Χριστουγεννιάτικη Συμφωνία από την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών στην Βέροια

Υπάρχει μια «Χριστουγεννιάτικη Συμφωνία» ανάμεσα στην Κρατική Ορχήστρα Αθηνών και στο κοινό της που βρίσκεται εκτός των τειχών. Αυτή τη συμφωνία τιμώντας η Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, φορά τα γιορτινά της, και περιοδεύει ερμηνεύοντας μερικές από τις πιο αγαπημένες μελωδίες των ημερών υπό τη μουσική διεύθυνση του Νικόλαου Χαλιάσα και με σολίστ τον Δημήτρη Σέμση. Στην Βέροια θα εμφανιστεί την Πέμπτη 21 Δεκεμβρίου, 9.00μ.μ. στον Χώρο Τεχνών.

Η βραδιά ανοίγει με το ατμοσφαιρικό και «ευδιάθετο» Κοντσέρτο για βιολί και ορχήστρα αρ.2 σε ρε μείζονα, Κ.211 του Βόλφγκανγκ Αμαντέους Μότσαρτ. Στο δεύτερο μέρος, ακολουθεί μια μεγάλη έκπληξη για τους παρευρισκόμενους, ο «αλλιώτικος Καρυοθραύστης» της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών και των 1895 Cinematic Creations. Ένα μαυρόασπρο όνειρο πασπαλισμένο με πολλή αγάπη και τις πολύχρωμες μελωδίες της ανεπανάληπτης Σουίτας από το μπαλέτο «Καρυοθραύστης», έργο 71a, του Πιότρ Ίλιτς Τσαϊκόφσκι. Η βραδιά ολοκληρώνεται με τη «Χριστουγεννιάτικη Γιορτή» του Λιρόι Άντερσον, ένα μουσικό ποτ πουρί από κλασικά δημοφιλή χριστουγεννιάτικα τραγούδια.

*Την ίδια ημέρα, το πρωί, ένα ειδικά διαμορφωμένο πρωινό εκπαιδευτικό πρόγραμμα (που δεν χάνει όμως την εορταστική του διάθεση) αφιερώνεται αποκλειστικά στους μαθητές της περιοχής της Βέροιας και αποτελεί την ιδανική ευκαιρία γνωριμίας τους με τη συμφωνική ορχήστρα και τα μουσικά όργανα.

Για την ιστορία

ΛΙΡΟΪ ΑΝΤΕΡΣΟΝ (1908 – 1975)
Η γιορτή των Χριστουγέννων (A Christmas Festival)

Ο Λίροϊ Άντερσον έχει χαρακτηρισθεί ευφυώς ως ο «Γιόχαν Στράους (υιός) της αμερικάνικης μουσικής». Ο σουηδικής καταγωγής Αμερικανός συνθέτης, έχοντας κάνει σπουδές στο Κονσερβατόριο της Νέας Αγγλίας και στο Χάρβαρντ, αφοσιώθηκε στην ελαφρά ορχηστρική μουσική και κατόρθωσε το έργο του, γεμάτο μελωδικότητα, φρεσκάδα, λάμψη και διασκεδαστική διάθεση, να κερδίσει μέγιστη απήχηση σε ένα ευρύτατο κοινό τόσο στις Ηνωμένες Πολιτείες όσο και διεθνώς. Το έργο Η Γιορτή των Χριστουγέννων ολοκληρώθηκε τον Ιούνιο του 1950 και στις 12 του μηνός δόθηκε η πρεμιέρα του από την γνωστή ορχήστρα Boston Pops υπό τη διεύθυνση του Άρθουρ Φίντλερ. Πρόκειται για μία συμφωνική ουβερτούρα, ένα είδος μουσικού ποτ πουρί από δημοφιλέστατα χριστουγεννιάτικα τραγούδια, τα οποία ο συνθέτης επεξεργάστηκε αξιοποιώντας πλούσια συμφωνικά ηχοχρώματα. Ανάμεσα στις μελωδίες που ακούγονται, ξεχωρίζουν η Άγια Νύχτα, τα Τρίγωνα – Κάλαντα, το Hark! The Herald Angels sing (η μουσική του οποίου έχει γραφτεί από τον Φέλιξ Μέντελσον), το παραδοσιακό αγγλικό τραγούδι The first Noel και το διάσημο Adeste Fideles.

ΒΟΛΦΓΚΑΝΓΚ ΑΜΑΝΤΕΟΥΣ ΜΟΤΣΑΡΤ (1756 – 1791)
Κοντσέρτο για βιολί και ορχήστρα αρ.2 σε ρε μείζονα, K.211
1. Allegro moderato
2. Andante
3. Rondo: Allegro

Και τα πέντε Κοντσέρτα για βιολί του Μότσαρτ είναι έργα των εφηβικών του χρόνων, όταν ακόμα ήταν στην υπηρεσία του Αρχιεπισκόπου του Σάλτσμπουργκ. Για το Δεύτερο Κοντσέρτο για βιολί λίγα πράγματα είναι γνωστά: γράφτηκε μάλλον το 1775 ή λίγο πιο πριν (πάντως μετά το 1773) και δεν είναι γνωστό ούτε πότε δόθηκε η πρώτη του εκτέλεση ούτε αν σολίστ ήταν ο ίδιος ο Μότσαρτ ή ο βιρτουόζος Ιταλός βιολιστής (επίσης στην υπηρεσία του Αρχιεπισκόπου) Αντόνιο Μπρουνέτι. Σε κάθε περίπτωση, είναι ένα έργο μεταβατικό, που από τη μία πλευρά έχει επιρροές από το ύφος των κοντσέρτων της εποχής μπαρόκ (Μπαχ, Βιβάλντι κλπ), ενώ από την άλλη αρκετά εκφραστικά στοιχεία «βλέπουν» μπροστά στα κλασικά αριστουργήματα της ωριμότητας του συνθέτη. Από μορφολογικής πλευράς το Κοντσέρτο δεν εμπεριέχει εκπλήξεις: το πρώτο μέρος εξελίσσεται σε μία τυπική φόρμα σονάτας-κοντσέρτου, με το θεματικό υλικό να παρουσιάζεται αρχικά από την ορχήστρα και κατόπιν από τον σολίστα υπό τη διακριτική ορχηστρική συνοδεία (κυρίως των εγχόρδων). Η ενότητα της ανάπτυξης είναι σύντομη και ακολουθείται από την αναμενόμενη επανέκθεση. Το αργό, δεύτερο μέρος ξεχωρίζει για τον λυρισμό της σολιστικής γραμμής, ενώ το φινάλε είναι ένα χαριτωμένο, χορευτικό ροντό, στο οποίο το κύριο θέμα (ένα ανάλαφρο μενουέτο) εμφανίζεται τέσσερις φορές, κάθε φορά και με ελαφρώς διαφορετική ενορχήστρωση.

ΠΙΟΤΡ ΙΛΙΤΣ ΤΣΑΪΚΟΦΣΚΥ (1840 – 1893)
Σουίτα από το μπαλέτο «Καρυοθραύστης», έργο 71a
1. Εισαγωγή
2. Χαρακτηριστικοί χοροί
Εμβατήριο
Χορός της νεράιδας ζαχαρωτό
Ρωσικός χορός (Τρεπάκ)
Αραβικός χορός
Κινεζικός χορός
Χορός με τα μικρά φλάουτα
3. Βαλς των λουλουδιών

Στις αρχές του 1891 το Θέατρο Μαριίνσκι της Αγ. Πετρούπολης παρήγγειλε στον Τσαϊκόφσκυ ένα νέο μπαλέτο. Το προτεινόμενο θέμα του μπαλέτου ήταν το γνωστό παραμύθι του μεγάλου Γερμανού συγγραφέα (και συνθέτη) E.T.A. Χόφμαν (1776 – 1822) Ο Καρυοθραύστης και ο βασιλιάς των ποντικιών (1816), αλλά πιο συγκεκριμένα στην ελαφρώς μεταγενέστερη εκδοχή του από τον Αλέξανδρο Δουμά, πατέρα, Histoire d’ un casse-noisette («Ιστορία ενός καρυοθραύστη») του 1844.
Για τη δημιουργία της ορχηστρικής σουίτας του Καρυοθραύστη ο Τσαϊκόφσκυ επέλεξε οκτώ μέρη του μπαλέτου, που τοποθέτησε πάντως σε σειρά διαφορετική από τη σειρά εμφανίσεώς τους στο μπαλέτο. Η σουίτα παρουσιάστηκε μερικούς μήνες πριν από την πρεμιέρα του μπαλέτου, στις 19 Μαρτίου 1892, σε συναυλία στην Αγ. Πετρούπολη και υπό τη διεύθυνση του συνθέτη. Η επιτυχία της ήταν τεράστια και έκτοτε παραμένει ένα από τα πιο αγαπητά έργα του Ρώσου συνθέτη και αναπόσπαστο κομμάτι του συναυλιακού ρεπερτορίου, ιδίως κατά την περίοδο των Χριστουγέννων. Η σουίτα ανοίγει με μία ανάλαφρη, σύντομη εισαγωγή, στην οποία ο συνθέτης αξιοποιεί από τα έγχορδα μόνο τα βιολιά και τις βιόλες, που προσδίδουν με το λαμπερό, ψηλό ήχο τους μία κρυστάλλινη μουσική διαύγεια. Μετά από ένα πομπώδες και έντονα ρυθμικό εμβατήριο ακολουθεί μία σειρά από χορούς.
Ο πρώτος από αυτούς, ο «χορός της νεράιδας ζαχαρωτό», έχει αξιοσημείωτη θέση στην ιστορία της μουσικής λόγω της δεσπόζουσας παρουσίας της τσελέστας μέσα στην ορχήστρα. Η τσελέστα είχε επινοηθεί από τον Γάλλο Ωγκύστ Μυστέλ το 1886 και ο Τσαϊκόφσκυ την είχε γνωρίσει περνώντας από το Παρίσι καθοδόν προς τις Η.Π.Α. το 1891. Ο ξεχωριστός ήχος του οργάνου προσέφερε στον συνθέτη μία ιδεώδη λύση στον ήδη υπάρχοντα προβληματισμό του για την κατάλληλη ηχοχρωματική απόδοση της νεράιδας-ζαχαρωτού. Έτσι μόλις επέστρεψε στη Ρωσία, ζήτησε από τον εκδότη του να παραγγείλει μία τσελέστα για να τη χρησιμοποιήσει στον «Καρυοθραύστη», ζητώντας του να κρατήσει απόλυτη μυστικότητα σχετικά με την παραγγελία, μη τυχόν μαθευτεί από τους «ανταγωνιστές» του και χρησιμοποιηθεί η τσελέστα από εκείνους πιο πριν. Στη συνέχεια της σουίτας συναντούμε το γρήγορο και γεμάτο άγρια ενέργεια Ρώσικο χορό, τον Αραβικό χορό με μία εκπληκτική μελαγχολική διάθεση και διακριτικά ανατολίτικα στοιχεία, και τον κάπως χιουμοριστικό Κινεζικό χορό. Ο τίτλος του επόμενου χορού (Danse des mirlitons) παραπέμπει σε ένα παιδικό πνευστό μουσικό όργανο, που στην ορχήστρα αποδίδουν τα φλάουτα. Η σουίτα κλείνει με ένα γοητευτικότατο, ρομαντικό και εκφραστικό βαλς, το Βαλς των λουλουδιών, ίσως το πιο εμπνευσμένο από όλα τα βαλς του Τσαϊκόφσκυ, ο οποίος -αγαπώντας ιδιαίτερα τον χορό αυτό- τον χρησιμοποίησε ουκ ολίγες φορές σε συνθέσεις του.
Στη σκιά της ιστορίας...
Η πρόταση της σύνθεσης του «Καρυοθραύστη» έγινε σε μία όχι και τόσο ευνοϊκή χρονική συγκυρία για τον Τσαϊκόφσκι, ο οποίος πέραν του ότι δεν ενθουσιάστηκε ιδιαίτερα από το θέμα, περνούσε έτσι κι αλλιώς μία βαθιά υπαρξιακή κρίση αμφισβήτησης των ικανοτήτων και της φαντασίας του ως συνθέτη. Παρόλα αυτά, αποδέχτηκε την πρόταση και άρχισε να δουλεύει πάνω στο μπαλέτο. Πολύ σύντομα αναγκάστηκε να διακόψει την εργασία του, αναχωρώντας για περιοδεία στις ΗΠΑ. Όταν γύρισε στην πατρίδα, συνέχισε να εργάζεται πάνω στον Καρυοθραύστη, που ολοκληρώθηκε την άνοιξη του 1892. Η πρεμιέρα του δόθηκε στις 18 Δεκεμβρίου της ίδιας χρονιάς, ένδεκα μήνες πριν από τον θάνατό του. Η πρεμιέρα και των δύο έργων ήταν ανεπιτυχής. Ουσιαστικά η μεγάλη απήχηση του Καρυοθραύστη διεθνώς ξεκινά μετά τη δεκαετία του 1930.

Βιογραφικά συντελεστών
Νίκος Χαλιάσας
Από το 2012 είναι Καλλιτεχνικός Διευθυντής του Διεθνούς Φεστιβάλ Μουσικής ‘Συμφωνίας’ Πειραιά και νήσων Αργοσαρωνικού. Ίδρυσε και διευθύνει από το 2000 την ορχήστρα INTRARTI, με την οποία έχει διευθύνει πάρα πολλές συναυλίες σε όλη την Ελλάδα, συμπράττοντας με κορυφαίους σολίστες όπως ο Δ.Σγούρος, ο Τ.Αποστολίδης, ο Γ.Δεμερτζής, ο Γ.Πέτρου, η Τζ.Δριβάλα και πολλοί άλλοι, αποσπώντας εξαιρετικά σχόλια και κριτικές. Επίσης έχει κάνει δεκάδες εκπαιδευτικών παρουσιάσεων σε σχολεία της πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, φέρνοντας έτσι σε άμεση επαφή τα παιδιά με την ορχήστρα και τα όργανα.
Έχει διευθύνει, την Κρατική Ορχήστρα Αθηνών, την Κρατική Ορχήστρα Θεσσαλονίκης, την Κρατική Ορχήστρα Κύπρου, την Κρατική Ορχήστρα Κωνσταντινούπολης, την Thuringen Sinfoniker, την ορχήστρα Musica Vitae του Vaxjo της Σουηδίας, την Εσθονική Klaasparlimang Sinfonietta, την Astana Symphony Orchestra του Καζακστάν, την ορχήστρα δωματίου της Κοπεγχάγης, την Συμφωνική Ορχήστρα της ΕΡΤ, την Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου Αθηναίων, την Συμφωνική Ορχήστρα του Δήμου Θεσσαλονίκης κ.ά. Τα Χριστούγεννα του 2005 παρουσίασε στο Μ.Μ.Α. με την Oρχήστρα ΙΝΤRΑRΤΙ και σε σκηνοθεσία Michael Hampe, την όπερα του W.A.Mozart «Ο Μαγικός Αυλός».

Δημήτρης Σέμσης
Ο Δημήτρης Σέμσης είναι από τον Οκτώβριο του 2003 εξάρχων της Κρατικής Ορχήστρας Αθηνών. Γεννήθηκε στο Μόναχο το 1959, και κατάγεται από οικογένεια της οποίας οι μουσικές ρίζες βρίσκονται στις αρχές του 19ου αιώνα. Σπούδασε πλάι στους παιδαγωγούς Τίμπορ Βάργκα και Όττο Μπύχνερ στις Ακαδημίες Μουσικής του Ντέτμολντ και του Μονάχου, καθώς και με τον καθηγητή Αλεξάντερ Πάβλοβιτς στο Πανεπιστήμιο του Βελιγραδίου. Είναι διπλωματούχος του Ωδείου Αθήναιον και του Βασιλικού Κολλεγίου Μουσικής του Λονδίνου, ενώ υπήρξε μέλος της περίφημης Ορχήστρας Μπαχ του Μονάχου, υπό την διεύθυνση του Καρλ Ρίχτερ. Επί μία δεκαετία ήταν εξάρχων της ορχήστρας δωματίου “Ελληνική Καμεράτα” -που ίδρυσε ο πατέρας του Μιχάλης Σέμσης. Στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών ήταν εξάρχων της “Καμεράτα-Ορχήστρας των Φίλων της Μουσικής” της οποίας είναι και συνιδρυτής, από την ίδρυση της μέχρι και τον Ιούνιο του 1997. Από τον Ιανουάριο του 1999 έως το 2003 ήταν εξάρχων της Εθνικής Συμφωνικής Ορχήστρας της Ελληνικής Ραδιοφωνίας και Τηλεόρασης.
Το 2011 ανέλαβε την Καλλιτεχνική Διεύθυνση της Camerata Junior, Ορχήστρας Νέων των Φίλων της Μουσικής, της οποίας είναι και αρχιμουσικός.
Ως σολίστ έχει εμφανιστεί με συμφωνικές ορχήστρες και ορχήστρες δωματίου και έχει συμπράξει σε συναυλίες μουσικής δωματίου σε Ελλάδα, Γαλλία, Ελβετία, Ιταλία, Ουκρανία, Σερβία, Αγγλία, Γερμανία, Αυστρία, Βουλγαρία, Τουρκία, Η.Π.Α και Ρουμανία. Έχει πραγματοποιήσει πολλά ειδικά προγράμματα για νέους και παιδιά τόσο στο Μέγαρο Μουσικής Αθηνών, όσο και σε όλη την Ελλάδα απ’ την Θράκη μέχρι την Κρήτη, καθώς και σειρές ανοιχτών μαθημάτων με σκοπό την γνωριμία και εξοικείωση των νέων με την κλασσική μουσική.
Είναι ιδρυτικό μέλος του Τρίο “Opus I”, με το οποίο παρουσιάζει πλήθος προγραμμάτων στην Αθήνα και σε πολλές πόλεις της Ελλάδας. Είναι καθηγητής βιολιού στο Ωδείο «Μουσικοί Ορίζοντες».
Ο Δημήτρης Σέμσης παίζει με βιολί κατασκευασμένο από τον Λορέντζο Στοριόνι, στην Κρεμόνα, το 1794.

Το Πρόγραμμα με μια ματιά
ΒΟΛΦΓΚΑΝΓΚ ΑΜΑΝΤΕΟΥΣ ΜΟΤΣΑΡΤ (1756 – 1791)
Κοντσέρτο για βιολί και ορχήστρα αρ.2 σε ρε μείζονα, K.211
1. Allegro moderato
2. Andante
3. Rondo: Allegro

ΠΙΟΤΡ ΙΛΙΤΣ ΤΣΑΪΚΟΦΣΚΥ (1840 – 1893)
Σουίτα από το μπαλέτο «Καρυοθραύστης», έργο 71a
1. Εισαγωγή
2. Χαρακτηριστικοί χοροί
· Εμβατήριο
· Χορός της νεράιδας ζαχαρωτό
· Ρωσικός χορός (Τρεπάκ)
· Αραβικός χορός
· Κινεζικός χορός
· Χορός με τα μικρά φλάουτα
3. Βαλς των λουλουδιών

ΛΙΡΟΪ ΑΝΤΕΡΣΟΝ (1908 – 1975)
Η γιορτή των Χριστουγέννων (A Christmas Festival)

Σολίστ: Δημήτρης Σέμσης
Μουσική διεύθυνση: Νικόλαος Χαλιάσας

Με την συνεργασία των 1895 Cinematic Creations
Τιμές εισιτηρίων:
15€ (γενική είσοδος)

Πληροφορίες:
Χώρος Τεχνών Δήμου Βέροιας
Τηλ 2331078100

Αγορά εισιτηρίων:
Προπώληση: Χώρος Τεχνών Δήμου Βέροιας
Βιβλιοπωλείο Επίκαιρο
Καφέ Μπρίκι