Οι αυτοναφορικοί....στο χώρο του πολιτισμού

Του Νίκου Μαυροκεφαλίδη

Λέγεται και τείνει να γίνει κοινή παραδοχή ότι της οικονομικής κρίσης προηγήθηκε η κρίση των αρχών και των αξιών.

Η παρούσα κατάσταση επιτείνει τις αδυναμίες της κοινωνίας μας και η επαναφορά προς την κανονικότητα δε θα συμβεί ούτε με ωραιολογίες, ούτε με ευχολόγια ούτε και εύκολα. Για αυτό όσοι βρίσκονται ως αξιέμπιστοι και αξιόπιστοι επικεφαλής των κοινωνικών δυνάμεων, οφείλουν να εμπνέουν τους πολίτες, να βλέπουν πέρα από το στενό ορίζοντα των επιμέρους συμφερόντων τους. Θα χρειαστεί συστράτευση, συντονισμός και αγώνας. Στην πρωτοπορία επιβάλλεται να βρίσκονται οι φορείς της παιδείας και του πολιτισμού. Να καλλιεργούν και να προάγουν την ατομική και συλλογική ευθύνη, τη συνειδητότητά τους και την πνευματικότητά τους.

Στην περίπτωση του πολιτισμού, οι ταγοί του πρέπει να εμφορούνται με το ουσιαστικό περιεχόμενό του και να συμπεριφέρονται με σεβασμό και ταπεινότητα. Να είναι και να δείχνουν πεπαιδευμένοι. Να πολλαπλασιάζουν και να διανέμουν τα πνευματικά αγαθά, που παράγουν και να μην τα διαφεντεύουν και να τα εναγκαλίζονται σφιχτά μέχρι πνιγμού, γιατί έτσι αντιστρέφεται ο ρόλος της προσφοράς και τη θέση της παίρνει η ιδιοτέλεια, η αυταρέσκεια, η έπαρση, η κομπορρημοσύνη. Ο «πολιτιστικός αυτισμός», κάποιων προσώπων, ως παθογένεια, τους διαπερνά και γίνεται κατάσταση ιδιότυπης προσωπικής «κουλτούρας», που τείνει να οξύνεται, να παραβιάζει τις σταθερές του πολιτισμού με στρεβλώσεις, παραμορφώσεις ακόμη κι όταν υπάρχουν…ευκαιρίες ανάκαμψης και υπέρβασης. Όταν ομιλούμε ιδιαίτερα για δημόσιες δομές, ενώ θα έπρεπε οι συμπεριφορές ορισμένων υπαλλήλων να είχαν καλλιεργηθεί και εξελιχτεί μέσα από την πολύχρονη ενασχόλησή τους με τον πολιτισμό, αντ’ αυτού, κάποιες φορές, δημόσια εκφράζονται με άμετρη αλαζονεία και αυθάδεια και επιτηδεύονται στην ίντριγκα. Ταυτίζουν τα πολιτιστικά τους αποτελέσματα με τη στενά προσωπική αντίληψη περί του ορθού και του επιβεβλημένου. Κάθε άλλη διαφορετική άποψη, ακόμη κι όταν είναι των προϊσταμένων τους, είναι εχθρική και δεν έχει θέση, αφού ο αυτοαναφορικός τύπος τα έχει όλα σε τάξη …,ως «αυθεντία» και παρέλκουν οι αποφάσεις και οι εντολές των ανωτέρων του. Δεν τους αναγνωρίζει το δικαίωμα… να ορίζουν τα πλαίσιά του, αν και οφείλει εξ ορισμού να υλοποιεί τις αποφάσεις τους. Οι παίκτες τούτης της ιδιότυπης κουλτούρας ποτέ δεν υπηρετούν κοινούς σκοπούς, αν πρωτίστως δεν υπηρετείται η προβολή τους, η εγωπάθειά τους, η ματαιοδοξία τους. Δεν επιθυμούν επ’ ουδενί να εργάζονται και να προσφέρουν με κοινά κριτήρια αναφοράς. Αν και υπάλληλοι, ενεργούν ως «ιδιώτες». Προωθούν καιροσκοπικά και αμετροεπώς την επιβολή τους έναντι των άλλων. Όταν υποψιαστούν…. ότι ελέγχονται ή διαφωνούν μαζί τους ακόμη και οι φυσικοί προϊστάμενοί τους, αμύνονται, χωρίς έρμα, με όση οξύτητα και επιθετικότητα διαθέτει το ιδιόλεκτό τους. Ανασφαλείς οι ίδιοι, θέλουν να «απειλήσουν» όσους… «ανακατεύονται» στα πόδια τους. Συμπεριφέρονται ιδιοκτησιακά επί των δομών του δημοσίου από τις οποίες αμείβονται με μισθούς, που λίγοι απολαμβάνουν! Αντί ελέγχου και κριτικής θα τους ήταν αρεστά μόνο και πάντα τα ωσαννά.

Ο αυτοαναφορικός τύπος διακρίνεται από τρία γνωρίσματα: Πρώτο, διαστρέφει την επικοινωνία, όταν συμμετέχει στον κοινό λόγο, κατασκευάζοντας ιδιοτελώς το δικό του γλωσσικό ιδίωμα(ιδιόλεκτο), αποκομμένο από την κοινή χρήση της γλώσσας. (Ίδιον των… illuminati;). Δεύτερο, συνιστά ένα κλειστό σύστημα σκέψης, με αυτοεπιβεβαιωτικά κριτήρια εγκυρότητας και τρίτο προσλαμβάνει την πραγματικότητα μέσα από την κατασκευή «εχθρών», που στη συνέχεια τους αντιμάχεται…

Η πρωτόγονη «πολιτιστική» σκέψη αυτών των ανθρώπων απορρέει από την αγωνιώδη προσπάθειά τους για αυτοεπιβεβαίωση μέσα από την ωμή επικράτηση. Ως εκ τούτου, η γλώσσα διαστρέφεται, η λογική παραβιάζεται, επίπεδα ανάλυσης συγχέονται, η αιτιότητα κατασκευάζεται, οι αποχρώσεις χάνονται. Θεωρούν ότι η εμπειρική τους πραγματικότητα πάντοτε επιβεβαιώνει τους ισχυρισμούς τους, που τους ταυτίζουν με τις ιδιοτελείς επιδιώξεις τους. Η εμμονική προσπάθεια για κατίσχυση παράγει απείθεια στους ανωτέρους και ασυνάρτητα επιχειρήματα στο δημόσιο λόγο τους. Η ασυναρτησία και τα ψεύδη τους, επιχειρούν να διαμορφώσουν μια πραγματικότητα κομμένη και ραμμένη στις εσώτερες …ανάγκες τους! Η ιδιότυπη γλώσσα τους επιβεβαιώνει τα χονδροειδή πολιτιστικά τους ήθη.

Τέτοιες παρακμιακού τύπου συμπεριφορές τις ερμηνεύουμε και τις αναλύουμε. Δεν πρέπει να σιωπούμε και να τις ανεχόμαστε!

Στο χώρο του πολιτισμού δε χωρούν και δεν έχουν θέση αυτοαναφορικοί τύποι, επηρμένοι, αλαζόνες και αυθάδεις αλλά ταπεινοί και γενναιόδωροι, του μέτρου και της προσφοράς όπως, απαρεγκλίτως, υπαγορεύεται και επιβάλλεται από τις υποχρεώσεις της ιδιότητάς τους.

ΠΑΡΑΘΕΜΑΤΑ:

1. Ο εγωισμός είναι ένα ζευγάρι ξυλοπόδαρα, που κάνουν τον άνθρωπο ψηλό, χωρίς να τον κάνουν μεγάλο (Μέγας Βασίλειος)
2. Ο εγωισμός είναι μια ανωμαλία της πνευματικής όρασης, που διορθώνεται με δυνατά γυαλιά αυτοκριτικής (Ιάσων Ευαγγέλου)
3. Ο άνθρωπος ποτέ δεν ξεπέφτει τόσο χαμηλά, όσο όταν δεν βλέπει τίποτα καλύτερο από τον εαυτό του. (Θεοδ. Πάρκερ)
4. Ύβρις γαρ εξανθούσ’ εκάρπωσε στάχυν (Η αλαζονεία συνήθως, όταν φτάνει στην ακμή της, τότε μεστώνει τον καρπό της). (Αισχύλος)
5. Το σημαντικότερο πράγμα στη ζωή είναι η πορεία προς την τελείωση. Και τι είδους τελείωση μπορεί να υπάρξει αν κανείς είναι περήφανος και ικανοποιημένος από τον εαυτό του; (Leon Tolstoi)

Νίκος Μαυροκεφαλίδης,

πρόεδρος του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Βέροιας

Βέροια 18/04/2018