Μια...Οδύσσεια η ζωή μας!

Η αξία της διδασκαλίας των ομηρικών επών στην α' και β' γυμνασίου θεωρείται αδιαμφισβήτητη και αποδεδειγμένη τόσο από παιδαγωγική όσο και από φιλολογική άποψη. Φυσικά οι περισσότεροι μαθητές έχουν έρθει σε επαφή με τον ομηρικό κόσμο και γνωρίζουν τις ιστορίες του πολύ πριν το γυμνάσιο μέσα από ταινίες, απλοποιημένες ιστοριούλες, κόμικς κλπ.

Η συστηματική όμως διδασκαλία στο γυμνάσιο της Οδύσσειας και της Ιλιάδας παρέχει στο μαθητή πολύτιμα στοιχεία για το Μυκηναϊκό πολιτισμό, για τη διάρθρωση της κοινωνίας, τις θρησκευτικές τους πεποιθήσεις, τις ηθικές τους αντιλήψεις, τη θέση των πολιτών στη διοίκηση του κράτους, τα δικαιώματα και τις υποχρεώσεις του βασιλιά και το πολίτευμά, τις αντιλήψεις για το θάνατο, τη σημασία της φιλοξενίας, το τραγούδι και η μουσική, τη θέση της γυναίκας, τα καθήκοντά της κλπ.

Βέβαια, η Οδύσσεια εκτείνεται σε μία ηθική διδασκαλία που προχωρεί πέρα απ την μυθική πραγματικότητα και τη γλωσσική και ιδεολογική επεξεργασία. Οι περιπέτειες του Οδυσσέα μπορούν να παραλληλιστούν με τις περιπέτειες ενός ανθρώπου ο οποίος στο ταξίδι της ανεξαρτητοποίησης και της αυτο-αναζήτησης έρχεται αντιμέτωπος τους πειρασμούς και τις απολαύσεις της ζωής, ενώ σχεδόν καθημερινά όροι και καταστάσεις από την Οδύσσεια μεταφέρονται στο λόγο μας για να τον εμπλουτίσουν με σύμβολα και σημαινόμενα.

Μετά από αυτή την παρατήρηση οι μαθητές της α' γυμνασίου με την καθηγήτριά τους κ. Κουτόβα Χαρά στα Εκπαιδευτήρια Βέροιας «Ι. Σαφαρίκα- Ι. Μπαρμπαρούση» προσπάθησαν να ανιχνεύσουν την παρουσία όρων από τα ομηρικά έπη στον καθημερινό μας λόγο και να καταγράψουν τους τρόπους χρήσης τους καθώς και να βρουν έργα τέχνης με θέματα εμπνευσμένα από την οδύσσεια.

Η δραστηριότητα οργανώθηκε με τρόπο ώστε να αξιοποιηθούν οι εξής διδακτικές μέθοδοι: Διερευνητική - ανακαλυπτική: οι μαθητές με την υποστηρικτική καθοδήγηση του δασκάλου, αναζητούν κειμενικό υλικό, εικόνες από το εκπαιδευτικό λογισμικό και το διαδίκτυο, το μελετούν και παρουσιάζουν τα αποτελέσματα της έρευνάς τους στην ολομέλεια. Γνωστική – εποικοδομιστική: οι μαθητές δεν αναζητούν το πληροφοριακό υλικό με στόχο την απομνημόνευσή του, αλλά με ενεργητικό τρόπο με σκοπό την οικοδόμηση νέας γνώσης και την εμπλοκή τους σε ποικίλες δραστηριότητες. Ομαδο-συνεργατική: οι μαθητές αναπτύσσουν επικοινωνιακές, συνεργατικές δεξιότητες, παράγουν προφορικό και γραπτό λόγο σε πραγματικές περιστάσεις επικοινωνίας, παρουσιάζουν την εργασία τους και απαντούν σε ερωτήσεις.

Λαιστρυγόνες, Κύκλωπες, Κίρκη, Κίκονες, Λωτοφάγοι παρέλασαν μέσα από τις παρουσιάσεις power point, τα κολάζ και τις εργασίες σε word των παιδιών και προσεγγίστηκαν σημειολογικά οι συμβολισμοί τους. Ακόμη, τα παιδιά προσπάθησαν να σχηματίσουν προτάσεις χρησιμοποιώντας τους παραπάνω όρους συνυποδηλωτικά ενώ παράλληλα έκαναν εύστοχες παρατηρήσεις για την αλλαγή ύφους και περιεχομένου σε αυτές με την προσθήκη ή την αφαίρεση του όρου-συμβόλου.

Στο δεύτερο σκέλος της εργασίας τους οι μαθητές αξιοποίησαν υλικό από το διαδίκτυο και επέλεξαν τα έργα που τους άρεσαν περισσότερο ανεξάρτητα από την ιστορική τους ακρίβεια και την πιστότητα ως προς την απόδοση των στοιχείων της ομηρικής εποχής. Με αυτόν τον τρόπο τους δόθηκε και η ευκαιρία να συγκρίνουν διαφορετικές τεχνοτροπίες στη ζωγραφική καθώς και να κάνουν παρατηρήσεις σχετικά με τα πρότυπα ομορφιάς κάθε εποχής. Επίσης , να καταγράψουν λογοτέχνες, θεατρικούς συγγραφείς, καρτουνίστες που με πρώτη ύλη τον νόστο του Οδυσσέα δημιούργησαν τους δικούς τους ήρωες ή έδωσαν τη δική τους εκδοχή της Οδύσσειας.

Ιδιαίτερη εντύπωση προκάλεσε το ποίημα του Alfred Tennysonn που παρουσιάζει τον Οδυσσέα απογοητευμένο από την επιστροφή του και την ήσυχη ζωή στην Ιθάκη, έτοιμο για νέες περιπέτειες λίγο καιρό μόλις μετά τον νόστο του.

Στη συζήτηση- απολογισμό της δραστηριότητας που ακολούθησε, μαθητές και καθηγήτρια συμφώνησαν ότι η Οδύσσεια, καθώς επεκτείνεται στις θαλασσινές περιπλανήσεις ενός ήρωα, όπου κυριαρχεί η σχεδόν απόκοσμη γεωγραφία και πολλά μαγικά και τερατικά στοιχεία, είναι λιγότερο πιθανό να σχετίζεται άμεσα με την ιστορική πραγματικότητα. Το οδυσσειακό έπος ανοίγεται στον κόσμο της νοβελιστικής περιπέτειας και του παραμυθιού και έχει επηρεάσει και εμπνεύσει απλούς ανθρώπους και μεγάλους καλλιτέχνες σε όλα τα μήκη και τα πλάτη του πλανήτη μας, σε κάθε ιστορική περίοδο όπως ελάχιστα έργα της παγκόσμιας πολιτισμικής κληρονομιάς το κατάφεραν.