. Οι Οθωμανοί ήρθαν το 1392-93 με τον σουλτάνο Βαγιαζήτ, οριστικά την κατέλαβε ο Μουράτ  Β΄ το 1423 μ.Χ. Ονομάσθηκε Γενί Σεχίρ ( νέα πόλη).

 Η Θεσσαλία προσαρτήθηκε στο νέο ανεξάρτητο ελληνικό κράτος το 1881.Έζησε την μεγάλη αγροτική εξέγερση το 1910 και δοκιμάστηκε ιδιαίτερα στη γερμανική κατοχή.

Μακριά από τα αστικά κέντρα και τους συγκοινωνιακούς άξονες, σε πανοραμική θέση και σε υψόμετρο 450 μ. βρίσκεται η ιστορική κοινότητα Αμπελακίων.

Έγιναν παγκοσμίως γνωστά για την ίδρυση το 1778 του πρώτου συνεταιρισμού, με την ονομασία ‘Κοινή Συντροφία και αδελφότης των Αμπελακίων’ που είχε ως αντικείμενο την παραγωγή, επεξεργασία, βαφή και εμπορία, κόκκινων νημάτων.

Στα αριστερά μας ξεπροβάλλει ο ορεινός όγκος του Κίσσαβου.

Η πλευρά αυτή του βουνού κατάφυτη από καστανιές , κουμαριές, δρυς , οξιές, πεύκα και έλατα. Γάργαρες πηγές με άφθονο  κρύο νερό τρέχουν ασταμάτητα εδώ και χιλιάδες χρόνια, λούζοντας και ξεδιψώντας, όχι μόνο Θεούς, Νύμφες και Δρυάδες αλλά και υλοτόμους, κυνηγούς και ορειβάτες.

Ευαγγελισμός- Ελάτεια- Συκούριο- Σπηλιά.

Στην μυθολογία , το βουνό αναφέρεται όταν ο Ωτος και ο Εφιάλτης δυο φοβεροί γίγαντες και παιδιά του Αλωέως, θέλοντας να διεκδικήσουν την εξουσία από τον Δία, έβαλαν το Πήλιο πάνω στον Κίσσαβο, ώστε να φτάσουν τον Όλυμπο και να τον κατακτήσουν.

Στην αρχαιότητα το κατοικούσαν οι Μαγνήτες. Με το βουνό συνδέεται η λατρεία της θεάς Δήμητρας, ο Ασκληπιός, ο  Ηρακλής, ο Φιλοκτήτης, ο Μ. Αλέξανδρος και πολλοί  άλλοι.

Χαρακτηρισμένο ως ‘Αισθητικό Δάσος της Όσσας’, προστατεύεται από το πανευρωπαϊκό Δίκτυο Φύση 2000 (Natura 2000).

Στους πρόποδες του Κίσαβου μέσα σε ελαιώνες και πολύ πράσινο μας υποδέχεται το Συκούριο, οφείλει το όνομα της στην αρχαία πόλη της Πελασγιώτιδας Συκύριο και στον μυθικό βασιλιά Σύκυρο. Ανεβαίνουμε τις στροφές του δρόμου, οι πλαγιές φιλοξενούν γραφικά χωριά με δασωμένες  χαράδρες και ρέματα.  Η συντροφιά μας σήμερα αποτελείται από  18 άτομα φίλους και μέλη του Συλλόγου.

Εκεί  ψηλά φάνηκαν τα πρώτα σπίτια του χωριού Σπηλιά ( 850 μ. υψόμετρο). Εντοπίσθηκαν εδώ μυκηναϊκοί τάφοι και στη θέση ‘δοκάκι’ υπάρχει σπήλαιο με σταλατίκτες. Η άγονη και βραχώδης βορειοδυτική πλευρά του βουνού ξεκινά από το χωριό.

To μυαλό μου είναι γεμάτο από μια παράξενη γαλήνη, καθώς βλέπω να απλώνεται μπροστά  μου  ο ορεινός όγκος του  Κίσαβου.

Χωρίζεται από τον Κάτω Όλυμπο με την κοιλάδα των Τεμπών και έχει βόρεια τον Πηνειό και στα ανατολικά το αιγαίο πέλαγος.

Κατάφυτος από δάση οξιάς, καστανιάς, κουμαριάς, βελανιδιάς, ελάτης . Χαμηλότερα κέδροι, κρανιές, φλαμουριές, και  πολλά  ποώδη φυτά,  όπως ρίγανη και θυμάρι.

 Οδοιπορούμε  από το χωριό Σπηλιά για την κορυφή από τις νότιες πλευρές.

Λίγο έξω από το χωριό ο λασπερός αγροτικός δρόμος που οδηγεί στα μαντριά που είναι άδεια από αιγοπρόβατα διότι λείπουν για βοσκή στις γύρω λαγκαδιές, μας αφήνει μια βαριά μυρωδιά  στα ρουθούνια, η μυρωδιά των ζωντανών.

Πεζοπορούμε  τώρα  μέσα στο υγρό πρωινό, ανεβαίνοντας ψηλότερα μέσα από κακοτράχαλα μονοπάτια ραχούλες και λαγκάδια.

Υπάρχουν  πλήθος από χαράδρες τις οποίες  διαρρέουν χείμαρροι και ρυάκια. Η πιο εντυπωσιακή  είναι η χαράδρα της Καλυψώς, μαγεύει με τον συνδυασμό καταρρακτών και λιμνών.

Η δυτική πλευρά γυμνή. Η ανατολική, η βόρεια και η νότια σε αποζημιώνουν, αριές, κουτσουπιές, κουμαριές, ρείκια, οξιές, έλατα, καστανιές.

Χωρίζεται σε δυο μέρη από μια κοιλάδα, στα βόρεια από το ‘μεγάλο φαράγγι’ και  στα νότια από το ‘μεγάλο ρέμα’.

 Εκτεταμένα βοσκοτόπια με  άγριες και καλλιεργημένους ελαιώνες. Στις κατάφυτες πλαγιές  μπεκάτσες, τρυγόνια, φάσες και πολλά αρπακτικά.

Σε μικρούς πληθυσμούς  ζουν  αγριογούρουνα, ζαρκάδια, λαγοί, αλεπούδες, λίγκες και λύκοι.

Η βάση του βουνού αποτελείται από κρυσταλλικά πετρώματα, που σκεπάζονται από άλλα στρώματα εκρηξιγενών πετρωμάτων.

Την  ηρεμία και την ησυχία του βουνού έρχεται να διαταράξει δροσερό αεράκι που ανεβαίνοντας  ψηλότερα γίνεται ψυχρότερο.

Συνεχίζουμε την ανοδική πορεία ήπιας μορφής και μετά από 1 ώρα πορείας φθάσαμε στην συναχόβρυση (ποτίστρα με νερό) και εικονοστάσι. Τώρα πλέον οδοιπορούμε σε πανέμορφο  δάσος με  έλατα, μας οδηγούν τα κίτρινα σημάδια

Ανεβαίνοντας ψηλότερα αφήνουμε το πυκνό δάσος και πεζοπορούμε σε γυμνό τοπίο. Ανάβαση και πάλι ανάβαση.

To βουνό το διασχίζει το εθνικό μονοπάτι Ο2, από εδώ συνεχίζει για το Πήλιο.

Βρισκόμαστε λίγο πριν την κορυφή και η ανάβαση καλά κρατεί, εμείς απτόητοι όμως συνεχίζουμε.

Μετά από μια ανάβαση αρκετής  δυσκολίας φθάσαμε στην κορυφή.

Μας υποδέχεται το εκκλησάκι του Προφήτη Ηλία και η ελληνική σημαία που κυματίζει περήφανα. Στα βόρεια βρίσκεται η δεύτερη κορυφή του Κίσσαβου, ‘Πλάκα’ με υψόμετρο 1820 μέτρα.

Αγναντεύουμε την χιονισμένη ανατολική πλευρά του Ολύμπου και κάτω την θάλασσα.  Προς Νότο το Μαυροβούνι και το Πήλιο, δυτικά η θεσσαλική πεδιάδα και τα Άγραφα στο βάθος και προς ανατολάς το Αιγαίο πέλαγος με τα πόδια της Χαλκιδικής απέναντι.

Από την μεριά του Αιγαίου λευκά και πυκνά σύννεφα καλύπτουν το γαλάζιο της θάλασσας.

Ένας παγωμένος αέρας μας σπρώχνει απαλά από την κορυφή ο καιρός φαίνεται να αγριεύει,  φοράμε γάντια και σκούφους, η υγρασία και το κρύο στο κατακόρυφο.

Κάτω χαμηλά το καταφύγιο κτισμένο στη θέση Κάναλος ( 1604μ.).

 Κτισμένο με πέτρες  να υφαίνει το όνειρο ενάντια στο κρύο,  στη χιονοθύελλα, στη  νύχτα, στη συντροφιά ενάντια στη μοναξιά.

Άρχισε να κτίζεται το 1938 και σε ένα χρόνο τελειώνει, με υλικά που μεταφέρονται με μουλάρια από το Συκούριο και το Φθινόπωρο του 1939 γίνονται τα εγκαίνια. Στον Β΄ παγκόσμιο πόλεμο εγκαταλείπεται και λεηλατείται, ακόμη και τη σκεπή ξηλώνουν.

 Το 1980- 1982 εκσυγχρονίζεται και το 1998 με το πρόγραμμα LEADER II αποπερατώνεται.

Το καταφύγιο είναι το μέρος εκείνο στο οποίο καταφεύγει κανείς για να γλυτώσει από τη θύελλα, την καταιγίδα, τη βροχή, είναι το καταφύγιο με όλη την έννοια του όρου.

 Ορειβατούμε  σε γυμνό τοπίο χαμηλή βλάστηση έρημη και μόνη. Μέσα σε πυκνή ομίχλη η κατάβαση δύσκολη, τώρα πεζοπορούμε σε μικρό λιβαδάκι.

Η ομίχλη και το ψιλόβροχο μας ταλαιπωρούν το ίδιο και η κατάβαση που γίνεται σε σαθρό μονοπάτι δύσκολο και γλιστερό.

Μόλις περάσαμε χαρακτηριστικό πέτρινο σύμπλεγμα που φαντάζει απόκοσμα έτσι όπως το τυλίγει η ομίχλη.

Μετά από μια επίπονη και δύσκολη κατάβαση 3 ατέλειωτων ωρών μέσα σε πυκνή ομίχλη πλησιάζουμε στο χωριό.

Ευτυχώς η πυκνή ομίχλη διαλύθηκε προς το παρών και τα πρώτα σπίτια του χωριού τα είδαμε με ανακούφιση.

 Επιστροφή από άλλη διαδρομή Καρίτσα- Στόμιο- Ομόλιο. Άγριο, ήπιο, μουσικό, πυκνό δάσος  από οξιές μας υποδέχεται, μόνοι εμείς και η απόλυτη ησυχία, ανάσες καθαρού αέρα.

Η οξιά αναπτύσσεται στις ορεινές περιοχές (ψυχρότερες και υγρότερες) σε υψόμετρο 700-1800 μέτρων. Φυλλοβόλο δένδρο 30 –35 μέτρα με ευθύ κορμό και κλαδιά στρεφόμενα προς τα επάνω. Συγκρατεί την ηλιακή ακτινοβολία, μετατρέπει το διοξείδιο το άνθρακα σε οξυγόνο, μειώνει την ένταση του ανέμου και τους θορύβους, αυξάνει τις βροχές. Το δάσος ταυτίζεται με την ίδια την ζωή και την ιστορία  του ανθρώπου πάνω στη γη.

Αφήσαμε πίσω μας  την ονειρική  καταπράσινη και οργιώδη βλάστηση αυτής της πλευράς του βουνού με την μελωδία κάποιων πουλιών συνεχίζουμε, πλησιάζουμε στη θάλασσα και στο χωριό Στόμιο στο δήμο Ευρυμένων.

Από την Καρίτσα το μπαλκόνι του Αιγαίου θαυμάζουμε τις δαντελωτές ακρογιαλιές το φάρο σήμα κατατεθέν του Στομίου, τις ιαματικές πηγές του κόκκινου νερού ( πηγή των αθανάτων στην αρχαιότητα) και το καταπράσινο δέλτα του Πηνειού.

 Στην Τουρκοκρατία λεγόταν Τσάγεζι από τις λέξεις ΄΄τσάι και αγιεζί ΄΄  που μεταφράζεται σαν στόμα ποταμού. Κτισμένο κοντά στο δέλτα του ποταμού Πηνειού προστατευόμενος υγροβιότοπος του ευρωπαϊκού δικτύου Natura.

 Βυζαντινά γεφύρια και μνημεία χαμένα στο χρόνο, ιστορικά φαράγγια, αρχαιολογικά μονοπάτια και το πράσινο του Κίσαβου, που σμίγει με το γαλάζιο του Αιγαίου …..

 Στο Ομόλιο (την πόλη της αρχαίας Ομόλης γνώρισε μεγάλη ακμή τον 4ο  π.Χ. αιώνα)  στην πλατεία του χωριού δίπλα  στο προαύλιο της εκκλησίας  του  Αγίου Αθανασίου υπάρχει η προτομή του μεγάλου αγωνιστή του αγροτικού κινήματος Μαρίνου Αντύπα (1872-1907).

Γεννημένος στο ορεινό χωριό Φεριντινάτα  της Κεφαλονιάς, ήταν  ο μεγαλύτερος γιος του Σπύρου Αντύπα και της Αγγελίνας Κλαδά από το Αργοστόλι.

Σπούδασε νομικά στη Αθήνα, πολέμησε το1896 ως εθελοντής στο πλευρό του αγωνιζόμενου  κρητικού λαού ενάντια στους Τούρκους κατακτητές, όπου και τραυματίστηκε. Υποψήφιος βουλευτής το 1906 στην Κεφαλονιά.  Μετά την αποτυχία του να εκλεγεί  βουλευτής για μερικούς μόνο ψήφους ( τον πολέμησε λυσσαλέα το ντόπιο κατεστημένο).

Έρχεται στον Πυργωτό Θεσσαλίας.

Όλη τη δραστηριότητα και τη φλόγα του την αφιερώνει στο ξύπνημα των κολίγων της Θεσσαλίας.

Επιστάτης στα κτήματα του θείου του Σκιαδαρέση στον Πυργετό Θεσσαλίας προπαγανδίζει τις ιδέες του στον τυραννισμένο κόσμο της γης και βάζει μπουρλότο σε όλη τη Θεσσαλία.

Υπέρμαχος των λαϊκών ελευθεριών και των φυσικών δικαιωμάτων του ανθρώπου, κυρίως των ανθρώπων του μόχθου.

Ασχολήθηκε με τα δικαιώματα των αγροτών που ζούσαν σε άθλιες συνθήκες  στην ύπαιθρο, πρότεινε να μην εργάζονται την Κυριακή, αλλά  να πηγαίνουν τα παιδιά στο σχολείο, τους δίδαξε ανθρώπινα δικαιώματα.

Οι αγρότες τον λάτρευαν οι τσιφλικάδες άρχισαν να ανησυχούν. Έπεσε θύμα δολοφονίας στον Πυργετό στις 8 προς 9 Μαρτίου του 1907.

Τα τελευταία του λόγια ήταν ‘Ισότης, Αδελφότης, Ελευθερία’ …

Όταν δολοφονήθηκε ήταν μόλις 35 χρόνων, πρόλαβε όμως να σπείρει στα χωράφια της Θεσσαλίας το σπόρο της Ελευθερίας.

Ήταν ο προπομπός της εξέγερσης των αγροτών της Θεσσαλίας 3 χρόνια αργότερα στο Κιλελέρ στις 3 Μαρτίου 1910.

Ο καφές μας δίνει δυνάμεις για τη  συνέχεια.

Παίρνουμε τον δρόμο του γυρισμού, αποχαιρετάμε τον Κίσαβο που τόσες στιγμές ανεπανάληπτης ομορφιάς – και λίγη ταλαιπωρία -  μας χάρισε.

Υ.Γ. Συγχαρητήρια σε όλους για την δύσκολη πορεία ειδικά στο σημείο της  κατάβασης.