Τι μπορούν να μας διδάξουν... οι Άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας

Γράφει η Θωμαή Βισόκαλη – Μηνοπούλου, Φιλόλογος

Ἐὰν ταῖς γλώσσαις τῶν ἀνθρώπων λαλῶ καὶ τῶν ἀγγέλων, ἀγάπην δὲ μὴ ἔχω, γέγονα χαλκὸς ἠχῶν ἢ κύμβαλον ἀλαλάζον...
(13ο Κεφάλαιο της Προς Κορινθίους Α’ Επιστολής του Αποστόλου Παύλου, Καινή Διαθήκη)

Αναμφίβολα, ο Ύμνος της Αγάπης είναι ένα από τα πιο αξιόλογα κείμενα της Αγίας Γραφής και αποτελεί τον πιο ολοκληρωμένο και σαφή ορισμό της έννοιας αγάπη. Πλήθος ειδικών και μη έχουν επιχειρήσει να την ορίσουν, αντιλαμβανόμενοι ο καθένας από τη δική του οπτική τη σημασία της. Το σημείο στο οποίο συγκλίνουν όλοι ανεξαιρέτως είναι πως η αγάπη είναι υπέρτατη αξία, καθώς μόνο μέσα από αυτήν αποκτά νόημα η ζωή και ουσία η ύπαρξη των ανθρώπων.

Σύμφωνα με την επιστολή του Αποστόλου Παύλου, το δώρο της αγάπης έχει τόσο μεγάλη αξία που ξεπερνά κάθε αρετή. Επισημαίνει ότι η αγάπη είναι η επιθυμία για την καλοσύνη και την ευτυχία. Αποτελεί ένα ειλικρινές κατόρθωμα του εαυτού μας, αφού από αυτήν αντλούμε την δύναμη να ξεπεράσουμε τον εγωισμό μας.

Στο πρώτο μέρος του Ύμνου (στίχοι 13,1 έως 3 ), η αγάπη περιγράφεται ως στάση ζωής, σε σύγκριση με άλλες μορφές αρετών, πιο πλούσια από τα υλικά αγαθά, καθώς ο άνθρωπος όταν δεν έχει αγάπη, δεν έχει καμία ηθική αξία.

Στο δεύτερο μέρος (στίχοι 13,3 έως 7 ), περιγράφει τα χαρακτηριστικά της αγάπης. Η αγάπη μακροθυμεί, αγαθοποιεί, δεν φθονεί, δεν αυθαδιάζει και δεν επαίρεται. Δεν ασχημονεί, δεν ζητεί κάτι για τον εαυτό της, δεν παροξύνεται και δεν διαλογίζεται το κακό. Δεν χαίρεται την αδικία, χαίρεται την αλήθεια και πάντα ανέχεται, πάντα πιστεύει, πάντα ελπίζει και πάντα υπομένει. Άρα, αγάπη σημαίνει όχι μόνο καλοσύνη, έλλειψη ζήλειας, εγωισμού και χαιρεκακίας, αλλά και ταπεινοφροσύνη, εμπιστοσύνη,ανιδιοτέλεια, απουσία κτητικότητας, συμπαράσταση στη λύπη, συμμετοχή στη χαρά του άλλου, αυτοθυσία, ελπίδα και υπομονή.

Στο τρίτο μέρος (στίχοι 13,8 – 12 ), ο Απόστολος Παύλος εστιάζει στην αξία της αγάπης, που είναι για πάντα, δεν τελειώνει ποτέ, σε σύγκριση με άλλα υλικά αγαθά που μπορούν να χαθούν ανά πάσα στιγμή. Στον τελευταίο στίχο (στίχος 13.13 ), ο Απόστολος Παύλος επισημαίνει, ότι σε σύγκριση με τις άλλες θεολογικές αρετές, όπως η πίστη, η ελπίδα και η φιλανθρωπία, η αγάπη ως αιώνια αρετή είναι ισχυρότερη και παντοτινή.

Δυστυχώς, όμως, στις μέρες μας παρατηρείται μια ολοένα και εντονότερη έλλειψη γνήσιας αγάπης στις ανθρώπινες σχέσεις. Πρόκειται, φυσικά, για ένα ανησυχητικό φαινόμενο, το οποίο φανερώνει τις παθογένειες του σύγχρονου τρόπου αντίληψης. Ειδικότερα, διαπιστώνεται πως σήμερα το χρήμα έχει αποκτήσει πρωταρχική σημασία στη ζωή των ατόμων. Οι άνθρωποι ενδιαφέρονται πολύ περισσότερο για την οικονομική τους κατάσταση, παρά για την ύπαρξη υγιών και γνήσιων σχέσεων στη ζωή τους. Επίσης, δεν ιεραρχούν ορθά τις αξίες της ζωής τους. Υπό την πίεση του καταναλωτισμού και του υλιστικού προτύπου ζωής, οι άνθρωποι έχουν πάψει να ενδιαφέρονται για τη δημιουργία αληθινών σχέσεων και κυνηγούν διαρκώς την οικονομική επιτυχία προκειμένου να ενισχύσουν τον υλικό τους πλούτο.

Συνηθίζεται, μάλιστα, οι άλλοι άνθρωποι να αντιμετωπίζονται με καχυποψία, ως ανταγωνιστές και όχι ως πιθανοί φίλοι. Με τις πολλαπλές στρεβλώσεις που έχουν προκύψει στη σύγχρονη κοινωνία σε σχέση με το τι συνιστά ευτυχία και ποιοτική ζωή, οι άνθρωποι έχουν στραφεί στο κυνήγι των υλικών αγαθών και των εντυπώσεων, αδιαφορώντας για τα οφέλη και την πληρότητα που προσφέρουν οι ουσιαστικές σχέσεις. Τέλος, είναι δεδομένη η κυριαρχία της ανασφάλειας και το δόγμα «πλήγωσέ τους πριν σε πληγώσουν εκείνοι». Οι άνθρωποι πλέον θεωρούν πως το να εκδηλώσουν την τρυφερότητα ή το ενδιαφέρον που αισθάνονται θα εκληφθεί ως αδυναμία και θα τους εκθέσει απέναντι στους άλλους. Ενώ, θεωρούν τόσο δεδομένο το γεγονός ότι ο άλλος θα τους προδώσει και θα τους πληγώσει, ώστε σπεύδουν οι ίδιοι να φερθούν κατά τρόπο ανέντιμο, για να μη βρεθούν στη θέση του προδομένου.

Συνέπειες της έλλειψης της γνήσιας αγάπης σήμερα είναι φαινόμενα δυσάρεστα για τον κάθε άνθρωπο ξεχωριστά και ολέθρια για την ανθρωπότητα συνολικά. Πρώτα από όλα, εκλείπει η ουσιαστική επικοινωνία με το συνάνθρωπο, λόγω των έντονων ρυθμών ζωής. Έτσι, επικρατεί ανάμεσα στους ανθρώπους ο ανταγωνισμός και η αντιπαλότητα, που συνεπάγεται την εκμετάλλευση του ανθρώπου από τον άνθρωπο. Κυριαρχεί η ανισότητα και η αδικία, καθώς οι ηθικές αξίες εκπίπτουν και εδραιώνεται στη θέση τους ο αμοραλισμός. Ως άμεσο επακόλουθο, η βία και η εγκληματικότητα οξύνονται και σε παγκόσμιο επίπεδο διαιωνίζονται οι εχθρότητες μεταξύ των λαών και ξεσπούν πολεμικές συγκρούσεις.

Για όλους αυτούς τους λόγους, οι σύγχρονοι άνθρωποι επιβάλλεται να συνειδητοποιήσουν άμεσα πως η αγάπη συνιστά μια αναγκαιότητα για να αλλάξει ο κόσμος. Η αγάπη αποτελεί τη βάση για την εξέλιξη των ατόμων και των λαών. Τίποτε δεν μπορεί να πραγματωθεί με επιτυχία αν δεν έχει ως θεμέλιό του την αγάπη. Μια αγάπη καθολική , που να αγκαλιάζει όλους τους ανθρώπους με αίσθημα ευθύνης και σεβασμού. Γιατί η αγάπη φέρνει τη σύμπνοια, την ομόνοια, την αλληλεγγύη, την ηρεμία, τη γαλήνη και επομένως την ευτυχία στους ανθρώπους. Όπου υπάρχει πραγματική αγάπη οι άνθρωποι παύουν να είναι εγωιστές και ατομιστές και φροντίζουν εξίσου τόσο για την προσωπική τους ευημερία όσο και για τη γενική προκοπή και το κοινωνικό συμφέρον.

Ας αναζητήσει ο άνθρωπος, λοιπόν, την αγάπη, όχι μακριά από τον εαυτό του, αλλά μέσα του. Ας αγαπήσει πρώτα τον εαυτό του, όχι ναρκισιστικά, αλλά ουσιαστικά και ας ανοίξει την ψυχή του απέναντι στους συνανθρώπους του, να τους κατανοήσει, να τους αποδεχτεί, να τους συγχωρήσει και να τους αγαπήσει. Γιατί η αγάπη δεν είναι μόνο συναίσθημα, είναι βίωμα και μαθαίνει κανείς να αγαπά μόνο δείχνοντας αγάπη.