Διεθνής Ημέρα των Ατόμων με Αναπηρία-Πρόσβαση στις Υπηρεσίες Υγείας

Γράφει ο Χρήστος Γώγος, Φυσικοθεραπευτής Γ.Ν.Ημαθίας, υπ. Διδάκτωρ Α.Π.Θ

Η ετήσια τήρηση της Διεθνούς Ημέρας των Ατόμων με Αναπηρία την 3η Δεκεμβρίου, στοχεύει να αυξήσει την ευαισθητοποίηση του κοινού, την κατανόηση και αποδοχή των ατόμων με αναπηρίες και να γιορτάσει τα επιτεύγματα και τη συμβολή των ατόμων με αναπηρία.

Διεθνώς, σύμφωνα με τον Π.Ο.Υ, περισσότερα από 650 εκατομμύρια άτομα, ζουν με κάποια μορφή αναπηρίας. Επιπλέον, 2 δισεκατομμύρια του παγκόσμιου πληθυσμού επηρεάζεται άμεσα από την αναπηρία, ως φροντιστές ή μέλη της οικογένειας ατόμων με αναπηρία. Παρά την κατάσταση αυτή, η αναπηρία παραμένει σε μεγάλο βαθμό αόρατη. Η φωνή των ανθρώπων με αναπηρίες σπάνια ακούγεται στα κύρια μέσα ενημέρωσης. Αντιμετωπίζουν φυσικούς, κοινωνικούς και οικονομικούς φραγμούς που τους αποκλείουν να συμμετέχουν πλήρως και αποτελεσματικά ως ισότιμα μέλη της κοινωνίας.

Ιστορικά, έχουν βιώσει κοινωνικά, οικονομικά και περιβαλλοντικά μειονεκτήματα εξαιτίας των οποίων τα παιδιά και οι ενήλικες με αναπηρίες περιθωριοποιήθηκαν. Τα διαθέσιμα αποδεικτικά στοιχεία αποδεικνύουν ότι, τα άτομα με αναπηρία πληρούν όλα τα κριτήρια για έναν πληθυσμό ανισότητας. Παραμένουν σε μεγάλο βαθμό, δυσανάλογα φτωχότερα, συχνά άνεργα και έχουν υψηλότερα ποσοστά θνησιμότητας. Επιπλέον, αποκλείονται σε μεγάλο βαθμό από τις πολιτικές διαδικασίες και είναι συντριπτικά άφωνοι σε θέματα που τους επηρεάζουν. Δεν έχουν ισότιμη πρόσβαση σε βασικούς πόρους, όπως η εκπαίδευση, η απασχόληση, τα συστήματα κοινωνικής και νομικής υποστήριξης και η υγειονομική περίθαλψη. Οι ενήλικες με αναπηρίες έχουν τετραπλάσια πιθανότητα να αναφέρουν ότι η υγεία τους είναι κακή ή αντιμετωπίζουν ανισότητες και αδικίες στην πρόσβαση των υπηρεσιών υγείας, σε σχέση με τα άτομα χωρίς αναπηρίες.

Η αντιμετώπιση του δικαιώματος στην υγεία, των ατόμων με αναπηρίες, αποτελεί σημαντική πρόκληση για τα συστήματα υγείας, διότι οι υπηρεσίες υγείας αλληλεπιδρούν με άλλους τομείς της κοινωνίας, όπως η εκπαίδευση, η απασχόληση και οι μεταφορές. Η πρόσβαση στην υγειονομική περίθαλψη για άτομα με αναπηρίες εκτείνεται πέρα από την προσβασιμότητα. Οι προκύπτουσες διαφορές στην πρόσβαση οφείλονται όχι μόνο λόγω διαθεσιμότητας, εφόσον οι υπηρεσίες υγείας ενδέχεται να είναι σπάνιες αλλά συχνά δεν προσπελαύνονται από τη συγκεκριμένη πληθυσμιακή ομάδα, λόγω έλλειψης φυσικής πρόσβασης, συμπεριλαμβανομένης της μεταφοράς, περιορισμένου χρόνου, φροντίδας και προσοχής για την κάλυψη των αναγκών του ατόμου με αναπηρία, περιορισμένης εκπαίδευσης του προσωπικού της υγειονομικής περίθαλψης, ελλιπών γνώσεων και δεξιοτήτων των παρόχων υγείας όσον αφορά στα άτομα με αναπηρίες καθώς και ελλιπούς πληροφόρησης των ίδιων των ατόμων με αναπηρία.

Διαπιστώνονται τεκμηριωμένες διαφορές στα αποτελέσματα της υγείας σε επίπεδο πληθυσμού που σχετίζονται με υψηλότερα ποσοστά ανεκπλήρωτων αναγκών υγείας, ανθυγιεινών συμπεριφορών τρόπου ζωής, ψυχικής υγείας, χρόνιων ασθενειών και κοινωνικών παραγόντων κακής υγείας. Τα άτομα με αναπηρίες αποκλείονται συχνά από τη συμμετοχή σε προγράμματα και υπηρεσίες δημόσιας υγείας. Αυτό οφείλεται σε πολλά μειονεκτήματα, μεταξύ των οποίων ο ιστορικός διαχωρισμός και η απομόνωση, ο ρητός αποκλεισμός στην ανάπτυξη της βάσης τεκμηρίωσης για παρεμβάσεις, ή οι γνωστικοί περιορισμοί που συχνά χαρακτηρίζουν μια αναπηρία στα πλαίσια της συνοσηρότητας των αναπήρων.

Επομένως, κρίνεται εκ των ων ουκ άνευ να ενισχυθεί η ικανότητα των ατόμων με αναπηρία στην προσπέλαση και πρόσβαση στο σύστημα υγειονομικής περίθαλψης και επίσης το σύστημα να είναι σε θέση να ανταποκριθεί με κατάλληλο και έγκαιρο τρόπο στις ανάγκες τους. Η συνειδητοποίηση και η ενημέρωση σχετικά με την κατάσταση των ατόμων με αναπηρίες είναι καθοριστικής σημασίας για την επίτευξη πλήρους συμμετοχής και ισότητας. Τα άτομα με αναπηρία, τόσο ως δικαιούχοι όσο και ως πράκτορες αλλαγών, μπορούν να επιταχύνουν τη διαδικασία προς μια αειφόρο ανάπτυξη χωρίς αποκλεισμούς και να προωθήσουν την ανθεκτική κοινωνία για όλους, στο πλαίσιο της μείωσης των κινδύνων καταστροφών και της ανθρωπιστικής δράσης.

Η Διεθνής Ημέρα των Ατόμων με Αναπηρία αποσκοπεί στην προώθηση της κατανόησης των ζητημάτων αναπηρίας και στην κινητοποίηση της υποστήριξης για την αξιοπρέπεια, τα δικαιώματα και την ευημερία των ατόμων με αναπηρία. Επιδιώκει επίσης να αυξήσει την ευαισθητοποίηση σχετικά με τα κέρδη που θα προκύψουν από την ένταξη των ατόμων με αναπηρία σε κάθε πτυχή της πολιτικής, κοινωνικής, οικονομικής και πολιτιστικής ζωής. Η τήρηση της Ημέρας πρέπει επομένως να χρησιμοποιηθεί για να προσφέρει μια ευκαιρία στα άτομα με αναπηρία να μιλούν μόνα τους.