Νόσος Alzheimer, Η συχνότερη αιτία άνοιας

Του Παντελή Μαϊόβη, Νευρολόγου, MSc, PhD

Η Νόσος Αlzheimer αποτελεί σήμερα μια από τις πιο συχνές ασθένειες γενικά αλλά και μια από τις συχνότερες άνοιες σε άτομα πάνω από 65 ετών. Έχει χαρακτηριστεί ως η μάστιγα του 21ου αιώνα και αυτό γίνεται εύκολα κατανοητό αν σκεφτούμε ότι υπολογίζεται πως πάσχουν σήμερα περίπου 35.000.000 άτομα παγκοσμίως ενώ στην Ελλάδα οι ασθενείς φτάνουν περίπου τους 200.000! Η Νόσος Αlzheimer αποτελεί μια ασθένεια που αποδιοργανώνει τη μνήμη, τις νοητικές λειτουργίες αλλά και όλη την προσωπικότητα του ασθενούς, και καταλήγει σε τελικά στάδια να τον καθιστά ανίκανο να αυτοεξυπηρετηθεί.

Η κοινή πεποίθηση ότι οι διαταραχές μνήμης εμφανίζονται φυσιολογικά με την πάροδο της ηλικίας καθυστερεί πολλές φορές τη διάγνωση της ΝΑ. Έτσι τα πρώτα συμπτώματα που συνήθως είναι μικρές διαταραχές της μνήμης και του προσανατολισμού, περνάνε απαρατήρητα από το συγγενικό περιβάλλον αλλά και από τον ίδιο τον ασθενή. Όσο εξελίσσεται η νόσος, τόσο οι διαταραχές μνήμης εντείνονται. Ο ασθενής ξεχνά πού έχει βάλει χρήματα, προσωπικά αντικείμενα και αρχίζει να μην μπορεί να ανταποκριθεί στις καθημερινές δραστηριότητες που μέχρι τότε εκτελούσε κανονικά (μαγείρεμα, δουλειές του σπιτιού, ψώνια, λήψη φαρμάκων κ.α.). Μπορεί να χάνεται αρχικά σε άγνωστα μέρη αλλά στη συνέχεια ακόμα και στη γειτονιά του, σε γνωστές διαδρομές. Αυτό είναι το σημείο όπου συνήθως θορυβείται ο ίδιος αλλά και η οικογένειά του και αναζητούν ιατρική βοήθεια.

Καθώς προχωρά η νόσος, ο ασθενής μπορεί να εμφανίζει έντονο άγχος και κατάθλιψη, συνειδητοποιώντας τα νοητικά του προβλήματα ενώ σταδιακά όλες οι νοητικές λειτουργίες (λόγος, αναγνώριση προσώπων και πραγμάτων, ικανότητα εκτέλεσης δραστηριοτήτων όπως ντύσιμο, φαγητό, ατομική υγιεινή) διαταράσσονται. Μπορεί σε αυτό το στάδιο να κάνουν την εμφάνισή τους και προβλήματα συμπεριφοράς με ανησυχία, διέγερση, αϋπνία, τάσεις φυγής, επιθετικότητα και ψευδαισθήσεις.

Στα τελικά στάδια της νόσου, ο ασθενής συνήθως έχει χάσει κάθε ικανότητα αυτοεξυπηρέτησης, χρειάζεται συνεχή βοήθεια όλο το 24ωρο και πολλές φορές είναι κλινήρης λόγω αδυναμίας στάσης και βάδισης. Οι νοητικές λειτουργίες είναι βαρύτατα διαταραγμένες και ο ασθενής είναι επιρρεπής σε λοιμώξεις που συνήθως αποτελούν και την τελική αιτία θανάτου.

Κατά τη διάρκεια της βαρύτατης αυτής νόσου (που κατά μέσο όρο κυμαίνεται από 7 έως 10 χρόνια), οι φαρμακευτικές παρεμβάσεις που μπορεί να γίνουν πρέπει να αρχίσουν έγκαιρα για να έχουν αποτέλεσμα. Σήμερα υπάρχουν παγκοσμίως 4 φαρμακευτικά σκευάσματα για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων της Νόσου Αlzheimer που μπορούν να επιφέρουν μικρή βελτίωση ή σταθεροποίηση της πορείας της νόσου για χρονικό διάστημα περίπου 2 ετών. Παράλληλα βέβαια με τη φαρμακευτική αγωγή, είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι μια νόσος που διαταράσσει με τέτοιο τρόπο όλες τις νοητικές λειτουργίες του ατόμου και προκαλεί τέτοια προβλήματα συμπεριφοράς, χρειάζεται να αντιμετωπίζεται πολύπλευρα από ομάδα ειδικών επιστημόνων. Έτσι, πολύ σημαντική είναι η βοήθεια που μπορούν να προσφέρουν ψυχολόγοι τόσο στον ίδιο τον ασθενή με προγράμματα γνωστικής αποκατάστασης στα πρώιμα στάδια όσο και στους περιθάλποντες με προγράμματα εκπαίδευσης και στήριξης. Η οδοντιατρική φροντίδα αυτών των ασθενών είναι εξίσου σημαντική καθώς η στοματική υγιεινή και η αποκατάσταση τυχόν προβλημάτων εξασφαλίζει τη λήψη τροφής από τον ασθενή. Φυσιοθεραπευτές και γυμναστές μπορούν να βοηθήσουν σε όλα τα στάδια κρατώντας το μυοσκελετικό σύστημα των ασθενών σε καλή κατάσταση ώστε να αποφεύγονται προβλήματα δυσκαμψίας ή μυϊκής ατροφίας και κατακλίσεων. Κοινωνικοί λειτουργοί μπορούν να βοηθήσουν προσφέροντας λύσεις και διεκπεραιώνοντας οικονομικές και ασφαλιστικές υποθέσεις των ασθενών και των οικογενειών τους.

Μια τέτοια ομάδα μαζί με τον ειδικό Νευρολόγο και το νοσηλευτή που είναι υπεύθυνοι για τα ιατρικά ζητήματα και τη γενικότερη κατάσταση της υγείας του ασθενούς, μπορεί να προσφέρει μια ολοκληρωμένη και εξατομικευμένη φροντίδα στον ασθενή με ΝΑ και στους περιθάλποντές του.