Υγιής πόλη - Ευσεβής πόθος ή εφικτός στόχος;

Γράφει η Χρήστος Γώγος *

Τον προσεχή Μάιο αναμένονται, εκτός των άλλων, οι δημοτικές εκλογές. Τούτου δοθέντος, οι υποψήφιοι καλούνται να δηλώσουν τις προθέσεις τους και να απαντήσουν σε ερωτήματα, αφορώντα στο όραμά τους για το μέλλον του Δήμου (του κάθε Δήμου).Οι πολίτες, οι οποίοι θεωρούν καθήκον και δικαίωμά τους να αδράξουν την ευκαιρία να επηρεάσουν τα τεκταινόμενα στον τόπο τους, θα πρέπει να κρίνουν πρόσωπα και προγράμματα, αξιολογώντας ποιες παρεμβάσεις είναι αναγκαίες για την περιοχή τους. Κατ’ αυτήν την έννοια, η συμμετοχή στη διαδικασία της ψηφοφορίας θα μπορούσε να κατανοηθεί ως ορθολογική, δεδομένου ότι, ο κάθε ψηφοφόρος θα πρέπει να απαντήσει στο ερώτημα “πόσο χρήσιμη θα είναι η εκλογή του τάδε υποψηφίου για την πόλη μου γενικότερα και εμένα προσωπικά;”

Βέβαια, εστιάζοντας στους Δήμους, αναρωτιέται κανείς, ποιο είναι το κριτήριο της επιλογής των υποψηφίων. Είναι η επιδοκιμασία ή η απόρριψη του υφιστάμενου μοντέλου τοπικής αυτοδιοίκησης; Η “τεχνητή” παρουσία σε κάθε είδους κοινωνικές εκδηλώσεις, από τα πανηγύρια μέχρι τις κηδείες; Οι συμπάθειες; Η μόρφωση; Το αφεντικό;…;

Εδώ αξίζει να υπογραμμίσουμε ότι, συχνά, θέλουμε οι μελλοντικοί αντιπρόσωποί μας να είναι καλά δικτυωμένοι, ώστε να μπορούν να επηρεάζουν και άλλους ανθρώπους. Πράγματι, οι ασχολούμενοι με την πολιτική σε επίπεδο αυτοδιοίκησης, συχνά, διατυμπανίζουν τις σχέσεις τους με σημαντικά (;) πρόσωπα. Κάθε χειραψία φωτογραφίζεται επιμελώς και πολλές προεκλογικές εκστρατείες προβάλλουν φωτογραφίες του υποψήφιου να συναναστρέφεται ισχυρούς, “παράγοντες”, και επιφανείς πολιτικούς, γεγονός που δίδει την εντύπωση ότι, ο συγκεκριμένος υποψήφιος έχει τη δυνατότητα να κάνει αυτό που πρέπει. Ωστόσο, πάντα, το διαζευκτικό ερώτημα παραμένει: “έχει σημασία ποιον γνωρίζεις ή τι γνωρίζεις;” Εν προκειμένω η γνώση δεν αφορά τόσο στην προερχόμενη από πρακτική ενασχόληση αλλά κυρίως στη σαφή και ακριβή γνώση του ειδικού αντικειμένου.

Τα αντικείμενα, σαφώς, αφορούν στην αρμοδιότητα της τοπικής αυτοδιοίκησης, εκλαμβανόμενης ως όψη της λειτουργίας και εξειδίκευσής της στις τοπικές υποθέσεις. Δεδομένου ότι, βασικό στοιχείο των τοπικών υποθέσεων είναι η προαγωγή των κοινωνικών, οικονομικών και οικολογικών αναγκών της κοινότητας και η ικανοποίηση βασικών αναγκών των κατοίκων της, καθίσταται σαφές ότι, όλες οι τοπικές υποθέσεις μετουσιώνονται σε προκλήσεις που συνεπάγεται η αστική ζωή.

Προκλήσεις που αντιμετωπίζουμε σε τοπικό επίπεδο, όμως στην πραγματικότητα είναι παγκόσμιες προκλήσεις. Η αστική υγεία, επί παραδείγματι, δεν αποτελεί μόνο μια προτεραιότητα για τις πόλεις μας αυτή τη στιγμή, αλλά αποτελεί ολοένα και μεγαλύτερη παγκόσμια προτεραιότητα. Η διεθνής επιστημονική βιβλιογραφία βρίθει αναφορών περί των υγειών πόλεων και ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας, τα τελευταία χρόνια, επισημαίνει συνεχώς την αναγκαιότητα του συγκεκριμένου μοντέλου πόλεων.

Έχω την πεποίθηση ότι, όλοι μας ανησυχούμε για την ποιότητα του αέρα και του περιβάλλοντος γενικότερα, την ένταξη, τις κοινωνικές ανισότητες και τις δυσχέρειες στην πρόσβαση των πολιτών σε δομές πάσης φύσεως. Προκλήσεις που αποτελούν μόνο τη μισή ιστορία για αυτό που ονομάζεται “υγιής πόλη”. Το άλλο μισό της ιστορίας της υγιούς πόλης αφορά στον ενθουσιασμό, τη δέσμευση και την υπερηφάνεια που αισθανόμαστε στις πόλεις όπου εργαζόμαστε, ζούμε, παίζουμε και αγαπάμε.

Η υγιής πόλη βελτιώνει το περιβάλλον της και διευρύνει τους πόρους της ώστε όλοι οι πολίτες - και όχι μόνο οι δημότες – να υποστηρίζονται να επιτύχουν υψηλότερους στόχους. Ενθαρρύνει την υγεία και την ευημερία μέσω της διακυβέρνησης, της ενδυνάμωσης και της συμμετοχής, δημιουργώντας αστικές περιοχές για ισότητα και ευημερία της κοινότητας.

Απαραίτητη, λοιπόν, προϋπόθεση της υγιούς πόλης εκτός από το καθαρό και ασφαλές περιβάλλον είναι η υποστήριξη της ελεύθερης και ολοκληρωμένης συμμετοχής των ανθρώπων στην τοπική διοίκηση. Η προσφορά σε μια ευρεία ποικιλία εμπειριών, αλληλοεπιδράσεων και επικοινωνίας. Η εξασφάλιση πρόσβασης στους αστικούς πόρους (υγεία, εκπαίδευση κλπ) δίκαια κατανεμημένους στην κοινότητα. Η ευρεία καινοτόμα οικονομία που στηρίζεται σε ένα βιώσιμο οικοσύστημα και η προώθηση της ιστορικής και πολιτισμικής παράδοσης.

Φαντάζομαι ότι, όλοι αναγνωρίζουμε την αναγκαιότητα να προσπαθήσουμε να κάνουμε τις πόλεις μας υγιείς, ασφαλείς, δίκαιες, χωρίς αποκλεισμούς, ανθεκτικές και βιώσιμες. Αντιμετωπίζοντας την αθέμιτη κοινωνική ανισότητα και τις αδικίες, στρέφοντας την προσοχή στις ανάγκες εκείνων που είναι ευάλωτοι και κοινωνικά μειονεκτούντες. Διασφαλίζοντας το ατομικό και συλλογικό δικαίωμα συμμετοχής στη διαδικασία λήψης αποφάσεων που επηρεάζουν την ευημερία και την ποιότητα ζωής όλων μας, καθώς και την παροχή πρόσβασης σε ευκαιρίες και ανάπτυξη δεξιοτήτων που δημιουργούν συνθήκες ώστε οι πολίτες να γίνουν αυτάρκεις. Δουλεύοντας με πνεύμα ειρήνης, φιλίας και αλληλεγγύης μέσω δικτύωσης, σεβασμού και εκτίμησης για την κοινωνική και πολιτισμική ποικιλομορφία της πόλης. Εξασφαλίζοντας ότι, η οικονομική ανάπτυξη - και όλη η ευνοϊκή της υποδομή – είναι περιβαλλοντικά και κοινωνικά βιώσιμη χωρίς να θέτει σε κίνδυνο τη δυνατότητα των μελλοντικών γενεών να ανταποκριθούν στις δικές τους ανάγκες.

Επανερχόμενοι, λοιπόν, στα κριτήρια επιλογής, τα λόγια της ποίησης του Παλαμά ακούγονται, μάλλον, επίκαιρα: “ Ακούστε. Εγώ είμαι ο γκρεμιστής, γιατί είμ' εγώ κι ο κτίστης / ο διαλεχτός της άρνησης κι ο ακριβογιός της πίστης. / Και θέλει και το γκρέμισμα νου και καρδιά και χέρι.” (Κωστής Παλαμάς, Ο Γκρεμιστής. Δειλοί και κρυφοί στίχοι, 1928)

*Ο Χρήστος Γώγος είναι Φυσικοθεραπευτής, MSc, Διδάκτωρ (c ) Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης (ΑΠΘ), Υποψήφιος Δημοτικός Σύμβουλος Δήμου Βέροιας με το συνδυασμό «Προτεραιότητα στον Πολίτη» του Αντώνη Μαρκούλη.