Τι ΔΕΝ είναι ψυχοθεραπεία

Γράφει ο Αντώνης Τσιτλακίδης, Κλινικός Ψυχολόγος, MSc

Αφού παρουσιάσαμε, γενικά, θεμελιώδη στοιχεία για την ψυχοθεραπεία, καλό είναι να αναφερθούμε σε κάποια άλλα πράγματα που δεν είναι ψυχοθεραπεία, αλλά πολλές φορές τα συγχέουμε ή τα μπερδεύουμε.

Συζήτηση με φίλους

Ψυχοθεραπεία, λοιπόν, δεν είναι η συζήτηση με φίλους ή άλλα οικεία πρόσωπα. Μπορεί η παράθεση των προβλημάτων μας να μας ανακουφίζει και οι συμβουλές των δικών μας ανθρώπων να αποδειχτούν χρήσιμες, ωστόσο, οι φιλικές σχέσεις δεν επιφέρουν την πολυδιάστατη αλλαγή στην οποία αποσκοπεί η ψυχοθεραπεία. Φυσικά, οι ζεστές και πλήρεις διαπροσωπικές σχέσεις είναι από τα σημαντικότερα συστατικά μιας ευτυχισμένης ζωής, γι’ αυτό και η δημιουργία τέτοιων σχέσεων συχνά αποτελεί στόχο της ψυχοθεραπείας.

Ενασχόληση με δραστηριότητες

Ψυχοθεραπεία, επίσης, δεν είναι η εντατική ενασχόληση με την εργασία, τη γυμναστική ή κάποια άλλη δραστηριότητα που βοηθά τον άνθρωπο να αποσπάται από τις σκέψεις που τον βασανίζουν. Μπορεί να είναι ανακουφιστική και μερικές φορές να συνιστάται και από θεραπευτές, αλλά από μόνη της δεν είναι θεραπευτική. Όσο το άτομο συγκεντρώνει την προσοχή του στη δραστηριότητα (π.χ. τρέξιμο), δε θα έχει το χρόνο να αγχώνεται. Μόλις, όμως, η απόσπαση διακοπεί, μόλις δηλαδή τελειώσει το τρέξιμο, θα επιστρέψει και το άγχος.

Γιόγκα

Για παρόμοιους λόγους είναι τόσο δημοφιλείς στις μέρες μας μέθοδοι όπως η γιόγκα ή ο διαλογισμός. Και εδώ έχουμε προσπάθεια να φτάσουμε σε μια «αρμονία», ηρεμία, «απάθεια», δηλαδή να μη νιώθουμε τα συναισθήματά μας, κυρίως τα αρνητικά. Πρόκειται για έναν τρόπο απόσπασης της προσοχής που λειτουργεί καταπραϋντικά, όμως, και πάλι, η αναποτελεσματική, ουσιαστικά, στάση μας απέναντι στα προβλήματα δεν αλλάζει, με αποτέλεσμα το άγχος και η δυσφορία να μας «περιμένουν στη γωνία».

«Εναλλακτικές θεραπείες»

Ψυχοθεραπεία δεν είναι, επίσης, η ομοιοπαθητική και οι άλλες «εναλλακτικές θεραπείες». Παρότι συνήθως οι άνθρωποι που καταφεύγουν εκεί έχουν κάποιο σωματικό σύμπτωμα ή ενόχληση, δε σπανίζουν και οι περιπτώσεις ατόμων που αναζητούν στην ομοιοπαθητική και σε «εναλλακτικές θεραπείες» μια λύση για το άγχος ή το στρες. Σημαντικό είναι, επίσης, ότι και τα σωματικά συμπτώματα για τα οποία παραπονούνται, συχνά αφορούν χρόνιο πόνο (πονοκέφαλοι, οσφυαλγίες κλπ) και μπορεί να έχουν πολλές ψυχολογικές παραμέτρους. Πολλές φορές μας είναι δύσκολο να παραδεχτούμε ότι έχουμε ψυχολογικές δυσκολίες ή ότι στη διατήρηση των προβλημάτων μας έχουμε ενεργό ρόλο εμείς οι ίδιοι, έτσι μας φαίνεται βολικό να πιστέψουμε ότι ένα φάρμακο θα μας κάνει καλά. Είναι πιο εύκολο να πάρουμε ένα χάπι, παρά να μιλήσουμε για τραυματικές μας εμπειρίες ή για δυσάρεστες σκέψεις και συναισθήματά μας. Μπορεί, λοιπόν, η πίστη σε μια έξωθεν (μαγική;) θεραπεία να μας ανακουφίσει προσωρινά, μέσω και της υποβολής, μπορεί το έντονο ενδιαφέρον που δείχνει ο ομοιοπαθητικός να λειτουργήσει καταπραϋντικά, μπορεί και τα συμπτώματα να εξαφανιστούν για κάποιο διάστημα, θεραπεία όμως δε θα υπάρξει, καθώς το πρόβλημα απλώς κουκουλώνεται κάτω από το χαλί και, στην πρώτη ευκαιρία, θα αναδυθεί και πάλι στην επιφάνεια.

Εξομολόγηση

Ψυχοθεραπεία, τέλος, δεν είναι η ποιμαντική σχέση, δηλαδή η εξομολόγηση και η σχέση με έναν πνευματικό. Αυτή είναι η σχέση που παρουσιάζει τις περισσότερες ομοιότητες με τη θεραπευτική σχέση και εδώ συχνά παρατηρούνται παρανοήσεις και παρεξηγήσεις. Καταρχήν, υπάρχει διαφορά στα πρόσωπα που συμμετέχουν: ο πνευματικός είναι ιερέας και (για όσους πιστεύουν) φορέας της Θείας Χάρης, ενώ ο ψυχοθεραπευτής είναι ένας επιστήμονας, που μπορεί να είναι πιστός ή άθεος, χριστιανός ή μουσουλμάνος κοκ. Ο άνθρωπος που εξομολογείται το κάνει επειδή πιστεύει ότι έτσι θα λάβει την άφεση των αμαρτιών, ενώ ο θεραπευόμενος δεν ξεκινά την ψυχοθεραπεία περιμένοντας την πνευματική του σωτηρία. Επίσης, στην ψυχοθεραπεία είδαμε ότι στόχος είναι η πολυδιάστατη αλλαγή του πελάτη, η απαλλαγή από την ψυχοπαθολογία και η προσωπική του ανάπτυξη, ενώ δεν υπάρχουν μεταφυσικές στοχεύσεις. Στην εξομολόγηση και την ποιμαντική σχέση, στόχος είναι και πάλι η αλλαγή, με την έννοια, όμως, αλλαγής της σχέσης του πιστού με το Θεό (μετάνοια), κάτι το οποίο δε συνεπάγεται ότι ο πιστός θα απαλλαγεί από δυσάρεστα συμπτώματα ή ψυχολογικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει.

Αντώνης Τσιτλακίδης

Μεγ. Αλεξάνδρου 27, Βέροια

Τηλ. 2331063155

Facebook: Αντώνης Τσιτλακίδης, Ψυχολόγος, MSc