Η προοπτική της Δημοτικής Πινακοθήκης με αφορμή την εικαστική έκθεση για τον Τριπόταμο

Γράφει ο Τάσος Βασιάδης

Μια εξαιρετικά επιτυχημένη έκθεση εικαστικών δημιουργιών εγκαινιάστηκε και παρουσιάζεται στον Χώρο Τεχνών Βέροιας, με θέμα το ποτάμι της πόλης τον Τριπόταμο και ειδικότερα το ιστορικό γεφύρι Καραχμέτ.

Στην έκθεση που διοργάνωσαν ο Σύλλογος «Φίλοι του Τριποτάμου» και η ΚΕΠΑ του Δήμου Βέροιας, φιλοξενούνται εννέα γνωστοί καλλιτέχνες της πόλης, που με τα έργα τους παραθέτουν την δική τους καλλιτεχνική ματιά για το ποτάμι και το πασίγνωστο γεφύρι .

Τα εγκαίνια της εικαστικής έκθεσης που διοργανώθηκε από τον Σύλλογο «Φίλοι του ποταμού Τριποτάμου» και την ΚΕΠΑ Βέροιας, εμπλουτίστηκαν με λογοτεχνικές αναφορές, μουσική πλαισίωση και ενδιαφέρουσες προτάσεις επισκεπτών για την αναγκαιότητα παρουσίασης των έργων και σε άλλες περιοχές.

Ειδικότερη δε επιθυμία που εκφράστηκε στις επί μέρους συζητήσεις, ήταν η μόνιμη έκθεση των εικαστικών δημιουργιών της παρουσίασης, ως τμήματος του πλούσιου και ανεκτίμητου εικαστικού κεφαλαίου της Βέροιας.

Με αυτή την αφορμή επανέρχεται στην επικαιρότητα η εκκρεμότητα της Δημοτικής Πινακοθήκης Βέροιας, που μέχρι σήμερα στερείται στέγης.

Οι οργανωμένες πινακοθήκες κάθε πόλης αποτελούν, κιβωτούς διαφύλαξης, ανάδειξης και προβολής της ιστορικής, εικαστικής και πνευματικής παράδοσης του τόπου.

Σε αυτές διατηρείται σε διαρκή επικαιροποίηση, η πολιτιστική ταυτότητα της περιοχής και καθίστανται ευρύτερα γνωστοί οι εικαστικοί δημιουργοί, που με αυτόν τον τρόπο μετατρέπονται σε πρεσβευτές καλής θελήσεως του τόπου.

Σε ακούσιους διαφημιστές των πινακοθηκών με τα εκθέματα τους, των πόλεων που τις φιλοξενούν και των ευρύτερων περιοχών, μετατρέπονται και οι επισκέπτες που μεταφέρουν τις εντυπώσεις τους στους τόπους τους και στους επόμενους σταθμούς των περιηγήσεών τους.

Η ιδιαίτερη σημασία που ενέχεται στην ίδρυση και λειτουργία των πινακοθηκών στις πόλεις, διαφαίνεται και από την επιλογή των κτιρίων που τις στεγάζουν.

Κατά κανόνα οι πινακοθήκες στεγάζονται σε κτίρια, με ιστορική παράδοση και ιδιαίτερη αρχιτεκτονική προσωπικότητα.

Δεν είναι δε τυχαίο το γεγονός ότι στην όλη τουριστική προβολή κάθε πόλης περιλαμβάνονται και οι πινακοθήκες, που προτείνονται ως επιλεκτικοί προορισμοί επισκεψιμότητας.

Πέραν των πολύ γνωστών πινακοθηκών που έχουν ιδρυθεί και λειτουργούν στις μεγάλες πόλεις της χώρας, ανάλογες υπάρχουν και στην περιφέρεια, με εξαιρετικά έργα διάσημων επώνυμων, αλλά και αξιολογότατων τοπικών δημιουργών.

Παρά το γεγονός ότι η Βέροια διαθέτει έναν τέτοιο ανεκτίμητο εικαστικό πλούτο, αυτός παραμένει αναξιοποίητος, χωρίς να επιτελεί το σκοπό για τον οποίο έχει δημιουργηθεί και συνεχίζει να παράγεται.

Χαρακτηριστική ένδειξη αυτού του πλούτου αποτελεί και η επίκαιρη έκθεση εικαστικών δημιουργιών για τον Τριπόταμο και το γεφύρι Καραχμέτ.

Κατά καιρούς αναζωπυρώνεται στην τοπική κοινωνία ο διάλογος για τη δημιουργία Δημοτικής Πινακοθήκης στην Βέροια, χωρίς όμως να καταλήγει σε πρακτικό αποτέλεσμα, με συνέπεια οι εικαστικές δημιουργίες να μην έχουν βρει ακόμα την στέγη τους.

Η προ έτους παραχώρηση του παλιού Δικαστικού Μεγάρου από την ΕΤΑΔ Α.Ε. στον Δήμο Βέροιας προκειμένου να χρησιμοποιηθεί ως Χώρος Πολιτισμού, επανάφερε την πρόταση για την στέγαση της Δημοτικής Πινακοθήκης Βέροιας, στο νεοκλασικό κτίριο της πλατείας Ρακτιβάν.

Η προοπτική χρήσης του παλιού Δικαστικού Μεγάρου και ως Δημοτικής Πινακοθήκης με τις προδιαγραφές και τις σύγχρονες δράσεις που αναπτύσσονται σε όλους τους αντίστοιχους ανά τον κόσμο χώρους, αποτελεί ένα βήμα ποιοτικής, λειτουργικής, κοινωνικής και οικονομικής αναβάθμισης για ολόκληρη την περιοχή. Με αυτή την προοπτική οι εικαστικές δημιουργίες της πόλης θα στεγαστούν στο φυσικό τους χώρο και το παραμελημένο εικαστικό πρόσωπο της Βέροιας θα αναδείξει τη δική του δυναμική, στην γενικότερη αναπτυξιακή προσπάθεια του τόπου.

Η παραχώρηση του πρώην Δικαστικού Μεγάρου Βέροιας, από την ΕΤΑΔ Α.Ε. στον Δήμο Βέροιας, τον Φεβρουάριο 2023 αποτέλεσε ένα πρώτο βήμα για την αξιοποίηση του κτιρίου ως χώρου πολιτισμού, που παραμένει διαχρονικό αίτημα της τοπικής κοινωνίας.

Επρόκειτο όμως για ένα διστακτικό βήμα, καθώς στο κείμενο της σύμβασης που υπογράφηκε, περιλαμβάνονταν όροι που λίγο απέχουν από το να χαρακτηρίζονται ως επισφαλείς.

Και αυτό διότι, για το κτίριο που αποτελεί αναπόσπαστο τμήμα της τοπικής ιστορίας και κύριο στοιχείο της ταυτότητας της πόλης, ο χρόνος των είκοσι πέντε ετών που προβλέπεται στην σύμβαση παραχώρησης, είναι απελπιστικά μικρός και αναντίστοιχος της προσδοκίας των πολιτών της Βέροιας.

Επιπλέον η πρόβλεψη για ανάκληση της παραχώρησης, εάν σε διάστημα τριών ετών από την υπογραφή της σύμβασης δεν έχει ολοκληρωθεί η αποκατάσταση, η κατασκευή και η επισκευή παντός είδους εγκαταστάσεων και κτισμάτων που απαιτούνται και δεν έχει ξεκινήσει η λειτουργία του μεγάρου για τον σκοπό που παραχωρήθηκε, καθιστά επισφαλή την όλη εξέλιξη.

Ήδη ο χρόνος για την έναρξη λειτουργίας του ιστορικού νεοκλασικού κτιρίου που προβλέπεται από την σύμβαση παραχώρησης, σμικρύνεται χαρακτηριστικά.

Και αυτό διότι με τις απαιτούμενες διαδικασίες ο χρόνος των τριών ετών, σαφώς και δεν μπορούσε να επαρκέσει για την αναζήτηση χρηματοδοτικών προγραμμάτων, την ένταξη σε αυτά, την σύνταξη των αναγκαίων γενικών και επιμέρους μελετών, την έκδοση όλων των κατά νόμο απαραίτητων αδειών και των σχετικών εγκρίσεων και πιστοποιήσεων, την θεραπεία όλων των πολεοδομικών προβλημάτων του ακινήτου, την τροποποίηση του εγκεκριμένου ρυμοτομικού σχεδίου, την προκήρυξη και την ανάθεση των αναγκαίων έργων, την έναρξη και την εξέλιξη των απαιτούμενων εργασιών, την συνολική ασφάλιση από κάθε κίνδυνο, την ίδρυση Νομικού Προσώπου του Δήμου, την διαμόρφωση και δημοσιοποίηση του οργανογράμματος του, την προκήρυξη των απαιτούμενων θέσεων βάσει ειδικοτήτων, την κάλυψη τους με την πρόσληψη του αναγκαίου προσωπικού και μια σειρά άλλων προϋποθέσεων για την έναρξη λειτουργίας των χώρων, σύμφωνα με την πρόβλεψη.

Οι οικονομικοί όροι που συμπεριλαμβάνονται στην παραχώρηση, αποτελούν σημεία που υποβαθμίζουν την σύμβαση μεταξύ δύο νομικών προσώπων της γενικότερης διακυβέρνησης που συμφωνείται υπό την εγγύηση του κράτους, σε επαγγελματικό συμφωνητικό ενοικίασης ακινήτου μεταξύ φυσικών προσώπων, υποχρεώνοντας εμμέσως τους πολίτες της Βέροιας να πληρώνουν ενοίκιο για ένα ακίνητο που ιστορικά, κοινωνικά, θεσμικά και δικαιωματικά τους ανήκει.

Εύλογη απορία προκάλεσε εξ αρχής στην σύμβαση παραχώρησης η επισήμανση, ότι οι δαπάνες που αποτελούσαν υποχρέωση της ΕΤΑΔ Α.Ε. εφεξής θα βαρύνουν τον Δήμο Βέροιας, καθόσον καμία ανταπόκριση ως προς αυτήν την υποχρέωση δεν εκδηλώθηκε τα χρόνια που μεσολάβησαν από τον έχοντα την κυριότητα Φορέα, ενώ το παλιό Δικαστικό Μέγαρο αφέθηκε στην εγκατάλειψη και την φθορά, αυξάνοντας δραματικά τα κόστη αποκατάστασής του.

Στους όρους της παραχώρησης συμπεριλαμβάνεται η χρήση του κτιρίου ως Ολοκληρωμένου Κέντρου Τουριστικής Πληροφόρησης, ως Μουσείου Εκπαίδευσης «Χρίστος Τσολάκης» και ως Αρχείου Παραδοσιακής Αρχιτεκτονικής Νικόλαου Μουτσόπουλου.

Αυτή άλλωστε ήταν και η αρχική πρόταση του Δήμου Βέροιας που υποβλήθηκε μετά την μεταφορά των δικαστικών υπηρεσιών στο νέο Δικαστικό Μέγαρο, συνοδευόμενη με το αίτημα της δωρεάν παραχώρησης για 50 χρόνια.

Έκτοτε εξελίχθηκε μια εκτεταμένη δημόσια συζήτηση και ζύμωση, με την ανάδειξη και άλλων αξιόλογων προτάσεων για την αξιοποίηση του παλιού Δικαστικού Μεγάρου, μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται η μετατροπή του σε Πολυχώρο Πολιτισμού και η στέγαση της Δημοτικής Πινακοθήκης Βέροιας.

Η δημοσιοποίηση της σύμβασης με την οποία το πρώην Δικαστικό Μέγαρο παραχωρήθηκε στον Δήμο Βέροιας, που υπήρξε και διακαής επιθυμία της τοπικής κοινωνίας, ανέδειξε και τις αναγκαίες κινήσεις οι οποίες επιβάλλεται να επισπευστούν ώστε, αφενός να προχωρήσουν οι αναγκαίες εργασίες, στα πλαίσια των στενών χρονικών περιθωρίων που ήδη σμικρύνονται ακόμα περισσότερο, αφετέρου να προετοιμαστεί το νομικό έδαφος για την αναγκαία αναθεώρηση των όρων της σύμβασης, σύμφωνα με την απαίτηση και την προσδοκία της τοπικής κοινωνίας.

Η επίκαιρη εικαστική έκθεση έργων γνωστών τοπικών καλλιτεχνών, που διοργάνωσαν ο Σύλλογος «Φίλοι του ποταμού Τριποτάμου» και η ΚΕΠΑ του Δήμου Βέροιας, θέτει και πάλι την κοινωνική απαίτηση για την μόνιμη στέγαση της Δημοτικής Πινακοθήκης στον πλέον ενδεδειγμένο χώρο, που είναι το ιστορικό νεοκλασικό κτίριο της πλατείας Ρακτιβάν.

Αυτή άλλωστε η γενικότερα επιθυμητή εξέλιξη, θα αποτελέσει ένα ακόμα δυναμικό στοιχείο για την διεκδίκηση από την Βέροια, του τίτλου της Πολιτιστικής Πρωτεύουσας της Ευρώπης.