Η "Αριάδνη", οι υπερβολές και η κουλτούρα του σχολείου

Του Διουνύση Διαμαντόπουλου

Τώρα που η μετεωρολογική "Αριάδνη" μάς αποχαιρέτησε και η κοινωνία με τον κρατικό μηχανισμό επανήλθαν στους συνήθεις ρυθμούς τους, είναι ώρα να πιάσουμε απ΄ την αρχή τον "μίτο" των γεγονότων και να δούμε αντικειμενικά και ψύχραιμα τις συμπεριφορές και τις ευθύνες όλων μας απέναντι στην κατάσταση που διαμορφώθηκε στο χώρο της Εκπαίδευσης εξαιτίας των ακραίων καιρικών φαινομένων.

Ποια ήταν λοιπόν η γενική εικόνα κατά την κρίσιμη εβδομάδα 9-13 Ιανουαρίου; Πολικό ψύχος σε όλη τη Χώρα, ισχυρές χιονοπτώσεις, αποκλεισμένα χωριά, διακοπές ρεύματος και νερού, ακινητοποιημένα τρένα και αυτοκίνητα. Ανάλογη η εικόνα και στην Ημαθία. Κύμα ισχυρού ψύχους στα πεδινά και ορεινά, ολικός παγετός παντού με το θερμόμετρο στα μέσα της εβδομάδας να δείχνει τοπικά ως και -16, βλάβες στα δίκτυα ύδρευσης με διακοπές νερού (σε Μελίκη, Παλατίτσια, Νικομήδεια κ.α) και καταστροφές στα υδραυλικά πολλών κατοικιών.

Μέσα σ' αυτές τις εξαιρετικά δυσμενείς και επικίνδυνες για όλους και κυρίως για τα παιδιά, καιρικές συνθήκες, οι τρεις Δήμαρχοι της Ημαθίας, όπως όλοι οι Δήμαρχοι σ' όλη τη Χώρα, αναστέλλουν με καθημερινές αποφάσεις τους, τη λειτουργία των σχολείων. Να επισημάνουμε πως, σύμφωνα με το ισχύον θεσμικό πλαίσιο, η απόφαση για το κλείσιμο των σχολείων λαμβάνεται από τους Δημάρχους σε συνεργασία με τις κατά τόπους Διευθύνσεις Εκπαίδευσης. Τα στοιχεία που οδήγησαν στη λήψη αυτής της απόφασης ήταν:

α) το γεγονός ότι στις αίθουσες διδασκαλίας, και με τα καλοριφέρ σε λειτουργία, η θερμοκρασία δεν ανέβαινε πάνω από τους 10 βαθμούς, β) οι εκτεταμένες βλάβες στις υδραυλικές εγκαταστάσεις με συνέπεια τις πλημμύρες μέσα σε σχολεία, γ) ο πάγος, που έθεσε εκτός λειτουργίας τις βρύσες και κυρίως τις τουαλέτες των μαθητών, δ) η καταστροφή καυστήρων, και ε) οι παγωμένες αυλές σε όλα τα σχολεία. Αυτά κατέγραψαν οι Διευθυντές των 165 Δημοτικών και Νηπιαγωγείων της Ημαθίας, απαντώντας σε επείγον έγγραφο της Διεύθυνσης Α/θμιας Εκπαίδευσης, ώστε να υπάρχει μια άμεση, σαφής και αντικειμενική εικόνα από όλα τα σχολεία του Νομού.

Και ενώ η συντριπτική πλειοψηφία γονέων και τοπικών ΜΜΕ αναγνώρισαν τη σοβαρότητα της κατάστασης, υπήρξαν και κάποιοι που με άρθρα και κυρίως με αναρτήσεις στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης έκαναν ειρωνική πολλές φορές κριτική, μιλώντας για επιπόλαιες αποφάσεις, ορισμένοι μετρούσαν τις νιφάδες, άλλος ανέβαζε σε blog βίντεο δείχνοντας τις καθαρές από χιόνια αυλές των σχολείων, κάποιοι ανέφεραν το παράδειγμα της Δημάρχου Σκύδρας που δε "φοβήθηκε" το κρύο, άλλοι συνέκριναν τη χώρα μας με αυτές τις κεντρικής Ευρώπης που σε ανάλογες συνθήκες δεν κλείνουν τα σχολεία, ενώ ορισμένοι έφτασαν να αναπολούν τα παιδικά τους χρόνια, τότε που πήγαιναν στο σχολείο, παρά το κρύο και το χιόνι. Ανάμεσα σε όλες αυτές τις αναφορές όμως, τρεις αναρτήσεις ήταν αυτές που έκαναν ιδιαίτερη εντύπωση και τις μεταφέρω. Σε μία, "αγανακτισμένος" γονέας χαρακτηρίζει τους δασκάλους ως τεμπέληδες, αφού συνέχιζαν τις διακοπές τους. Στην άλλη, μητέρα σχολιάζει στο facebook: "και αύριο τα παιδιά στο σπίτι; γρήγορα τα λεξοτανίλ". Kαι στην τρίτη ανάρτηση, γονέας νηπίου χαρακτηρίζει, ούτε λίγο ούτε πολύ, ως αλητεία την απόφαση τοπικού Δημάρχου να κλείσει τα σχολεία.

Απέναντι σ' αυτές τις τοποθετήσεις και τα σχόλια θεωρώ πως έχω υπηρεσιακή υποχρέωση ως Διευθυντής Εκπαίδευσης - και όχι προς υπεράσπιση των Δημάρχων, που δεν την χρειάζονται εξάλλου - να δώσω μια απάντηση αφού, όπως προανέφερα, συμμετείχα θεσμικά στη λήψη των σχετικών αποφάσεων. Και ξεκινώ από τα προαναφερόμενα σχόλια των τριών γονέων στο facebook: Δεν κάλεσαν, αγαπητέ γονέα, οι δάσκαλοι την "Αριάδνη", ούτε έβαλαν αυτοί τη Χώρα στην κατάψυξη. Επομένως, θα πρέπει ο ίδιος να αναρωτηθείς γιατί διαμαρτύρεσαι. Γιατί δεν κάνουν τα παιδιά μάθημα ή επειδή κάθονται οι δάσκαλοι; Στη μητέρα που έψαχνε τα χάπια της, θα υπενθύμιζα πως το σχολείο είναι θεσμός της Πολιτείας για την παροχή αγωγής και μόρφωσης. Δεν είναι ούτε parking παιδιών, ούτε οι δάσκαλοι babysitters. Στον δε γονέα που μίλησε για αλητεία από πλευράς του Δημάρχου, θα πρότεινα να απαντήσει ο ίδιος στην υποθετική περίπτωση που ο Δήμαρχος δεν έκλεινε τα σχολεία και οδηγούσε τα πεντάχρονα νήπια σε παγωμένες αίθουσες και χωρίς νερό στις τουαλέτες. Προφανώς ο ίδιος γονέας και για τον ίδιο Δήμαρχο θα χρησιμοποιούσε και πάλι τον ίδιο χαρακτηρισμό! Πόσο κρίμα όμως να εμπλέκουμε την ασφάλεια των παιδιών μας στην αναζήτηση λόγων για την άσκηση πολιτικής κριτικής!

Σχετικά με τα υπόλοιπα σχόλια και τοποθετήσεις, νομίζω πως είναι κοινά αποδεκτό ότι δεν προσδιορίζει κανείς την ένταση των καιρικών φαινομένων μόνο με τον αριθμό των νιφάδων του χιονιού. Είναι και το ψύχος που, κατά γενική ομολογία, την κρίσιμη βδομάδα ήταν δριμύτατο, με συνέπεια τις καταγεγραμμένες σοβαρές καταστροφές στις υποδομές των σχολείων. Δυστυχώς όμως το δριμύ ψύχος, ενώ μπορούμε όλοι να το αισθανθούμε, δεν μπορεί να καταγραφεί στην κάμερα και έτσι ο "δημοσιογράφος" μπορούσε εκ του ασφαλούς να κάνει την ειρωνική κριτική του κατά πάντων, ψάχνοντας στις αυλές των σχολείων για το λίγο χιόνι που στάθηκε δήθεν η αιτία για να κλείσουν τα σχολεία.

Όσο για τη Δήμαρχο Σκύδρας, αυτή πράγματι δεν φοβήθηκε το κρύο και κράτησε τα σχολεία ανοιχτά. Αγνοεί ή παραλείπει όμως ο σχολιαστής να αναφέρει ότι στην περιοχή αυτή τα σχολεία λειτούργησαν μόνο τις δύο πρώτες ημέρες της κακοκαιρίας και με την παρουσία μόνο των μισών μαθητών (όπως πχ στο 1ο Δημοτικό Σκύδρας), ενώ τη δεύτερη κιόλας ημέρα οι γονείς πήγαν στο Δημαρχείο Σκύδρας έντονα διαμαρτυρόμενοι (κάποιοι είπαν ότι έγινε "κόλαση") με συνέπεια να εκδοθεί άμεσα η απόφαση για το κλείσιμο.

Δεν αντέχει επίσης στην κριτική και το επιχείρημα κάποιων, ότι άλλες χώρες σε αντίστοιχες συνθήκες δεν κλείνουν τα σχολεία. Κι αυτό γιατί παραλείπεται να αναφερθεί πως οι χώρες που υπονοεί ο σχολιαστής είναι οργανωμένες ειδικά γι' αυτές τις συνθήκες, διαθέτουν κατά κανόνα μεγάλα σχολεία (800-1000 μαθητών) με καλά θερμαινόμενα και μονωμένα κτίρια, με βοηθητικούς χώρους κλπ. Παρόλα αυτά όμως κι εκεί κλείνουν τα σχολεία, αλλά συνήθως για τους αντίθετους από εμάς λόγους. Αναφέρω ενδεικτικά την περίπτωση της Γερμανίας όπου, πριν μερικά χρόνια, έκλεισαν τα σχολεία τον Ιούνιο λόγω καύσωνα, αφού το θερμόμετρο είχε φτάσει στους... 29 βαθμούς!

Όσο για τη σύγκριση που έκαναν κάποιοι με τα παιδικά τους χρόνια, τότε που όλοι πηγαίναμε σχολείο ακόμα και με -10, καλό είναι να θυμόμαστε πως αναφερόμαστε στην εποχή που πηγαίναμε σχολείο κουβαλώντας καθημερινά το κούτσουρο για τη σόμπα. Ήταν τότε που οι συνθήκες θέρμανσης μέσα στα σχολεία ήταν, για τους περισσότερους από μας, πολύ καλύτερες απ' αυτές των σπιτιών μας!

Δεν θα ήμουν όμως δίκαιος και αντικειμενικός αν ο σχολιασμός και οι απαντήσεις μου περιορίζονταν μόνο στα ατυχή σχόλια και στις άδικες καταγγελίες μερικών γονέων, δημοσιογράφων και κυρίως "δημοσιογραφούντων". Ατυχής, τουλάχιστον, ήταν και η στάση ορισμένων συναδέλφων μου εκπαιδευτικών στο θέμα της αντιμετώπισης και της διαχείρισης της κατάστασης. Και κατ' αρχήν είναι σκόπιμο να διευκρινίσω το αυτονόητο: Τα σχολεία κλείνουν για την ασφάλεια των μαθητών, όχι των εκπαιδευτικών. Οι σχολικές μονάδες, ως δημόσιες υπηρεσίες είναι ανοιχτές, όπως είναι όλες οι άλλες υπηρεσίες, με τους υπαλλήλους στις θέσεις τους, εφόσον φυσικά οι καιρικές συνθήκες επιτρέπουν την κυκλοφορία των μέσων μεταφοράς.

Κατανοώ απόλυτα την άποψη που λέει: "Και τι να κάνω σ' ένα παγωμένο σχολείο χωρίς μαθητές;". Συμφωνώ λοιπόν να μείνει ο δάσκαλος στο σπίτι του, όταν μάλιστα δεν του έχει αναθέσει κάποιο έργο ο Διευθυντής του. Είναι προτιμότερο αυτό, από το να μένει σε ένα κατεψυγμένο γραφείο με τα χέρια σταυρωμένα. Να μείνει λοιπόν στο σπίτι με την άδεια του Διευθυντή και να αξιοποιήσει το χρόνο του διαβάζοντας ένα βιβλίο παραπάνω, ετοιμάζοντας καλύτερα ένα πρόγραμμα που υλοποιεί με τους μαθητές του, να κάνει χίλια δυο πράγματα που έχουν σχέση με το έργο του και να είναι απλά σε επιφυλακή και επικοινωνία με τον Διευθυντή του. Όλα αυτά όμως απέχουν πολύ από την πρακτική ορισμένων που την κρίσιμη εβδομάδα ανέβαζαν στο facebοok πανηγυρικά σχόλια όπως "thanks Αriadne" και πολλά άλλα παρόμοιας αμετροέπειας που προκάλεσαν, και δικαίως, το κοινό αίσθημα. Επομένως, λίγη σοβαρότητα, αυτοσυγκράτηση και αυτοσεβασμός απ' αυτούς τους ελάχιστους συναδέλφους μου δεν θα έβλαπταν και, σίγουρα, δεν θα προκαλούσαν ούτε τα ειρωνικά σχόλια ούτε, κυρίως, θα προσέβαλαν όλους εκείνους τους συναδέλφους που, παρά το τσουχτερό κρύο, ήταν μαζί με τους Διευθυντές στα σχολεία, άνοιγαν διαδρόμους στις αυλές, έριχναν αλάτι, έσπαγαν τον πάγο στις σκάλες και προσπαθούσαν να ξεπαγώσουν τους σωλήνες στις βρύσες και στις τουαλέτες των μαθητών.

Φυσικά, υπήρξαν και δημοσιεύματα, όπως αυτό ενός φίλου δημοσιογράφου, που θέτει (και ορθώς) ζήτημα υποδομών, εντοπίζοντας τις διαχρονικές ευθύνες της Πολιτείας στην αξιοποίηση σχετικών προγραμμάτων για κατασκευή σύγχρονων διδακτηρίων, ανθεκτικών στις ακραίες καιρικές συνθήκες. Θα συμφωνεί όμως μαζί μου ο καλός δημοσιογράφος ότι είναι άλλο οι πολιτικές ευθύνες και άλλο να εκθέτουμε τα παιδιά στο κρύο για την ανάδειξη αυτών των ευθυνών.

Κλείνοντας, είναι ανάγκη να τονιστεί και πάλι πως η άδικη κριτική, οι σκοπιμότητες και οι ατυχείς αναρτήσεις που έγιναν όλη την εβδομάδα των ακραίων καιρικών συνθηκών, δεν αφορούν παρά σε πολύ λίγους αφού, όπως προαναφέραμε, οι συντριπτικά περισσότεροι αντιμετώπισαν την κατάσταση με τη δέουσα ψυχραιμία και σοβαρότητα. Επειδή όμως η εικόνα των πραγμάτων διαμορφώνεται συνήθως από τις φωνές των λίγων και όχι από τη σιωπή των πολλών, θεωρήσαμε αναγκαίο να δοθούν απαντήσεις σε όλα αυτά που είδαν το φως της δημοσιότητας, ώστε στην επόμενη "Αριάδνη" να είμαστε όλοι όσοι εμπλεκόμαστε, άμεσα ή έμμεσα, με την εκπαίδευση των παιδιών μας πιο ψύχραιμοι, πιο δίκαιοι και κυρίως πιο αποτελεσματικοί. Είναι γνωστό πως η αποτελεσματική αντιμετώπιση κρίσεων απαιτεί κοινή προσπάθεια και σύνεση. Ειδικά στην Εκπαίδευση όμως, η αντιμετώπιση κρίσεων, σαν αυτή που περάσαμε πρόσφατα, απαιτεί και ένα επιπλέον στοιχείο: την "κουλτούρα του σχολείου", που είναι η εικόνα που έχουν για το σχολείο, το έργο και την αποστολή του, οι εκπαιδευτικοί, οι γονείς και όλα τα ενεργά μέλη της τοπικής κοινωνίας. Αυτή την κουλτούρα, που αναδεικνύει το σχολείο ως τον κύριο χώρο διαμόρφωσης των αυριανών μορφωμένων, υπεύθυνων και δημοκρατικών πολιτών, είναι ανάγκη να την καλλιεργήσουμε και κυρίως να τη διαφυλάξουμε όλοι. Για χάρη των παιδιών μας και μόνο.

ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΔΙΑΜΑΝΤΟΠΟΥΛΟΣ
Δ/ΝΤΗΣ Α/ΘΜΙΑΣ ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗΣ ΗΜΑΘΙΑΣ