Με τους ορειβάτες Βέροιας, στην κορυφή Στουρνάρι στο Βέρμιο

Του Νίκου Τσιαμούρα

Ένας ολόλευκος πίνακας σαν από ταινία ξεπροβάλλει μπρος τα μάτια μας. Στην καρδιά αυτού του σκηνικού η σκηνοθέτης φύση φιλοτέχνησε για αιώνες τώρα ένα απίθανο ζωγραφικό πίνακα με εικόνες και αισθήσεις. Μάρτυρες αυτής της πανέμορφης σκηνής συνεχίζουμε μαγεμένοι να οδοιπορούμε μέσα στο χειμωνιάτικο τοπίο. Η φύση είναι εδώ άκου τον ψίθυρο της....!

Ξεκινήσαμε χωρίς βιασύνη από την Ελιά, Κυριακή πρωί στις 8 για ορειβασία κοντά στη γειτονιά μας στo Ξηρολίβαδο, στην κορυφή Στουρνάρι. Η βροχή μας κρατάει συντροφιά με το που φύγαμε από την Βέροια και συνεχίζεται με αμείωτη ένταση μέχρι και το Ξηρολίβαδο.

Ανεβαίνουμε τον φιδωτό δρόμο, - κάτω από δυνατή νεροποντή - δρόμος πνιγμένος στην κυριολεξία από κατάλευκες χιονισμένες οξιές, τοπίο τυραννισμένο από τον χειμώνα. Μετά από μια διαδρομή 30 λεπτών φθάσαμε στο Ξηρολίβαδο. Φορτισμένη η πλαγιά του χωριού από την ιστορία, μας υποδέχεται μέσα σε πυκνή και αδιαπέραστη βροχή, έρημο από κίνηση και ανθρώπους.

Τα τελευταία χρόνια έχουν χτιστεί και μερικά πέτρινα σπίτια σημάδι ευημερίας. Παλιά έχτιζαν τις πέτρες γιατί μόνο πέτρες είχαν, τις έκοβαν, τις μετέφεραν με μουλάρια, σιγά – σιγά τις πελεκούσαν και όταν είχε καλό καιρό την άνοιξη και τα καλοκαίρια συνέχιζαν το κτίσιμο.

Σε γνωστό έγγραφο του τουρκικού ιεροδικείου της Βέροιας το Ξηρολίβαδο μνημονεύεται πολλές φορές από το 1640. Οι Τούρκοι περιστασιακά το αποκαλούσαν Ουζούντζιοβα ή και Άνω Ουζουντζά. Ο περίφημος Γάλλος περιηγητής Μπουκαμβίλ που πέρασε από το τότε κατεστραμμένο χωριό το 1806 αναφέρεται για το όρος Ξηρολίβαδο και για το χωριό που ήταν κτισμένο σε μια κοιλάδα 4 λευγών κατοικημένο από Τούρκους κονιάρηδες. Το χωριό με το ίδιο όνομα αναφέρεται και σε δημοτικά τραγούδια, όπως σε ένα που εξιστορεί εκστρατεία του περίφημου Νικοτσάρα.

Οι κάτοικοι συμμετείχαν στην επανάσταση του 1821. Σπουδαίος αγωνιστής ήταν ο Απόστολος ( Λιόλιος) Ξηρολιβαδιώτης γαμπρός του Μάρκου Μπότσαρη καθώς παντρεύτηκε την αδελφή του Δέσπω. Μετά την καταστροφή της Νάουσας το 1822, τα στρατεύματα του Εμπού Λουμπούτ, επιδόθηκαν σε συστηματική καταστροφή των χωριών του Βέρμιου μεταξύ των οποίων και το Ξηρολίβαδο. Όσοι γλίτωσαν από τον άγριο θάνατο σύρθηκαν στα σκλαβοπάζαρα της Ανατολής. Έτσι όταν οι πρόγονοι των σημερινών βλαχόφωνων κατοίκων εγκαταστάθηκαν στο Ξηρολίβαδο, ο παλιότερος οικισμός ήταν έρημος και ερειπωμένος. Το όνομα Ξηρολίβαδο διατήρησαν και οι κτηνοτρόφοι μετά την εγκατάσταση τους στο Βέρμιο, προερχόμενοι από τα βλαχοχώρια της Πίνδου.

Με το που αφήσαμε τα αυτοκίνητα το τοπίο κάτασπρο και χωρίς να το καταλάβουμε γρήγορα βρεθήκαμε μέσα σε πυκνό δάσος. Ντυμένοι με ζεστά ρούχα σε ένα μονοπάτι πλημμυρισμένο από το λευκό του χιονιού, ορειβατούμε απαλά σε αυτή την ηρεμία της φύσης. Γύρω μας παντού Χειμώνας... Το όρος Βέρμιο ένα ατέλειωτο βουνό, πανέμορφο όλες τις εποχές του χρόνου. Την Άνοιξη φιλοξενεί μολόχες, βιολέτες, μαργαρίτες και άλλα αγριολούλουδα που δεν θυμάμαι και άλλα πολλά που δεν γνωρίζω για να τα αναφέρω. Και ο κύκλος της άνθησης τελειώνει το Φθινόπωρο με πλήθος από κυκλάμινα.

Άγρια ζώα, λύκοι, αλεπούδες, λαγοί ,ζαρκάδια, αγριογούρουνα, σκίουροι, άγρια άλογα. Πέρδικες, γεράκια, αγριοπερίστερα, κοτσύφια και σπίνοι. Το μονοπάτι ανεβαίνει ομαλά μέσα από δάσος βελανιδιάς, παγωμένη γη, πεσμένα φύλλα και απόλυτη ησυχία, τώρα χιονίζει ασταμάτητα. Η εικόνα που απλώνεται γύρω μας διαφέρει ελάχιστα από τους πρώτους οδοιπόρους βλάχους που ήρθαν από τα Γρεβενά το 1840.

Σταματώ, αφουγκράζομαι την ησυχία του δάσους. Μόλις που ακούγεται ο αέρας, σβήνω την αναπνοή μου, χαλαρώνω το σώμα και τις αισθήσεις μου και αφήνομαι. έστω για λίγα λεπτά. Στο βάθος, θεριό πελώριο ξεπροβάλλει η κορφή φορτωμένη από χιόνι. Τώρα βουή και αντάρα. Τώρα κάθε βήμα και μια δοκιμασία. Θέληση και αντοχή δοκιμάζονται.

Πάνω από τα κεφάλια μας μόνο ο ουρανός, κάτω χαμηλά το διάσελο που όλο ξεμακραίνει, γαντζωμένοι στην πλαγιά μεταξύ ουρανού και γης μούσκεμα στον ιδρώτα συνεχίζουμε μικροί και ασήμαντοι μέσα σε τούτο τον χαμό. Η ώρα περνά γρήγορα στην αγκαλιά της γοητευτικής φύσης, η ομίχλη και η πυκνή χιονόπτωση, όμως μας χαλάνε την διάθεση. Χρώματα λευκά σκιές που αλλάζουν κάθε στιγμή, δεν μας αφήνουν περιθώρια να αναλογισθούμε τον δύσκολο καιρό της ημέρας. Τώρα μονοπάτι ανηφορικό μόνοι εμείς και η ησυχία του δάσους, βελανιδιές και οξιές. 

Οδοιπορούμε για περισσότερο από 40 λεπτά της ώρας, φτάσαμε σε ξέφωτο γυμνό από δένδρα, μόνο χαμηλή βλάστηση, θάμνοι και χιόνι παντού. Με την συνοδεία κάποιων πουλιών συνεχίζουμε. Η ομίχλη που απλώνεται παντού και σκεπάζει με τον λευκό μανδύα της τα πάντα τριγύρω μας δημιουργεί ένα αίσθημα απαισιοδοξίας. Πήραμε την βουνοπλαγιά με πυκνή ομίχλη και χωρίς καθόλου ορειβατικά σημάδια, δεκάδες κοχύλια –σαλιγκάρια του βουνού στην πρωινή δροσιά μαζί με κίτρινα αγριολούλουδα ( κρόκοι) μας καλωσορίζουν. Ορειβατούμε στην απότομη βουνοπλαγιά λίγο πριν την κορυφή βαθιές ανάσες βήματα αργά, σταθερά πλησιάζουμε προς την κορυφή. Φθάσαμε στην κορυφή, τοπίο χαμένο στην ομίχλη. Δεν μπορέσαμε να θαυμάσουμε την ομορφιά των γύρω βουνοκορφών. 

Ένα σύννεφο πυκνής χιονόπτωσης μας οδηγεί απαλά στο μονοπάτι της επιστροφής, η επιστροφή γίνεται από την ίδια πλευρά της βουνοκορφής. Μέσα από πυκνό δάσος οξιάς υγρής και πυκνής ομίχλης συνεχίζουμε την κατάβαση. Ο γυρισμός τώρα γίνεται από τον δασικό δρόμο, η ομίχλη και η χιονόπτωση ακόμη καλά κρατούν. Δεκάδες πουλιά συνεχίζουν αδιάκοπα την μελωδία τους.

Μαγευτική η σημερινή μας περιπλάνηση σαν μηχανή που σε οδηγεί πίσω στο χρόνο, στην εποχή που το Ξηρορολίβαδο ήταν σταυροδρόμι καραβανιών . Η φύση είναι εδώ αφιερώστε της λίγο χρόνο για να ακούσετε τον ψίθυρο της όλες τις ώρες της ημέρας.

Επιστροφή στην τσιμεντένια πόλη.