Πώς ξεκίνησε το μεγάλο έργο της αποκατάστασης της παλαιάς Μητρόπολης

Γράφει ο Γεράσιμος Καλλιγάς

Η αποκατάσταση της παλιάς Μητρόπολης της Βέροιας οφείλεται στην πρωτοβουλία της ΚΙΝΗΣΗ ΕΝΕΡΓΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΒΕΡΟΙΑΣ και ιδιαίτερα στην πρόταση ίδρυσης της κίνησης του χειρούργου ιατρού Αβραμίδη Ιωάννη και στους επικεφαλής της κίνησης Πολυχρονιάδη Θεόδωρου, Πυρινού Παύλου και Τρομπούκη Αλέξανδρου.

Πως ήταν ο χώρος της παλιάς Μητρόπολης πριν την πρωτοβουλία των συμπολιτών μας; Ο πολυγραφότατος ιστορικός μας Θωμάς Γαβριηλίδης στο «Προσκύνημα στα Ιερά της Θεοσώστου πόλης Βέροιας» Βέροια, 1996 γράφει τα εξής:

«Και τώρα, έπειτα από ογδόντα ένα χρόνια (1993)μετά από την απελευθέρωση, ποια είναι οι μοίρα της Παλιάς Μητρόπολης και του μαρτυρικού Γεροπλάτανου; Εκείνη μοιάζει με ξεχασμένο ερείπιο κι εκείνος μ ένα εκτός φυσικού χώρου δέντρο που εμποδίζει την κυκλοφορία, λες και δεν υπάρχει άλλος τόπος για να περάσει ο δρόμος και να στήσουν οι έμποροι τα καταστήματα τους.»

Και συνεχίζει ο Θωμάς Γαβριηλίδης 3 χρόνια μετά μ' ένα ακόμη συγκλονιστικό του άρθρο:

«Περνούσα προχθές από την πλατεία Γεώργιου Παυλίδη, Μητροπολίτη Νίκαιας και ήμουν κοντά στην οδό Κεντρικής όταν φωνές παιδικές μ έκαναν να σταματήσω και να γυρίσω προς τη μεριά τους και να δω τι συνέβαινε.

Ήταν μαθητές και μαθήτριες μιας τάξης Δημοτικού με το δάσκαλο τους που έκαναν περιοδεία γνωριμίας στα μνημεία της Βέροιας, όπως μου φάνηκε, γιατί εκείνη τη στιγμή τους άκουσα να φωνάζουν «κύριε κύριε, να ένα παλιό κτίριο!» και το δάσκαλο τους να τους ρωτάει «μήπως ξέρετε τι είναι;» και εκείνοι να απαντούν με φωνές θριαμβευτικές για την εύκολη αναγνώριση του αυτονόητου, ενός παλιού, ερειπωμένου κτιρίου με μιναρέ «ΤΖΑΜΙ! ΤΖΑΜΙ! ΤΖΑΜΙ!»

Ο δάσκαλος τους δεν έχασε, ευτυχώς το κέφι του από την άστοχη απάντηση και κοιτώντας εμένα τους είπε με πλατύ χαμόγελο «εκείνος ο κύριος θα μπορούσε να σας πει πολλά γι'αυτό το κτίριο», αλλά όταν είδε το κάπως μουδιασμένο δικό μου χαμόγελο, τους υποσχέθηκε ότι θα τους μιλήσει για όσα έβλεπαν, αφού πρώτα πήγαιναν από τη μεριά της Κεντρικής.

Στάθηκα και κοιτούσα τα μαθητούδια να περνούν πολυθόρυβα και χαρούμενα, που είχαν ξεφύγει από τους τέσσερις τοίχους της τάξης τους, και να κατευθύνονται προς τον ιερό ιστορικό πλάτανο της Βέροιας και μέσα μου γινόταν «χαμός»: Να αδράξω την ευκαιρία και να βρεθώ ξανά ανάμεσα σε μαθητές, έπειτα από τόσα χρόνια στη σύνταξη ή «να κάτσω στα αυγά μου» και να αφήσω όλη τη χαρά σε εκείνον τον νεαρό δάσκαλο, που φαινόταν να απολάμβανε το λειτούργημα του; Προτίμησα το δεύτερο, αλλά ακόμη αναρωτιέμαι αν έκανα αυτό που έπρεπε.

Άφησα λοιπόν τα μαθητούδια με τον δάσκαλο τους να κάνουν απερίσπαστα την περιοδεία τους και συνέχισα τον δρόμο μου προς την αντίθετη από αυτούς κατεύθυνση, προς την πλατεία Ωρολογίου , οικτίροντας όμως τον εαυτό μου και τη Βέροια ολόκληρη γιατί και σήμερα έπειτα από ενενήντα εφτά χρόνια από την απελευθέρωση μας από τον Τουρκικό ζυγό (16-10-1912)( σε τρία χρόνια συμπληρώνεται ένας αιώνας) η παλιά της, η βυζαντινή της Μητρόπολη, ο τόπος μαρτυρίου του Μητροπολίτη Αρσενίου και πολλών άλλων Βεροιαίων ανδρών, γυναικών και παιδιών, δίνει την εντύπωση στα νεαρά της βλαστάρια (και όχι μόνον σε αυτά) ότι πρόκειται για ένα από τα ερειπωμένα οθωμανικά τζαμιά της.

Δεν θα ήθελα με κανένα τρόπο να βρισκόμουν στη θέση του δασκάλου εκείνου, όταν υποχρεώθηκε να δικαιολογήσει, όπως υποθέτω, στους μαθητές του την αχαρακτήριστη συμπεριφορά της Βέροιας απέναντι

στο αρχαιότερο και ιστορικότερο βυζαντινό της μνημείο. «Λίθοι και πλίνθοι και κέραμοι ατάκτως εριμμένα» (όπως θα έλεγε ο Θουκυδίδης) και δοκάρια μισοκαμένα και ένα άστεγο αποχωρητήριο κολλημένο κάπου εκεί στην κόγχη ρου Ιερού. Κρίμα! Κρίμα! Κρίμα!»

Επηρεασμένος ίσως από τα πύρινα άρθρα για το «ξεχασμένο ερείπιο» της παλαιάς Μητρόπολης ο γνωστός χειρούργος Γιάννης Αβραμίδης αποφασίζει να πάρει την πρωτοβουλία για την ίδρυση της «ΚΙΝΗΣΗ ΕΝΕΡΓΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΒΕΡΟΙΑΣ» που έχει σκοπό την αποκατάσταση της παλαιάς Μητρόπολης. Για την κίνηση αυτή των ενεργών πολιτών ο γνωστός γιατρός σε όλους μας Θεόδωρος Πολυχρονιάδης γράφει στο βιβλίο του «Αφιέρωμα στην παλαιά (Βυζαντινή) Μητρόπολη Βέροιας» Βέροια, 2019:

«ΚΙΝΗΣΗ ΕΝΕΡΓΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΒΕΡΟΙΑΣ, Τετάρτη 19 Οκτωβρίου 2016

ΑΠΟΛΟΓΙΣΜΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΜΕΧΡΙ ΤΩΡΑ ΠΟΡΕΙΑ ΤΗΣ ΜΕΤΑ ΤΗΝ ΟΛΟΚΛΗΡΩΣΗ ΤΩΝ Ιωάννης Αβραμίδης ΕΡΓΑΣΙΩΝ ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗΣ ΤΗΣ ΠΑΛΙΑΣ ΜΗΤΡΟΠΟΛΗΣ ΤΗΣ ΒΕΡΟΙΑΣ

Η ΚΙΝΗΣΗ ΕΝΕΡΓΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΒΕΡΟΙΑΣ συγκροτήθηκε στις 13-10-2008. Η πρώτη συνάντηση δεκατεσσάρων συμπολιτών μας πραγματοποιήθηκε στα γραφεία του Ιατρικού Συλλόγου Βέροιας. Ο βασικός σκοπός της ήταν η δράση για την αποκατάσταση της Παλιάς Μητρόπολης της Βέροιας.

Μετά την ολοκλήρωση των εργασιών αποκατάστασης της Παλιάς Μητρόπολής της Βέροιας, συγκεντρώθηκαν τα μέλη την ΤΕΤΑΡΤΗ 28-92016 στις 7:00 μ.μ. στον όροφο του ΚΑΦΕ «ΣΤΑΡ» και μετά από συζήτηση πάρθηκαν οι εξής αποφάσεις:

1. Να δοθεί στη δημοσιότητα ένα απολογιστικό κείμενο για την μέχρι τώρα πορεία της Κίνησης
2. Να συνεχιστεί η δραστηριότητα της Κίνησης σε άλλα προβλήματα που ταλανίζουν τη Βέροια
3. Να ανανεωθεί η σύνθεση της.

ΓΙΑ ΤΗΝ ΙΣΤΟΡΙΑ

Φίλες και φίλοι, συνδημότες της Βέροιας, η ιδέα να δημιουργηθεί η κίνηση μας ήταν πρόταση του γιατρού χειρουργού κ. Αβραμίδη Γιάννη. Προτιμήθηκε μάλιστα η εθελοντική μορφή της και όχι ενός Συλλόγου ως ένδειξη αγάπης και ανιδιοτελούς προσφοράς στην πόλης μας.

Αφορμή έδωσε η άθλια εξωτερική και εσωτερική κατάσταση της Παλιάς Μητρόπολης.

Τα δεινά που υπέστη το επιβλητικό Βυζαντινό Μνημείο του 11ου αιώνα και όχι μόνο από τους κατακτητές, φανέρωναν «σημάδια» πως η αντοχή του πλησίαζε στο τέλος. Το επόμενο βήμα σίγουρα θα ήταν η αυτόματη κατάρρευση του.

Ευτυχώς που προλάβαμε. Η ιστορία θα κατέγραφε με μελανά χρώματα πως η σύγχρονη Βέροια άφησε να χαθεί από αδράνεια και αδιαφορία το σημαντικότερο ίσως κομμάτι της θρησκευτικής και πολιτιστικής της κληρονομιάς. Στην πρώτη εκείνη συνάντηση συγκροτήθηκε τριμελής επιτροπή που αποτελείτο από τον γιατρό κ. Πολυχρονιάδη Θεόδωρο, τον καθηγητή κ. Πυρινό Παύλο και τον υποστράτηγο ε.α. κ. Τρομπούκη Αλέξανδρο. Και αναλάβαμε αμέσως δράση.Ήρθαμε σε επαφή με τον τότε Προϊστάμενο της 11ης Εφορείας Βυζαντινών Αρχαιοτήτων κ. Πέτκο Αντώνιο, ο οποίος μας δήλωσε πως και για εκείνον η αποκατάσταση της Παλαιάς Μητρόπολης αποτελεί το σημαντικότερο έργο πριν την συνταξιοδότηση του. Υπολόγιζε μάλιστα να τελειώσει το έργο μέχρι τέλους του 2013. Δεν πρόλαβε όμως να το ΘεΜωρος
ολοκληρώσει. Συνταξιοδοτήθηκε με εντολή της υπηρεσίας του.  

Στη συνέχεια επισκεφθήκαμε τον Μητροπολίτη μας κ. Παντελεήμονα, ο οποίος μας διαβεβαίωσε πως θα ήταν αρωγός στο έργο μας.

Συναντήσαμε τον τότε ευρωβουλευτή κ. Παπασταμκο Γεώργιο και ζητήσαμε την βοήθεια του, λόγω των γνώσεων του, για τη μεθόδευση των ενεργειών μας. Μας είπε: " η επιτυχία της προσπάθειας σας εξαρτάται από την Εκκλησία, την Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων και την κινητοποίηση του Λάου της Βέροιας. Χρειάζεται να προχωρήσουν οι μελέτες στο Υπουργείο Πολιτισμού και το ΚΑΣ , και από εκεί στην Περιφέρεια Μακεδονίας Θράκης για να ενταχθεί στο πρόγραμμα ΕΣΠΑ».

Τώρα γνωρίζουμε τι έπρεπε να κάνουμε. Οι επισκέψεις μας προς τον Μητροπολίτη, αλλά και τον κ. Πέτκο ήταν συνεχείς και επίμονες. Παράλληλα συγκεντρώσαμε πάνω από 2.300 υπογραφές υποστήριξης της προσπάθειας μας συμπολιτών μας και ενημερώναμε την πρόοδο των ενεργειών μας με δημοσιεύσεις στον τοπικό τύπο.

Ευτυχώς για την ΚΙΝΗΣΗ μας μια συγκυρία άνοιξε μια πόρτα στις προσπάθειες μας. Ανέλαβε Υπουργός Πολιτισμού ο κ. Σαμαράς Αντώνης που ο συμπολίτης μας κ. Ζιώγας Κώστας ήταν κουμπάρος του. Τον επισκεφθήκαμε και ζητήσαμε να μας βοηθήσει. Δέχθηκε με χαρά, εντάχθηκε στην Κίνηση μας , και αμέσως φρόντισε να συναντηθούμε με τον κ. Υπουργό. Μετά από συνεννόηση με τον Μητροπολίτη αλλά και τον κ. Πέτκο για τις επαφές μας η συνάντηση πραγματοποιήθηκε στις 26-2-2009. Παρόντες ο Μητροπολίτης κ. Παντελεήμων συνοδευόμενος από τον μοναχό Γεράσιμο, ο κ. Ζιώγας Κωνσταντίνος, ο κ. Πολυχρονιάδης Θεόδωρος, ο κ. Πυρινός Παύλος και ο κ. Τρομπούκης Αλέξανδρος. Ο κ. Πέτκος παρέμεινε στο γραφείο του στη Βέροια ώστε να είναι σε επιφυλακή για τυχόν διευκρινήσεις.

Αναφέραμε στον κ. Υπουργό την σοβαρότητα του έργου , υποβάλαμε την κατάσταση με τις υπογραφές των συμπολιτών μας και ζητήσαμε να μας δηλώσει τις προθέσεις του του σχετικά με το αίτημα μας.

Η στάση του μας εξέπληξε. Ζήτησε και συνομίλησε παρουσία μας με τον κ. Πέτκο και του είπε επί λέξει:... «Θέλω σε τρεις μήνες τον φάκελο με τις μελέτες και τα σχέδια στο Υπουργείο.,.και το σχέδιο θα προχωρήσει». Η χαρά μας ήταν μεγάλη.

Τα πράγματα ξεκίνησαν καλά. Τα σχέδια πήγαν στο υπουργείο και προωθήθηκαν, όμως η ζωή και η πολιτική παίζουν παράξενα παιχνίδια. Έπεσε η κυβέρνηση πριν εγκριθούν τα σχέδια από το ΚΑΣ στις 19-10-2010 οργανώσαμε ανοιχτή συγκέντρωση στο Παύλειο Πολιτιστικό Κέντρο για την ενημέρωση των συμπολιτών μας και συζήτηση με την παρουσία του Μητροπολίτη, φορέων και δημοτών. Όλοι συμφωνήσαμε για την ανάγκη επίσπευσης των ενεργειών, διότι, όπως είχαν επισημάνει κάποιοι ομιλητές, έναν αιώνα μετά την απελευθέρωση της Βέροιας η Παλαιά Μητρόπολη παραμένει κλειστή.

Αναλαμβάνει υπουργός Πολιτισμού ο κ. Παύλος Γερουλάνος. Επισκεπτόμαστε τότε τον βουλευτή κ. Άγγελο Τόλκα, τον ενημερώνουμε για τη δράση μας και του ζητάμε να μας βοηθήσει. Μας απαντά πως θα μιλήσει στον Υπουργό και θα κάνει ότι μπορεί. Πραγματικά μετά από δεκαπέντε μέρες μας ειδοποίησε ότι το ΚΑΣ ενέκρινε τα σχέδια και πως το θέμα προχωράει στη Περιφέρεια και το ΕΣΠΑ.

Τελικά εγκρίθηκαν τα 3.465.000 ευρώ και το έργο της αποκατάστασης ξεκίνησε. Από τη στιγμή εκείνη δεν παύσαμε να παρακολουθούμε την πορεία των εργασιών μέχρι την ολοκλήρωση. Τα εγκαίνια έγιναν τον Ιούνιο του 2016, παρουσία του Οικουμενικού Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίου, με την διεύθυνση πλέον της κ. Αγγελικής Κοτταρίδη.

Η ΚΙΝΗΣΗ ΕΝΕΡΓΩΝ ΠΟΛΙΤΩΝ ΒΕΡΟΙΑΣ

Ιωάννης Αβραμίδης, Αναστάσιος Βασιάδης, Δημήτριος Βλαχόπουλος, Θωμάς Γαβριήλιδης, Γεώργιος Δουλγέρογλου, Θεόδωρος Καζαντζίδης, Γεώργιος Καλογήρου, Νίκος Καπετάνιος, Νίκος Μανούδης, Μιχάλης Μαρμαράς, Θεόδωρος Πολυχρονιάδης, Παύλος Πυρινός, Αλέξανδρος Τρομπούκης και Βασίλειος Φωκάς.