Πρότυπο σχέδιο διάσωσης, αναγέννησης και επανακατοίκησης του ευρύτερου ιστορικού κέντρου Βέροιας: Μια ολιστική & καινοτομική προσέγγιση

Γράφει η Αναστασία Πάπαρη 

Το ευρύτερο Ιστορικό Κέντρο Βέροιας (I.K.B.) εμφανίζει εδώ και χρόνια σημάδια έντονης παρακμής, εγκατάλειψης και επικινδυνότητας, με άμεσες επιπτώσεις στην αναπτυξιακή πορεία του συνόλου της πόλης.

Στο άρθρο παρουσιάζονται μια σύντομη ιστορική επισκόπηση των ερευνών και μελετών, που εκπονήθηκαν κατά καιρούς, ένα οδοιπορικό στις συνοικίες, που αναδεικνύει την ακραία κακή κατάσταση του δομημένου περιβάλλοντος, ένα περίγραμμα της πολεοδομικής οργάνωσης, των χρήσεων γης και του πολιτιστικού περιβάλλοντος, καθώς και τα συμπεράσματα αυτής της επισκόπησης.

Κύρια ευρήματα είναι η αποσπασματική προσέγγιση, άλλοτε κυρίως χωρική και άλλοτε κυρίως κοινωνική ή κυκλοφοριακή. Το μεγαλύτερο μέρος αυτών των ερευνών ή μελετών δεν υλοποιήθηκε, γεγονός που συνέβαλε καθοριστικά στην κατάσταση εγκατάλειψης και ερείπωσης, στην οποία το Ι.Κ.Β. έχει περιέλθει.

Ακόμη, η εγκατάλειψη του δημόσιου χώρου, η προϊούσα ερείπωση των κτηρίων – κατοικιών στην πλειονότητά τους και η ερήμωση ολόκληρων αστικών γειτονιών. Είναι φανερό πως η τοπική αυτοδιοίκηση θα έπρεπε να έχει κάνει περισσότερα για την ‘καρδιά’ της πόλης και την αντιστροφή αυτής της κατάστασης.

Προτείνεται μια στρατηγική διάσωσης, αναγέννησης και επανακατοίκησης του Ι.Κ.Β., μετά από κριτική επισκόπηση και του ισχύοντος εθνικού θεσμικού πλαισίου, όπου προκρίνεται το Σχέδιο Ολοκληρωμένης Αστικής Παρέμβασης (Σ.Ο.Α.Π., Ν. 2742/1999), ως το πλέον ενδεικνυόμενο εργαλείο διάσωσης.

Προτείνεται το Σ.Ο.Α.Π. να ενταχθεί στο πλαίσιο των διεθνών Χαρτών της UNESCO / ICOMOS (Κείμενο Αναφοράς του Toledo, Χάρτα της Λειψίας, Αρχές της Βαλέτας), των Οδηγιών και πρωτοβουλιών της Ε.Ε. (π.χ., New European Bauhaus), καθώς και κομβικών κειμένων διεθνών φορέων (π. χ., Νέα Χάρτα των Αθηνών, European Council of Town Planners, ECTP).

Η καινοτομία της έρευνας συνίσταται κυρίως στην κριτική επισκόπηση των αστικών σχεδίων για το Ι.Κ.Β. μέχρι σήμερα, στην κριτική επεξεργασία και αξιολόγηση του ισχύοντος εθνικού και διεθνούς θεσμοθετημένου πλαισίου παρεμβάσεων για τα ιστορικά κέντρα και ως απόρροια αυτών, στην πρόταση της πλέον ενδεικνυόμενης λύσης για τον τρόπο παρέμβασης – το Σ.Ο.Α.Π. Αυτό προτείνεται να κινηθεί εντός του πλαισίου των ισχυόντων διεθνών, επίσημων κειμένων, περιλαμβάνοντας τις χωρικές και α-χωρικές συνιστώσες ανάπτυξης, γεγονός σπάνιο στην ελληνική πολεοδομία και τον αστικό σχεδιασμό.

Αναστασία Πάπαρη

Δρ Αρχιτέκτων & Πολεοδόμος / Urban Designer

Research Editor, CES, Temple University, USA,

Εμπειρογνώμων της ΕΕ για τον θεσμό της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης

Ιδρύτρια & CEO του ARCHI.POLIS Dr Anastasia Paparis Architects & City Planners / Urban Designers,

TEE, ΣΑΔΑΣ, ΣΕΠΟΧ, ISoCARP, exMRTPI