Δεκτή η αίτηση ακύρωσης Αντ. Μαρκούλη-Κ. Τροχόπουλου από το ΣτΕ

Με την υπ’ αριθμ. 760/2022 απόφαση του Γ’ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας (5μελής σύνθεση) έγινε, κατά πλειοψηφία, δεκτή η αίτηση ακύρωσης που άσκησαν ο κ. Αντώνης Μαρκούλης, δικηγόρος, επικεφαλής της δημοτικής παράταξης του Δήμου Βέροιας «Προτεραιότητα στον Πολίτη» και μέλος της Κεντρικής Επιτροπής Ανασυγκρότησης του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, και ο κ. Κωνσταντίνος Τροχόπουλος, δικηγόρος, δημοτικός σύμβουλος του Δήμου Βέροιας με την ως άνω δημοτική παράταξη.

Υπενθυμίζεται ότι με τις διατάξεις των άρθρων 2 (παρ. 1) και 6 (παρ. 1, 2, 4) του ν. 4623/2019 και 10 παρ. 6 περίπτ. α’ του ν. 4625/2019, καθώς και του άρθρου 177 παρ. 3 του ν. 4635/2019 θεσπίσθηκαν αλλαγές στον τρόπο συγκρότησης της οικονομικής επιτροπής, της επιτροπής ποιότητας ζωής, καθώς και των διοικητικών συμβουλίων των δημοτικών νομικών προσώπων (ΔΕΥΑ κ.λπ.), προκειμένου στα όργανα αυτά να υπάρχει πλειοψηφία της παράταξης του δημάρχου.

Σύμφωνα με τη δημοσιευμένη στον ιστότοπο του Συμβουλίου της Επικρατείας περίληψη της απόφασης, έγινε δεκτό, κατά πλειοψηφία, ότι οι παραπάνω διατάξεις, κατά το μέρος που καταλαμβάνουν την αμέσως επόμενη των εκλογών της 26.5.2019 και της 2.6.2019 δημοτική περίοδο (1.9.2019-31.12.2023), παραβιάζουν τα δικαιώματα του εκλέγειν και του εκλέγεσθαι, καθώς και τις αρχές της ελεύθερης και ανόθευτης εκδήλωσης της λαϊκής θέλησης, ως έκφρασης της αρχής της λαϊκής κυριαρχίας, και της ισότητας των όρων του εκλογικού ανταγωνισμού, σύμφωνα με τα άρθρα 1 (παρ. 1 και 2), 4 (παρ. 1), 5 (παρ. 1), 51 (παρ. 3), 52 και 102 (παρ. 2) του Συντάγματος, δεδομένου ότι τόσον οι εκλογείς όσο και οι εκλεγέντες δημοτικοί σύμβουλοι είχαν συνεκτιμήσει, για τη διαμόρφωση της εκλογικής τους βούλησης, τις ισχύουσες κατά τον χρόνο των εκλογών αυτών ρυθμίσεις του ν. 4555/2018 (άρθρα 76 και 91), με τις οποίες προβλεπόταν η συγκρότηση των προαναφερόμενων συλλογικών οργάνων χωρίς αντίστοιχη ρύθμιση περί πλειοψηφίας της παράταξης του δημάρχου.

Κατά την, εν μέρει συγκλίνουσα προς την πλειοψηφία και εν μέρει αποκλίνουσα από αυτήν, γνώμη, με τις προεκτεθείσες διατάξεις, καθ’ ο μέρος καταλαμβάνουν τη δημοτική περίοδο που διανύεται μετά τις διενεργηθείσες εκλογές της 26.5.2019 και της 2.6.2019, ο νομοθέτης παρενέβη στη λειτουργία των Ο.Τ.Α. Α’ βαθμού επιφέροντας δύο βασικές και αλληλένδετες μεταξύ τους αλλαγές στο υφιστάμενο σύστημα: αφενός μετέβαλε τον τρόπο συγκρότησης της οικονομικής επιτροπής και της επιτροπής ποιότητας ζωής, προκειμένου να εξασφαλισθεί σε αυτές η πλειοψηφία της παράταξης του δημάρχου· αφετέρου προέβη σε αθρόα μεταφορά ιδίως στην οικονομική επιτροπή αποφασιστικών αρμοδιοτήτων σημαντικού οικονομικού αντικειμένου, οι οποίες μέχρι τότε ανήκαν στο άμεσα εκλεγόμενο συλλογικό όργανο διοίκησης των δήμων, το δημοτικό συμβούλιο, το οποίο, σύμφωνα με το άρθρο 65 παρ. 1 του ν. 3852/2010, έχει το γενικό τεκμήριο αρμοδιότητας για τα θέματα που αφορούν τον δήμο. Σε αυτό δε το συλλογικό όργανο η παράταξη του δημάρχου ενδέχεται να μην έχει την πλειοψηφία, λόγω της συγκρότησής του με βάση το σύστημα της απλής αναλογικής, φαινόμενο που ανέκυψε κατά τις εκλογές της 26.5.2019 και της 2.6.2019 σε 231 από τους 332 δήμους της Χώρας. Συνεπώς, ο νομοθέτης απέβλεψε στη μεταφορά ορισμένων εκ των εξ ορισμού σημαντικών αρμοδιοτήτων του δημοτικού συμβουλίου σε άλλα έμμεσα συλλογικά όργανα του δήμου, με παράλληλη μεταβολή του τρόπου συγκρότησης των τελευταίων, προκειμένου να εξασφαλίσει σε αυτά την πλειοψηφία της παράταξης του δημάρχου. Υπό τα δεδομένα αυτά, οι ρυθμίσεις αυτές συνέχονται μεταξύ τους ως ενιαίο σύνολο, έχουν κοινή στόχευση και επεμβαίνουν τόσο στη συγκρότηση των έμμεσων αυτών συλλογικών οργάνων του δήμου όσο και στη λειτουργία, υπό τη συγκρότηση αυτή, των ανωτέρω οργάνων κατά την άσκηση των ανατεθειμένων σε αυτά νέων, σημαντικού χαρακτήρα, αρμοδιοτήτων. Με την επέμβαση ωστόσο αυτή, η οποία έλαβε χώρα αμέσως μετά τη διεξαγωγή των εκλογών και μάλιστα σε χρόνο κατά τον οποίο είχαν ήδη εξαχθεί τα εκλογικά αποτελέσματα, μεταβλήθηκε εκ των υστέρων το πλαίσιο άσκησης του κατοχυρούμενου στο Σύνταγμα δικαιώματος εκλογής των αρχών των Ο.Τ.Α.· και τούτο, διότι η εκφρασθείσα θέληση των εκλογέων είχε διαμορφωθεί κατά συνεκτίμηση, εκτός άλλων, και του ότι, σύμφωνα με την ισχύουσα κατά τις εκλογές αυτές νομοθεσία, οι αποφάσεις που αφορούν σημαντικές αρμοδιότητες του δήμου, όπως αυτές που προαναφέρθηκαν και που αφορούν ζητήματα που κατ’ εξοχήν συνάπτονται με την κατοχυρούμενη στο άρθρο 102 παρ. 2 του Συντάγματος οικονομική αυτοτέλεια των Ο.Τ.Α., θα λαμβάνονται από το δημοτικό συμβούλιο, όργανο διοίκησης του δήμου με άμεση δημοκρατική νομιμοποίηση, απαιτουμένων ενδεχομένως ευρύτερων συναινέσεων για την επίτευξη πλειοψηφίας. Εξ άλλου, κατά τον χρόνο ψήφισης των σχετικών διατάξεων, δεν είχε δοκιμαστεί στην πράξη η εφαρμογή του συστήματος της απλής αναλογικής του ν. 4555/2018, ώστε να δικαιολογείται από επιτακτικούς λόγους δημοσίου συμφέροντος η κατά τα ανωτέρω τόσο σοβαρή και έντονη επέμβαση του νομοθέτη στη θέληση των εκλογέων. Για τους λόγους αυτούς, οι προαναφερθείσες ρυθμίσεις, καθ’ ό μέρος καταλαμβάνουν τη δημοτική περίοδο που διανύεται μετά τις εκλογές της 26.5.2019 και της 2.6.2019, έρχονται σε αντίθεση με τις διατάξεις των άρθρων 5 (παρ. 1), 52 και 102 (παρ. 2) του Συντάγματος και, συνεπώς, εφόσον, κατά τη βούληση του νομοθέτη, συνέχονται μεταξύ τους ως ενιαίο σύνολο και δεν μπορούν να εφαρμοσθούν αυτοτελώς, πρέπει να παραμερισθούν στο σύνολό τους ως αντισυνταγματικές και να εφαρμοσθούν κατά τη συγκρότηση των εν λόγω δημοτικών επιτροπών οι προϋφιστάμενες αυτών διατάξεις. Αντιθέτως, κατά την ίδια γνώμη, δεν αντίκεινται στις ανωτέρω συνταγματικές διατάξεις οι ρυθμίσεις που αφορούν την ανάδειξη των μελών των Δ.Σ. δημοτικών νομικών προσώπων (Δ.Ε.Υ.Α. κ.λπ.), καθόσον οι εν λόγω οργανωτικές μεταβολές δεν συνδυάζονται και με μεταφορά αρμοδιοτήτων από άμεσα όργανα διοίκησης του δήμου προς τα αντίστοιχα συλλογικά όργανα των νομικών αυτών προσώπων.

Ενόψει της κατά πλειοψηφία κρίσης ότι οι διατάξεις των άρθρων 2 (παρ. 1) και 6 (παρ. 1, 2, 4) του ν. 4623/2019 και 10 παρ. 6 περίπτ. α’ του ν. 4625/2019, καθώς και του άρθρου 177 παρ. 3 του ν. 4635/2019 αντίκεινται στο Σύνταγμα, η υπόθεση παραπέμφθηκε στην Ολομέλεια του Συμβουλίου της Επικρατείας.

Τη νομική ομάδα που ασχολήθηκε με τη σύνταξη των δικογράφων και την υποστήριξη της αίτησης απαρτίζουν ο γνωστός δικηγόρος Θεσσαλονίκης, κ. Σπύρος Κωνσταντόπουλος, ο δικηγόρος κ. Αντώνης Μαρκούλης και ο ασκ. δικηγόρος κ. Παντελής Μαρκούλης.