Τα ψάρια στην διατροφή των παιδιών

Επιμέλεια Εύη Φενερίδου

Ποια είναι η σημασία της κατανάλωσης ψαριών και θαλασσινών για τη σωματική και πνευματική ανάπτυξη των παιδιών;

Η πλούσια διατροφική αξία των θαλασσινών έγκειται στην περιεκτικότητά τους σε πολύτιμα για τον ανθρώπινο οργανισμό συστατικά. Τα θαλασσινά περιέχουν αρκετά μέταλλα και βιταμίνες. Η περιεκτικότητα τους ποικίλλει ανάλογα με το είδος του θαλασσινού. Τα στρείδια είναι πλούσια σε βιταμίνη Α η οποία είναι απαραίτητη για την ανάπτυξη των ιστών, συμβάλλει στη σύνθεση των ερυθρών αιμοσφαιρίων, ενισχύει το ανοσοποιητικό σύστημα και βοηθά στην όραση.

Τα στρείδια, ο αστακός, οι γαρίδες, οι καραβίδες και τα καβούρια είναι πλούσια σε Βιταμίνες του συμπλέγματος Β. Η σάρκα των αλιευμάτων και κυρίως των ψαριών, χαρακτηρίζεται κατά βάση από υψηλή (18-25%) περιεκτικότητα πρωτεϊνών μεγάλης βιολογικής σημασίας. Είναι πλούσια σε πολυακόρεστα λίπη, βιταμίνες ( Α, Β, Ε, D, και Κ ), και ανόργανα άλατα όπως το ασβέστιο, το νάτριο, το κάλιο, ο φώσφορος, ο χαλκός, ο σίδηρος, το σελήνιο, ο ψευδάργυρος, το μαγνήσιο και το ιώδιο.

Ασβέστιο περιέχουν κυρίως τα μικρά ψάρια που τρώγονται με τα κόκκαλα και ο ψευδάργυρος που περιέχουν γενικά τα ψάρια βοηθάει στην ενίσχυση της μνήμης και στη συγκέντρωση των παιδιών. Αξίζει να σημειωθεί ότι το νερό που επίσης περιέχεται στη σάρκα των αλιευμάτων είναι «βιολογικό νερό» και υπερέχει αισθητά από το φυσικό πόσιμο νερό. Τα λίπη των θαλασσινών ψαριών είναι πλούσια σε πολυακόρεστα λιπαρά οξέα, γνωστά και ως ω-3, τα οποία είναι απαραίτητα για τον οργανισμό μας καθώς προλαμβάνουν και αντιμετωπίζουν αρκετές ασθένειες όπως είναι τα καρδιαγγειακά νοσήματα, ορισμένες ανωμαλίες του ανοσοποιητικού συστήματος, τη νόσο του Crohn, ο καρκίνος του μαστού ή του προστάτη κ.α. Τα ω-3 λιπαρά οξέα έχουν σπουδαίες αντιφλεγμονώδεις και αντιθρομβωτικές ιδιότητες, εμποδίζουν την εμφάνιση αρρυθμιών και της αθηροσκλήρωσης και παίζουν σημαντικό ρόλο σε πολλές κυτταρικές διεργασίες οι οποίες σχετίζονται με τον μεταβολισμό των λιπιδίων.

Έχει διαπιστωθεί ότι τα παιδιά τα οποία δεν προσέλαβαν μεγάλες ποσότητες ω-3 λιπαρών οξέων κατά τη διάρκεια της κύησης και του θηλασμού ή στην καθημερινή τους διατροφή εμφανίζουν διαταραχές όρασης, νευρολογικές, συγκέντρωσης, υπερκινητικότητα, δυσλεξίας και δερματικά προβλήματα όπως εκζέματα και δερματίτιδες, και τέλος αλλεργίες και άσθμα. Επίσης τα ω-3 λιπαρά οξέα είναι απαραίτητα σε περιόδους πνευματικής καταπόνησης, όπως οι εξετάσεις ή το διάβασμα, καθώς τροφοδοτούν τον εγκέφαλο, αυξάνουν τη συγκέντρωση και την ψυχοκινητική εξέλιξη, βοηθούν στην ανάπτυξη του εγκεφάλου και οξύνουν και αντανακλαστικά.

Σύγκριση φρέσκων και κατεψυγμένων ψαριών

Το κατεψυγμένο ψάρι εν γένει, είναι εφάμιλλο του φρέσκου σε θρεπτική αξία και γεύση, με την προϋπόθεση ότι έχει καταψυχθεί άμεσα και σωστά και δεν έχει αποψυχθεί καθόλου στα ενδιάμεσα στάδια της διακίνησης του μέχρι να φτάσει στον καταναλωτή. Βέβαια κάθε τρόφιμο το οποίο έχει υποστεί τη διαδικασία της κατάψυξης είναι φυσικό να έχει κάποιες απώλειες στα θρεπτικά συστατικά του οι οποίες όμως ελαχιστοποιούνται όταν η κατάψυξή του γίνει σωστά, δηλαδή απαιτείται σύντομη κατάψυξη σε πολύ χαμηλή θερμοκρασία και σταδιακή απόψυξη χωρίς μεγάλες αλλαγές στη θερμοκρασία. Η ακαμψία θανάτου τους διαρκεί 1-7 ώρες και επηρεάζονται από την ψύξη - κατάψυξη, το χρόνο που μεσολαβεί από το θάνατο μέχρι την κατάψυξη καθώς και την αντίσταση που προβάλλει το ψάρι κατά το ψάρεμα. Κατά την διάρκεια της ακαμψίας καθίσταται το κρέας το ψαριών ευάλωτο σε αλλοιώσεις από μικροοργανισμούς. Τα ψάρια που ψαρεύονται σε ανοιχτές θάλασσας καταψύχονται αμέσως όπου έτσι ελαττώνονται οι ενζυματικές δραστηριότητες, ταυτόχρονα όμως έτσι σκληραίνει ο μυϊκός ιστός και αυξάνεται η περιεκτικότητα τους σε λιπαρά οξέα.

Ψάρια ελεύθερα ή από ιχθυοκαλλιέργεια;

Είναι φυσικό εφόσον προερχόμαστε από μια χώρα με πολύ καθαρές θάλασσες να προτιμάμε τα ψάρια ανοικτής θαλάσσης , εφόσον δε πρόκειται για ψάρια από μολυσμένες θάλασσες. Ωστόσο και τα ψάρια της ιχθυοκαλλιέργειας θα πρέπει να προτιμάμε εκείνα τα οποία εκτρέφονται σε ιχθυοτροφεία που βρίσκονται κοντά σε ανοικτές θάλασσες και όχι αυτά που έχουν περιορισμένο χώρο και εκ των πραγμάτων και η κίνηση των ψαριών μέσα σε αυτά θα είναι περιορισμένη.

Ποια είναι τα καλύτερα ψάρια;

Καλύτερα θεωρούνται τα λιπαρά ψάρια σε αντίθεση με τα κρέατα που εκεί προτιμάμε τα μη λιπαρά και αυτό γιατί τα ω-3 λιπαρά οξέα που περιέχουν τα ψάρια είναι όπως προαναφέραμε πολύ ωφέλιμα. Τέτοια ψάρια είναι ο τόνος, η σαρδέλα, το σκουμπρί, ο κολιός , ο σολωμός, η ρέγκα, ο γαύρος , το χέλι και η πέστροφα.

Με ποιον τρόπο να τα μαγειρεύουμε για να διατηρούν την διατροφική τους αξία;

Το ψάρι θα πρέπει να μαγειρεύεται κυρίως ψητό στο φούρνο ή στη σχάρα και όχι στο τηγάνι καθώς έτσι προστίθενται πολλές θερμίδες και αυξάνεται η περιεκτικότητά του σε κορεσμένα λιπαρά οξέα. Θα πρέπει να μην ψήνονται σε πολύ υψηλές θερμοκρασίες και χάνουν τη θρεπτική τους αξία , αλλά ούτε και σε πολύ χαμηλές, προκειμένου να σκοτώνονται όλοι οι παθογόνοι μικροοργανισμοί που πιθανότατα αυτά να περιέχουν. Η ποιότητα των μαγειρεμένων ψαριών εξαρτάται από το είδος τους και το χρόνο μαγειρέματός τους. Η καλύτερη θερμοκρασία για να μαγειρευτούν είναι 80-85 C0.

Ποια θαλασσινά είναι ακατάλληλα για παιδιά;

Δεν υπάρχουν εμπεριστατωμένες έρευνες που να αποδεικνύουν ότι κάποια θαλασσινά δεν είναι κατάλληλα προς βρώση από παιδιά, όμως επειδή ορισμένα θαλασσινά έχουν κατηγορηθεί επανειλημμένως για τροφικές αλλεργίες σε μικρούς και μεγάλους καλό είναι οι γονείς να τα δίνουν με μέτρο στα παιδιά τους και να μην γίνεται πολύ συχνή κατανάλωση, προσέχοντας και παρατηρώντας παράλληλα μήπως κάποιο από τα θαλασσινά που καταναλώνουν τους προκαλεί αλλεργία. Πολλές φορές είναι πιθανό να μην προκαλεί αλλεργία το ίδιο το θαλασσινό αλλά κάποιο από τα συστατικά με τα οποία είναι αυτό μαγειρεμένο.

Πηγή: Διαδίκτυο