Προσαρμοσμένος Αθλητισμός: Δικαίωμα των ΑμεΑ - Υποχρέωση της Κοινωνίας

Του Αλεξάνδρου Καραϊωσήφ

Η Παγκόσμια Ημέρα Ατόμων με Αναπηρία στις 3 Δεκεμβρίου είναι μια μέρα που τηρείται και προωθείται από τον Οργανισμό Ηνωμένων Εθνών. Θεσπίστηκε το 1992 και σκοπός της είναι «να προωθήσει την κατανόηση των ζητημάτων αναπηρίας, την κινητοποίηση για την υποστήριξη, την αξιοπρέπεια, τα δικαιώματα και την ευημερία των ατόμων με αναπηρία».

Περίπου το 15% το γενικού πληθυσμού  παγκοσμίως έχουν κάποια αναπηρία, σωματική, πνευματική ή αισθητηριακή κάτι που οι περισσότεροι άνθρωποι, αγνοούν είτε γιατί η αναπηρία κρύβεται πίσω από κλειστές πόρτες και ταμπού της κοινωνίας, είτε γιατί απλά δεν είναι ορατή με γυμνό μάτι. Τα Άτομα με Αναπηρία αποτελούν «την μεγαλύτερη μειονότητα» αυτή τη στιγμή στον πλανήτη, η οποία στις περισσότερες περιπτώσεις αντιμετωπίζει εμπόδια και φραγμούς σε πολλές πτυχές της κοινωνίας. Αυτό έχει ως αποτέλεσμα, τα ΑμεΑ, να μην έχουν ίσες ευκαιρίες σε κοινωνικές υπηρεσίες και παροχές, όπως στην εκπαίδευση, την εργασία, την ιατρική φροντίδα, τις δημόσιες συγκοινωνίες, την δικαιοσύνη και τη συμμετοχή στα πολιτικά και πολιτιστικά  και αθλητικά δρώμενα.

Ο όρος Προσαρμοσμένη Φυσική Δραστηριότητα–Προσαρμοσμένος Αθλητισμός (ΠΑ) χρησιμοποιείται από το 1973, έτος κατά το οποίο ιδρύθηκε η Διεθνής Ομοσπονδία ΠΦΔ (IFAPA – InternationalFederationofAdaptedPhysicalActivity).  Ο ΠΑ αναφέρεται στην κίνηση, την σωματική δραστηριότητα και τα αγωνίσματα, στα οποία ειδική έμφαση δίνεται στα ενδιαφέροντα και τις ικανότητες των ειδικών πληθυσμών, όπως ανάπηροι, άρρωστοι και ηλικιωμένοι. Στόχος του ΠΑ είναι να ενθαρρύνονται όλα τα άτομα με αναπηρία να συμμετέχουν σε φυσική δραστηριότητα σε τακτά διαστήματα κατά την διάρκεια της ζωής τους. Πρόκειται για φυσική δραστηριότητα ως μέσο αναψυχής, άθλησης, θεραπείας, καλής φυσικής κατάστασης ή έκφρασης. Ο ΠΑ αναπτύσσεται και εκτελείται με τις απαιτούμενες κατά περίσταση προσαρμογές των ασκήσεων, του κινητικού και κοινωνικού περιβάλλοντος, του εξοπλισμού και των κανόνων και των κανονισμών του κάθε αθλήματος. Με άλλα λόγια μπορούμε να πούμε ότι ο Προσαρμοσμένος Αθλητισμός είναι η τέχνη και η εξειδίκευση του να διαχειρίζεσαι προσωπικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες προωθώντας τη συμμετοχή Ατόμων με Αναπηρία στη φυσική αγωγή. Σχετικές με τον ΠΑ επιστήμες είναι η Βιοκινητική, η Αθλητική Ψυχολογία και Αθλητική Κοινωνιολογία η Εργοφυσιολογία  και η Κινητική Συμπεριφορά.

Ο Προσαρμοσμένος Αθλητισμός και χωρίζεται σε τρεις μεγάλες κατηγορίες ανάλογα με το είδος της αναπηρίας: α) Κινητικές Αναπηρίες και Τύφλωση (Παραολυμπιακός Αγωνιστικός Αθλητισμός) που έχει καθαρά ανταγωνιστικό χαρακτήρα, β) Νοητικές Αναπηρίες (SpecialOlympics), όπου έχουμε αγώνες χωρίς ανταγωνιστικό χαρακτήρα, αλλά γίνονται μόνο για τη χαρά της συμμετοχής και την κοινωνικοποίηση των αθλητών και γ) Κώφωση, που σκοπός είναι η ηθική εξύψωση των νέων κωφών που έχουν έφεση για άθληση, η ανάπτυξη του πνεύματος, της συναδελφοσύνης και αλληλεγγύης μεταξύ τους, η απόκτηση και τελειοποίηση των φυσικών τους ικανοτήτων και η ανάπτυξή τους κοινωνικά, πολιτιστικά και μορφωτικά. Κάθε μια από τις παραπάνω κατηγορίες έχει τη δική της ξεχωριστή ιστορία, οργάνωση, πρόγραμμα ανταγωνισμού και προσέγγισης για τον αθλητισμό.

Εύλογα θα αναρωτηθεί κάποιος που βρίσκεται έξω από τον χώρο της αναπηρίας, γιατί ένα Άτομο με Αναπηρία, εκτός από την δύσκολη καθημερινότητα που βιώνει, να ασχοληθεί και με τον αθλητισμό, ο οποίος αν μιλάμε για ανταγωνιστικό αθλητισμό, έχει σχεδόν τις ίδιες απαιτήσεις και δυσκολίες με τον πρωταθλητισμό των αρτιμελών αθλητών; Μέσω του αθλητισμού, πέρα από τα οφέλη στην σωματική και ψυχική υγεία, την βελτίωση της φυσικής τους κατάστασης και της ποιότητας ζωής τους, τα ΑμεΑ έχουν μια πολύ καλή ευκαιρία για ένταξη ή επανένταξη στην κοινωνία και τις κοινωνικές δομές του τόπου που ζουν, βγαίνοντας από το σπίτι όπου περνούν τις περισσότερες ώρες, όχι από επιλογή τους, αλλά κυρίως λόγω της έλλειψης υποδομής και προσβασιμότητας και να αποκτήσουν ίσες ευκαιρίες άσκησης, άθλησης και επαγγελματικής αποκατάστασης. Πεποίθησή μας είναι ότι μέσω του οργανωμένου αθλητισμού, όλα αυτά μπορούν να συμβούν, με το σκεπτικό ότι τα ΑμεΑ βρίσκουν διέξοδο στην δύσκολη καθημερινότητά τους και μπορούν να κάνουν πράγματα που υπό άλλες συνθήκες θα τους φαινόταν αδιανόητο.    

Η σημερινή (σ.σ. αυριανή) μέρα, δεν έχει μόνο ως στόχο την προώθηση της κατανόησης σε θέματα αναπηρίας και την υποστήριξη των δικαιωμάτων των ΑμεΑ, αλλά επιδιώκει, μέσω της ευαισθητοποίησης, η κοινωνία να αποκομίσει το μέγιστο δυνατό κέρδος που θα προκύψει από την ένταξη των Ατόμων με Αναπηρία σε κάθε πτυχή της κοινωνικής ζωής.

Καραϊωσήφ Αλέξανδρος Μ. Res.        

Καθηγητής Ειδικής Φ.Α. – Προπονητής Αθλητών με Αναπηρία 

Πρόεδρος Α.Σ. ΑμεΑ ‘’Εν Σώματι Υγιεί’’ Βέροιας