Η πρώτη μέρα στο σχολείο - Προετοιμασία για τη νέα κατάσταση

Αν για όλους τους μαθητές η επιστροφή στα θρανία, κάθε Σεπτέμβριο, είναι μια ιδιαίτερα σημαντική και δύσκολη στιγμή, τότε η πρώτη μέρα στο σχολείο για τα παιδιά που θα πάνε στην Πρώτη Δημοτικού αποτελεί μοναδικό σταθμό και πραγματικό ορόσημο για όλη τους τη ζωή. Αγωνία και άγχος για το άγνωστο, φόβος και ανασφάλεια είναι τα συναισθήματα που συνήθως κατακλύζουν την ψυχή τους. Ανάλογα όμως είναι και τα συναισθήματα των γονέων. Στη χαρά και τη συγκίνησή τους που βλέπουν το παιδί τους να μεγαλώνει και να πηγαίνει στο σχολείο προστίθενται η ανησυχία και οι αγωνίες τους για το αν θα τα καταφέρει στα μαθήματα και αν θα προσαρμοστεί ομαλά στο νέο περιβάλλον. Θα λέγαμε πως όλα αυτά είναι συναισθήματα απολύτως φυσιολογικά και αναμενόμενα.

Το ζητούμενο είναι να μπορέσουμε να διαχειριστούμε τα συναισθήματα αυτά κατά τρόπο σωστό και αποτελεσματικό ώστε να μην τραυματίσουν την ψυχή του παιδιού. Και για να συμβεί αυτό θα πρέπει να υπάρξει από την πλευρά των γονέων μια περίοδος προετοιμασίας, με βασικό στόχο την ενημέρωση, την ψυχική τόνωση και ενθάρρυνση του παιδιού. Βέβαια, δεν υπάρχει κάποια "μαγική" συνταγή που αν την ακολουθήσουμε πιστά τότε όλα τα παιδιά θα δεχτούν το σχολείο καλύτερα. Κάθε παιδί αποτελεί και μια ξεχωριστή προσωπικότητα με μοναδική ψυχοσύνθεση. Υπάρχουν όμως κάποια πράγματα που μπορούμε και πρέπει να κάνουμε ως γονείς και κάποια που πρέπει να αποφύγουμε ώστε το παιδί να απελευθερωθεί από τα άγχη του και να βιώσει την πρώτη μέρα στο σχολείο ως μέρα πραγματικής γιορτής. Κατ' αρχήν τι ΔΕΝ πρέπει να κάνουμε:

1. Να μη μεταφέρουμε στο παιδί τη δική μας ανησυχία και ανασφάλεια. Το παιδί αντιλαμβάνεται την ψυχική μας κατάσταση ακόμα κι όταν αυτή δεν εκφράζεται με λόγια. Αν δει εμάς φοβισμένους και αγχωμένους θα θεωρήσει και τους δικούς του φόβους δικαιολογημένους. Αντίθετα, θα πρέπει να είμαστε ήρεμοι αναμένοντας την πρώτη μέρα στο σχολείο ως ένα ευχάριστο και απολύτως φυσιολογικό γεγονός.

2. Να μην αναφέρουμε τις πιθανές δικές μας αρνητικές εμπειρίες από το σχολείο και να μη μιλάμε αρνητικά για το σχολείο και το δάσκαλο/λα μπροστά στο παιδί.

3. Να αποφεύγονται απειλητικές εκφράσεις όπως "τέλος η ξεγνοιασιά, τώρα αρχίζει η δουλειά", "τώρα που θα πας στο σχολείο να δούμε αν θα τα καταφέρεις", "το παιχνίδι τέλειωσε, τώρα αρχίζουν οι υποχρεώσεις", κλπ.

4. Να μη συζητάμε τις πιθανές αδυναμίες-προβλήματα του παιδιού με τρίτους όταν εκείνο είναι μπροστά.

5. Δεν πρέπει να ξεγελάσουμε το παιδί και να φύγουμε κρυφά από την αυλή την πρώτη μέρα στο σχολείο. Αυτό πρέπει να γίνει φανερά, σε συμφωνία με το παιδί και με την υπόσχεση ότι θα είμαστε εκεί όταν θα σχολάσει για να επιστρέψουμε στο σπίτι μαζί.

6. Δεν πρέπει να μείνουμε στο σχολείο όταν το παιδί μπει στην αίθουσα και να κρυφοκοιτάμε για να διαπιστώσουμε αν είναι καλά, αν κλαίει κλπ.

Ταυτόχρονα με την αποφυγή όλων των παραπάνω, οι γονείς θα πρέπει να αφιερώσουν χρόνο και να δείξουν υπομονή και κατανόηση για την κατάλληλη προετοιμασία του παιδιού για το σχολείο. Τι θα πρέπει λοιπόν να κάνουμε ξεκινώντας μερικές μέρες πριν την έναρξη των μαθημάτων ως την ημέρα του αγιασμού:

1. Να επισκεφτούμε κάποια μέρα το σχολείο με το παιδί (τα σχολεία είναι ανοιχτά από την 1η Σεπτεμβρίου). Να δούμε μαζί τους χώρους, την αυλή, τις αίθουσες, τις τουαλέτες, το κυλικείο κλπ. Με τον τρόπο αυτό το περιβάλλον παύει να είναι απόμακρο και άγνωστο.

2. Να του μιλήσουμε με θετικά λόγια για το νέο περιβάλλον. Ότι εκεί μαζί με τα άλλα παιδιά θα μάθει να γράφει και να διαβάζει, θα πηγαίνει εκδρομές, θα γνωρίσει νέους φίλους κλπ. Με αυτού του είδους την ενθάρρυνση τονώνουμε την αυτοπεποίθησή του και διασκεδάζουμε τους όποιους φόβους γεννά ο αποχωρισμός από το ασφαλές περιβάλλον του σπιτιού και η ένταξη σε μια νέα μικρή κοινωνία.

3. Να μη διστάσουμε να του μιλήσουμε για τη δική μας εμπειρία και τους δικούς μας φόβους την πρώτη μέρα στο σχολείο και τον τρόπο με τον οποίο τους ξεπεράσαμε. Γνωρίζοντας ως γονείς τους πιθανούς φόβους του παιδιού μας, μιλάμε γι' αυτούς και συζητούμε μαζί του τρόπους για να τους αντιμετωπίσουμε. Αν πχ το παιδί μας είναι υπερβολικά ντροπαλό συζητάμε τον τρόπο με τον οποίο μπορεί να πλησιάσει έναν συμμαθητή του.

4. Να του μιλήσουμε με ειλικρίνεια για τη λειτουργία του σχολείου και για τη διαφορά του από το νηπιαγωγείο. Να μιλήσουμε για τους κανόνες που ακολουθούν όλα τα μεγάλα πλέον παιδιά, όπως για την ώρα του διαλείμματος, τον τρόπο που παίρνουμε τον λόγο, τον σεβασμό προς τους άλλους, τη μελέτη των μαθημάτων στο σπίτι κλπ. Ας μην ξεχνάμε πως η δική μας στάση για το σχολείο θα επηρεάσει σημαντικά την αντίληψη που θα σχηματίσει το παιδί μας για το νέο περιβάλλον στο οποίο εισέρχεται.

5. Να αγοράσουμε μαζί την τσάντα και όλα τα βασικά σχολικά είδη. Να αφήσουμε το παιδί να αισθανθεί τη χαρά της επιλογής για μια δική του προσωπική υπόθεση, όπως είναι το σχολείο.

6. Την πρώτη μέρα να συνοδεύσουμε εμείς το παιδί στο σχολείο. Να του δείξουμε αγάπη και εμπιστοσύνη, να μείνουμε στην αυλή κατά τον αγιασμό και ως την ώρα που όλα τα παιδιά θα μπουν στις τάξεις τους.

7. Μόλις επιστρέψει στο σπίτι, μετά την πρώτη μέρα, να μην αδιαφορήσουμε για το γεγονός, αλλά ούτε και να το "βομβαρδίσουμε" με ερωτήσεις του τύπου "πώς σου φάνηκε", "τι είδες", "τι σας είπαν" κλπ. Αφήνουμε το παιδί μας ελεύθερα να μας περιγράψει τις εμπειρίες του και ό,τι του έκανε ιδιαίτερη εντύπωση.

8. Γνωρίζουμε τον δάσκαλο/δασκάλα και ενημερώνουμε το συντομότερο δυνατό, θα λέγαμε από την πρώτη μέρα, για το όποιο πρόβλημα μάθησης ή συμπεριφοράς αντιμετωπίζει το παιδί μας. Να μην το κρύψουμε και να μην περιμένουμε τη δασκάλα να το εντοπίσει μετά από καιρό. Θα χαθεί πολύτιμος χρόνος για την αναγκαία υποστήριξη του παιδιού μας.

9. Με τη σταδιακή εισαγωγή στα μαθήματα βοηθάμε το παιδί μας να αποκτήσει τις αναγκαίες συνήθειες διαβάσματος και προετοιμασίας στο σπίτι. Συζητάμε μαζί του για την ώρα που αισθάνεται καλύτερα να κάνει τις εργασίες του, καθώς και για το χρόνο που θα πρέπει να αφιερώσουμε γι' αυτές. Με τον τρόπο αυτό το παιδί βάζει σταδιακά στη ζωή του την έννοια της μελέτης. Στο ζήτημα αυτό είναι σημαντικό να γνωρίζουμε πως κατά την ώρα της μελέτης δεν πρέπει ούτε να αδιαφορούμε, ούτε να είμαστε διαρκώς πάνω απ' το κεφάλι του καθοδηγώντας το με λεπτομέρεια. Απλά θα πρέπει να αισθάνεται πως κάποιος ενδιαφέρεται για τις εργασίες του και πως είναι διαθέσιμος να το βοηθήσει σε ό,τι χρειαστεί.

10. Τέλος, είναι σημαντικό να θυμόμαστε πως ο δάσκαλος είναι ο πολυτιμότερος σύμμαχος και συνεργάτης μας στην κοινή προσπάθεια για την αγωγή και μόρφωση του παιδιού μας. Δεν είναι ο αντίπαλος στον οποίο είμαστε έτοιμοι να αποδώσουμε τις όποιες αδυναμίες παρουσιαστούν. Γι' αυτό θα πρέπει να αναπτύξουμε μαζί του έναν κώδικα επικοινωνίας, ώστε η επαφή και η συνεργασία μας να είναι τακτική και κυρίως ειλικρινής.

Εφαρμόζοντας αυτές τις απλές παιδαγωγικές συμβουλές προετοιμάζουμε με τον καλύτερο τρόπο το παιδί μας ώστε να ξεκινήσει τη σχολική του ζωή με χαρά, αυτοπεποίθηση και αισιοδοξία. Το βοηθάμε να αναπτύξει θετική στάση για το σχολείο και το διάβασμα θέτοντας με τον τρόπο αυτό τα θεμέλια για την ομαλή κοινωνική του ένταξη και τη γνωστική του ανάπτυξη.

Καλή σχολική χρονιά, με υγεία, χαρά και δύναμη.

Διονύσης Διαμαντόπουλος
Δ/ντής Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης Ν. Ημαθίας