Ορειβασία στο Πάικο, στην κορυφή Κοκκινόπετρα

Του Νίκολαου Τσιαμούρα

Άρωμα Πάϊκου...Η ολοζώντανη φύση και ο ανοιξιάτικος καιρός με τους απίθανους χρωματικούς συνδυασμούς μας δημιουργούν παραμυθένια διάθεση. Μας υποδέχθηκε μια φύση μυστηριακή, ειδυλλιακή, πλανεύτρα.

Ξημερώνει... Η πόλη της Βέροιας ξεδιπλώνεται νωχελικά κάτω από τα πόδια μου καθώς αγναντεύω από το μπαλκόνι το ξημέρωμα της μέρας, νωρίς ακόμη υγρασία και κάνει κρύο.

Φύγαμε στις 7 το πρωί, περάσαμε τον Σταυρό και τον κάμπο της Αλεξάνδρειας (παλιότερα μια τεράστια λίμνη). Αποξηράνθηκε την δεκαετία του 1930. Τα μυστικά του βάλτου της Πηνελόπης Δέλτα αποτυπώνουν τις όψεις του αιματηρού μακεδονικού αγώνα. Το διάστημα 1904- 1908 η λίμνη αποτέλεσε ένα από τα σημαντικότερα πεδία του Ελληνοβουλγαρικού ανταγωνισμού.

Λίγο χαμηλότερα η αρχαία Πέλλα. Κτίσθηκε από τον Αρχέλαο Α΄(413-399). Αναφέρεται πρώτη φορά από τον Ηρόδοτο, η Πέλλα όταν έγινε πρωτεύουσα ήταν μια παραλίμνια πόλη, Εδώ έζησαν τις τελευταίες τους μέρες ο Αθηναίος, ο τραγικός Αγάθων και ο Ευριπίδης. Παρέμεινε πρωτεύουσα μέχρι την κατάλυση του μακεδονικού κράτους από τους Ρωμαίους, οι οποίοι την λεηλάτησαν και μετέφεραν τους θησαυρούς της στη Ρώμη. Στο τέλος του 1ου π.Χ. αιώνα έπεσε σε παρακμή.

Περάσαμε την γέφυρα που οδηγεί στην πόλη των Γιαννιτσών και τον ποταμό Λουδία. Ο Λουδίας ή Λυδίας κοινώς Μαυρονέρι επί Τουρκοκρατίας καρά Ασμάκ, πηγάζει από τα όρη Βέρμιο και Βόρα. Τα νερά του διασχίζουν την πεδιάδα των Γιαννιτσών και καταλήγουν στον Θερμαϊκό κόλπο.
Λίγο ψηλότερα φάνηκε η πόλη των Γιαννιτσών, η πόλη του κάμπου όπως θέλει να ονομάζεται τα τελευταία χρόνια.

Κτισμένη στις παρυφές του Πάϊκου και τον κάμπο των Γιαννιτσών σε υψόμετρο 40 μ. η πόλη με την πλούσια ιστορία μας υποδέχεται ήσυχη χωρίς ιδιαίτερη κίνηση. Η περιοχή κατοικήθηκε από τη νεολιθική εποχή ( τέλη 7ης χιλιετίας).

Τα Γιαννιτσά ή Γενιττζέ Βαρδάρ ήταν το ιερό κέντρο των Γιουρούκηδων που έφερε στη Μακεδονία το 1385 ο Τούρκος στρατηλάτης Αχμέτ Εβρέν. Πρωτεύουσα του ομώνυμου καζά, ( ο καζάς είναι μικρή διοικητική και δικαστική περιφέρεια) που την προτιμούσαν για την παραμονή τους οι τουρκικές αρχές. Κατά την Τουρκοκρατία, η πόλη έγινε πνευματικό, θρησκευτικό και πολιτιστικό κέντρο των Βαλκανίων.

Ο Γαζή Αχμέτ Εβρενός γεννήθηκε στο Παλιόκαστρο (σημερινό Μπαλίκεσιρ) της Τουρκίας το 1288. Τουρκομάνος στην καταγωγή. Αρχικά η οικογένεια του υπηρετούσε τους Βυζαντινούς μεταξύ 1302- 1361. Μετά την κατάκτηση της περιοχής από τον Ορχάν Γαζή ( Γαζής = νικητής), η οικογένεια του εξωμότησε και άρχισε να υπηρετεί τους Οθωμανούς.

Μαζί με τον Σουλεϊμάν πασά τον γιο του Ορχάν Γαζή κατέκτησαν τη Θράκη , τη Μακεδονία, τη Ρούμελη και τα Βαλκάνια. Οι υπηρεσίες του αμείφθηκαν με πλούσιες δωρεές, κυρίως με αχανή κτήματα στη Μακεδονία και στη Βουλγαρία. Πέθανε στις 17 Νοεμβρίου 1417 στα Γιαννιτσά σε ηλικία 129 ετών. Ετάφη στο μαυσωλείο Γαζή Εβρενός.

Το 2006 κατά τη διάρκεια εργασιών αναστήλωσης βρέθηκε ανθρώπινος σκελετός που εικάζεται ότι ανήκει στον Οθωμανό στρατηλάτη.
Υπήρξε το επίκεντρο του Μακεδονικού αγώνα στις αρχές του 20ου αιώνα. 20 Οκτωβρίου 1912 η πιο φονική μάχη των βαλκανικών πολέμων και ίσως η πιο σημαντική έγινε εδώ στην πεδιάδα των Γιαννιτσών. Στις 14 Σεπτεμβρίου 1944 οι Γερμανοί και οι συνεργάτες τους εκτέλεσαν 112 πολίτες, ανάμεσα στους εκτελεσθέντες που υπέστησαν φρικτά βασανιστήρια πριν εκτελεσθούν ήταν και ο δήμαρχος Θωμάς Μαγκριώτης. Συνεχίζουμε για την Γουμένισσα...

Η Γουμένισσα βρίσκεται στην καρδιά της αρχαίας Παιονίας, η ιστορία της ξεκινά από τον Τρωικό πόλεμο, συμμετείχαν στην εκστρατεία του μεγάλου Αλεξάνδρου στην Ασία Το 146 π. Χ. η Παιονία γίνεται τμήμα της Ρωμαϊκής επαρχίας της Μακεδονίας. 330-μ.Χ – 1387 μ. Χ. βυζαντινή περίοδος. 1387 μ. Χ. Οθωμανική κυριαρχία. Έδωσε βροντερό παρών στους μακεδονικούς αγώνες ( 1903- 1908 ). 23 Οκτωβρίου 1912 ήρθε η απελευθέρωση από τον ελληνικό στρατό. Η Γουμένισσα είναι γνωστή για το πολύ καλό ξινόμαυρο κρασί της.

Αφήσαμε την δροσερή πλατεία της και συνεχίζουμε. Διαδρομή Γουμένισσα –Ζέρβα – Καστανερή καταπράσινη ευλογημένη. Αφήσαμε πίσω μας την Καστανερή, μέχρι το 1926 ονομαζόταν Μπαροβίτσα. Ήταν χωριό βλαχομογλενιτών οι οποίοι αργότερα σλαβοφώνησαν. Οι κάτοικοι του χωριού και κυρίως η οικογένεια Δογιάμα έπαιξαν σημαντικό ρόλο στο μακεδονικό αγώνα πολεμώντας τους Βούλγαρους στην περιοχή. ( Γεώργιος – Γκόνος - Δογιάμας ) οπλαρχηγός . Ο φιδωτός δρόμος που ακολουθούμε πνιγμένος στην κυριολεξία μέσα σε πυκνό δάσος οξιάς.

Μπροστά μας ξεπροβάλλει ο ορεινός όγκος του Πάϊκου. Εκεί όπου συναντιώνται οι νομοί Πέλλας και Κιλκίς και ανάμεσα στις πεδιάδες της Αριδαίας και της Αξιούπολης ξεδιπλώνει την μακρόστενη κορμοστασιά του.

Συνεχίζουμε για τα μεγάλα Λιβάδια. Το χωριό δημιουργήθηκε στα μέσα του 18ου αιώνα από Έλληνες βλαχόφωνους – Αρουμάνους, που μετοίκησαν εδώ από τα χωριά , Γράμουστα, Σαμαρίνα , Περιβόλι. Ο δασικός δρόμος μας οδηγεί λίγο ψηλότερα.

Φθάσαμε στην θέση Πραματάρι σε υψόμετρο 1057 μέτρων με το υπερυψωμένο ξύλινο παρατηρητήριο και την ταμπέλα του δασαρχείου που μας καθοδηγεί. Κάτω χαμηλά ακούγονται τα ορμητικά νερά του Στραβοπόταμου. Πήραμε το κατηφορικό μονοπάτι που οδηγεί στο ποτάμι με τις 7 ξύλινες γέφυρες όπου μετά από μια συναρπαστική πορεία ( μιας ώρας) διαβαίνοντας και προσπερνώντας το υδάτινο θεριό , καταλήγει στο λυόμενο του Στραβοποτάμου.

Μετά από μια εικοσάλεπτη πορεία μέσα από ένα εκπληκτικής ομορφιάς πυκνό δάσος οξιάς αντικρίζουμε την πρώτη ξύλινη γέφυρα που όμως υπάρχει μόνο το ένα μέρος της, το υπόλοιπο το πήρε το ρεύμα και η ανεβασμένη στάθμη των ορμητικών νερών.

Έτσι η ορειβατική μας συντροφιά των 8 ατόμων χωρίζεται σε δυο ομάδες. Τα κορίτσια μας η Φωτούλα και η Σοφία ρίχθηκαν στο ποτάμι ξυπόλητες και πέρασαν στην αντίπερα όχθη μαζί με τους δυο Γιώργηδες. Εμείς οι υπόλοιποι γυρίσαμε πίσω πήραμε τα αυτοκίνητα και συνεχίσαμε την πεζοπορία μας από τη θέση "του λυόμενου του Στραβοποτάμου". Με το τραγούδι του κούκου η πορεία στο άγνωστο βουνό μόλις άρχισε.

Από τα πιο δασωμένα βουνά της Ελλάδος και αυτό εύκολα το αντιλαμβάνεσαι όταν περιπλανηθείς στις κατάφυτες πλαγιές του. Τώρα μπροστά μας ξεπροβάλλει περήφανα ο ορεινός όγκος του βουνού. Στο βουνό υπάρχουν 4.500 στρέμματα καστανιές, τα 2.500 είναι καλλιεργήσιμα. Οξιές, πεύκα, δρυς, κέδροι, ιτιές, λεύκες και σημύδες. Αραιότερα συναντώνται πλατάνια και μηλιές. Πλούσιο σε φτέρες και μεγάλη ποικιλία μανιταριών. Στο βουνό καταμετρήθηκαν 57 διαφορετικά είδη πεταλούδας. Ξεχωριστή θέση στην πανίδα του βουνού είναι το αγριογούρουνο που συναντάται σε όλο το Πάϊκο, ακόμη ζουν σε μικρούς αριθμούς ελάφια , ζαρκάδια, αλεπούδες και λύκοι.

Άφθονα ποτάμια και ρέματα κυλούν όλο το χρόνο και δίνουν ζωή στην περιφέρεια και στα γύρω χωριά. Από το Πάϊκο πηγάζει ο Στραβοπόταμος παραπόταμος του Αξιού και ο Γράμμος παραπόταμος του Λουδία. Πέρα μπροστά μας απλώνεται η απεραντοσύνη του βουνού.

Μπήκαμε στο δάσος. Κάθε ίχνος ανθρώπινου πολιτισμού σταματά εδώ. Το βουτηγμένο στην καταχνιά δάσος, με τη μοναξιά και την ησυχία των δένδρων μας έχει συνεπάρει, η υγρασία του πρωινού μας ταξιδεύει......! Ανεβαίνουμε ψηλότερα η υγρασία σιγά- σιγά διαλύεται το κρύο όμως παραμένει. Ο χλωμός ανοιξιάτικος ήλιος βγήκε πίσω από τις βουνοπλαγιές και ένα παγωμένο βοριαδάκι μας τρυπάει τα κόκαλα.

Ορειβατούμε σε πυκνό δάσος οξιάς, στα δεξιά μας το μονοπάτι ανηφορίζει μέσα από δασωμένη πλαγιά και δίπλα μας ένα ρεματάκι μας κρατάει συντροφιά με τις δροσερές ανάσες του. Ανεβαίνουμε χαμηλή χλόη και πυκνή βλάστηση μας ταλαιπωρούν για λίγο διάστημα, φθάσαμε σε ξέφωτο.

Τώρα η διαδρομή γίνεται συναρπαστική. Μας υποδέχεται μια ομορφιά παραμυθένια, τρεχούμενα νερά μικροί καταρράκτες και αγριοκαστανιές μας αποκαλύπτουν απόκρυφες ομορφιές. Περάσαμε το πρώτο ρέμα χωρίς απώλειες.

Λόγω της γεωμορφίας του εδάφους και των εναλλασσόμενων ορεινών όγκων ο δασικός δρόμος είναι ιδιαίτερα στενός, επικίνδυνος και γεμάτος απότομες στροφές που εφάπτονται με απότομες χαράδρες. Κατά την διάρκεια της διαδρομής όπως πεζοπορούμε, χιονισμένες κοφτές πλαγιές και δένδρα από νέο πράσινο φύλλωμα , μας περιτριγυρίζουν. Όλα αυτό το σκηνικό μας δημιουργεί μια ατμόσφαιρα μυστηρίου.

Ορειβατούμε ανάμεσα στα πρώιμα ανοιξιάτικα αγριολούλουδα, στη δασωμένη πλαγιά ανάμεσα στο χορτάρι και τα πεσμένα φύλλα. Λίγο ψηλότερα το δάσος αραιώνει και το μονοπάτι με τα κόκκινα σημάδια, πιάνει την κύρια κορυφογραμμή του βουνού.

Ανεβαίνουμε τώρα στην πλευρά του γυμνού βράχου λίγο πριν την κορυφή. Μονοπάτι ανηφορικό ανάσες βαριές, ίσως το δυσκολότερο σημείο της διαδρομής. Η κορυφή ξεπροβάλλει μικρή μόνη και ηλιόλουστη μαζί με τοεκκλησάκι του Προφήτη Ηλία. Ορειβατούμε τώρα λίγο πριν την κορυφή εμείς και ένας περήφανος ήλιος να μας ακολουθεί.

Μετά από μια δύσκολη πορεία με αναβάσεις και καταβάσεις μέσα από παρθένο πυκνό δάσος, σε δασικό δρόμο με πανύψηλες οξιές και αγριοφουντουκιές φθάσαμε επιτέλους στην κορυφή. Να΄ μαστε τώρα μόνοι εμείς, να απολαμβάνουμε την ομορφιά της περιοχής από εδώ ψηλά.

Καλλιεργήσιμη γη - κάτω χαμηλά –με οπωροφόρα δένδρα, θα πρασινίσουν και θα ανθίσουν σε λίγες μέρες και θα δημιουργήσουν υπέροχες χρωματικές αντιθέσεις με τους ασβεστολιθικούς βράχους της περιοχής.

Πήραμε τον δρόμο της επιστροφής ο δρόμος μακρύς η κούραση στο κατακόρυφο. Μετά από μια πολύωρη πορεία 5 ωρών φθάσαμε στα αυτοκίνητα. Αφήσαμε πίσω μας τον θαυμαστό κόσμο της άγριας ζωής, την ηρεμία και την γαλήνη της φύσης.

Συγχαρητήρια σε όλους εμάς.