Με τον Σύλλογο Χιονοδρόμων Ορειβατών Βέροιας στην Μικρή Τζένα

Του Νίκου Τσιαμούρα

Ήχοι διάφοροι, ηχούν στα αυτιά μας φτερουγίσματα και τιτιβίσματα. Πουρνάρια, φτελιές, κρανιές, κουμαριές, σφενδάμια, δρυς, σε ένα αιώνιο αγκάλιασμα. Οδοιπορούμε τώρα στο μονοπάτι ‘’ πνιγμένο’’ σε δάσος από πυκνές οξιές.

Φύγαμε από την Βέροια στις 7 πρωινό Κυριακής φίλοι ορειβάτες και μέλη του Συλλόγου. Φθάσαμε στην Αριδαία, βρίσκεται στη δυτική όχθη του Αλμωπαίου ποταμού. Μέχρι το 1922 ονομαζόταν Σούμποτσκο οπότε μετονομάστηκε αρχικά Αρδέα και στην συνέχεια σε Αριδαία.

Εξαπλάτανος – Ίδα – Φούστανη - Αετοχώρι – Νότια. Περάσαμε από τον Εξαπλάτανο ( Παλιό όνομα Καπίνιανη) και συνεχίζουμε. Ήταν ιδιοκτησία τσιφλικά και οι χριστιανοί κάτοικοι του ήταν καλλιεργητές στο τσιφλίκι. Τελευταίος τσιφλικάς ο Μουσταφά Σεμίτ Μπέη. 

Εδώ σε τούτο το χωριό έζησε τα παιδικά του χρόνια ο μεγάλος λογοτέχνης και ποιητής Μενέλαος Λουντέμης. (1912- 1977). Γεννήθηκε στην Αγία Κυριακή το 1912 της μικρασιατικής Γιάλοβα. Ήταν το μοναδικό αγόρι από τα πέντε παιδιά του Γρηγόρη Μπαλάσογλου και της Δόμνας Τσουφλίδη. Στον μεγάλο ξεριζωμό, η οικογένεια του εγκαθίστανται πρώτα στην Αίγινα, μετά στην Έδεσσα και τελικά στο χωριό Εξαπλάτανος. Από το 1923 μέχρι και το 1932 χρονιά που έφυγε για την Κοζάνη. Παίρνει ενεργά μέρος στην εθνική αντίσταση στο πλευρό του ΕΑΜ. Κατά τον εμφύλιο δικάζεται για τα αριστερά του φρονήματα σε εσχάτη προδοσία και καταδικάζεται σε θάνατο – ποινή που δεν εκτελέστηκε ποτέ. Εξορίστηκε στην Μακρόνησο και τον Άη Στράτη μαζί με τον Ρίτσο και τον Μίκη Θεοδωράκη. Το 1958 εκπατρίσθηκε στο Βουκουρέστι. Το 1967 χάνει την Ελληνική ιθαγένεια από τη διδακτορία του Παπαδόπουλου. Το 1976 επανακτά την ελληνική ιθαγένεια και επιστρέφει στην Ελλάδα. Το 1977 πεθαίνει από καρδιακή προσβολή και η σορός του εκτίθεται σε λαϊκό προσκύνημα.

Στους πρόποδες της Τζένα, σε θέση περίοπτη και σε υψόμετρο 595 μέτρων μας υποδέχεται το χωριό Νότια. H περιοχή έχει μεγάλη ιστορία στην περίοδο του Α΄ παγκοσμίου πολέμου και στα χρόνια του Εμφυλίου. Αρχαιολογικά ευρήματα πείθουν ότι το χωριό έχει ιστορία από την Ρωμαϊκή εποχή. Για πρώτη φορά αναφέρεται από τον ιστορικό του 11ου αιώνα Κεδρηνό. Το όνομα του χωριού προήλθε από το ουδέτερο ουσιαστικό το ενώτιον που θα πει σκουλαρίκι, κόσμημα, στολίδι. Κατά τον Μικρασιατικό πόλεμο και μετά την ανταλλαγή των πληθυσμών η Νότια κατοικήθηκε εξ ολοκλήρου από Πόντιους.

Αφήσαμε πίσω μας το χωριό, πήραμε τον χωματόδρομο αριστερά, ψηλότερα γίνεται δασικός και δύσκολος. Ημέρα ζεστή και λαμπερή. Αναπνέουμε εδώ και μια βδομάδα Μαγιάτικη βροχερή αύρα που ειδικά τα πρωινά και τα μεσημέρια είναι εμφανής. Τώρα κινούμαστε σε ανηφορικό δρόμο με τόση σκόνη που το αυτοκίνητο μας γίνεται αόρατο.

Σταματάμε, αφήνουμε το αυτοκίνητο και συνεχίζουμε με τα πόδια. Ανασαίνω αυτό τον δροσερό καθαρό αέρα και σκέφτομαι ότι δεν χρειάζεται να φτάσει κάποιος στην άκρη του κόσμου για να πάρει μια γεύση από ατέλειωτη αδάμαστη Ελληνική φύση. Πολλοί θεωρούν την Τζένα συνέχεια του Καϊκμακτσαλάν ( Βόρας), εντούτοις χωρίζεται από αυτό με τη χαράδρα Ράμνο Μπόρ και αποτελεί ξεχωριστό συγκρότημα.

Εκτεταμένα δάση φυλλοβόλων, λιβάδια και σκληρόφυλλοι θάμνοι. Το βουνό φημίζεται για τα πολλά νερά του και το φαράγγι της Νότιας. Μονοπάτι δύσβατο, αναζητάμε τα κίτρινα σημάδια, οδοιπορούμε τώρα σε πυκνό δάσος οξιάς, μέσα από παχύ στρώμα πεσμένων . Γνωστός μανιταρότοπος το βουνό, φιλοξενεί πάνω από 70 διαφορετικά είδη. Γεωτεκτονικά ανήκει στη ζώνη του Παϊκου με κυρίαρχα πετρώματα τον ασβεστόλιθο, τον σχιστόλιθο και τον φλύσχη. Πουρνάρια, φτελιές, κρανιές, κουμαριές, σφενδάμια, δρυς, οξιές σε ένα αιώνιο αγκάλιασμα.

Ήχοι διάφοροι ηχούν στα αυτιά μας φτερουγίσματα και τιτιβίσματα. Πλούσια ορνιθοπανίδα, η περιοχή περιλαμβάνεται στη Natura 2000 όπου αναφέρονται 153 είδη μεταξύ των οποίων ο σπάνιος γυπαετός, ο βασιλαετός, αλλά και ο απειλούμενος ασπροπάρης και το κιρκινέζι. Συνυπάρχουν ακόμη ζαρκάδια, λύκοι, αλεπούδες και αγριογούρουνα.

Αφηνόμαστε στην ομορφιά και τη γαλήνη του βουνού. Ανεβαίνουμε, ορειβατούμε στην ησυχία του δάσους. Οδοιπορούμε τώρα στο απερίγραπτο βουνό, ακούμε τη συμφωνική ορχήστρα των πουλιών, αναπνέουμε την ψυχή του βουνού και νοιώθουμε το δροσερό αεράκι που μας κρατάει συντροφιά. Έχουμε ήδη περισσότερο από 1 ώρα πεζοπορία και συνεχίζουμε. Πεζοπορούμε τώρα σε δάσος από πανύψηλες οξιές που ρίχνουν όλη την μεγαλοπρέπεια τους στα μονοπάτια του δάσους όπου αναπνέουν πουλιά και μικρά θηλαστικά.

Μετά από μια συνεχόμενη ανάβαση 2 ωρών, αφήσαμε πίσω μας το δάσος και ορειβατούμε σε γυμνό τοπίο. Στα απέραντα λιβάδια συναντούμε κοπάδι αγελάδων που βόσκουν αμέριμνα. Τα χιόνια από τις διπλανές βουνοπλαγιές έλιωσαν εδώ και μέρες και χείμαρροι νερού ορμούν πιο κάτω, προς την πεδιάδα.
Συνεχίζουμε την ανάβαση...... βουνοπλαγιά απότομη και γυμνή από βλάστηση. Χαρακτηριστικό της περιοχής το μοναδικό δένδρο δίπλα στη ρεματιά που κυλάει το λιγοστό νερό της και λαμπυρίζει στο φως του ήλιου.

Ανεβαίνουμε με ΒΑ κατεύθυνση που σε είκοσι λεπτά της ώρας επίπονης ανάβασης μας βγάζει στον αυχένα. Αφήσαμε αριστερά μας την κορυφή της μεγάλης Τζένα και πήραμε πορεία για την επιβλητική πέτρινη κορυφή της μικρής Τζένα.. Γύρω μας απόκρημνες πλαγιές αναδύονται κυματιστά χωρίς τέλος. Βαθιές ανάσες, οι ήπιες πλαγιές του βουνού λουσμένες στον Μαγιάτικο ήλιο του μεσημεριού συμπληρώνουν το εντυπωσιακό σκηνικό.

Μετά από μια μεγάλη επίπονη ανάβαση γεμάτη αντιθέσεις φθάσαμε στην κορυφή. Η θέα από εδώ προς τα ορεινά συμπλέγματα των Σκοπίων και των γύρω ελληνικών κορφών, εκπληκτική. Απέναντι το χιονοδρομικό Κοζούφ της γειτονικής χώρας που πήρε το όνομα του από την κορυφή του βουνού στη σλαβομακεδονική διάλεκτο. Ο ουρανός είναι λίγο μουντός- συννεφιασμένος αλλά κάτω χαμηλά οι αγροί και οι κοιλάδες γέμισαν με τη νέα ζωή της Άνοιξης,

Επιστροφή............. Η επιστροφή μας σημαδεύτηκε από ακραία καιρικά φαινόμενα. Η περιπλάνηση μας στο καταπράσινο βουνό θα μείνει χαραγμένη στην καρδιά και το μυαλό με χιλιάδες εικόνες.