Ο πολιτισμός ως τρόπος ζωής

Του Γιώργου Ουρσουζίδη

Παρά τις ηχηρές δηλώσεις περί «βαριάς βιομηχανίας» του τόπου, ο πολιτισμός ήταν για πολλά χρόνια ...ο φτωχός συγγενής. Ακόμη και πριν τα χρόνια της κρίσης, η χρηματοδότηση της πολιτιστικής κληρονομιάς ποτέ δεν ξεπέρασε το 1% του προϋπολογισμού. Στα χρόνια της κρίσης, κοντά στην υποχρηματοδότηση προστέθηκαν οι απολύσεις και οι «ρυθμίσεις», που αντιμετώπιζαν τις αρχαιότητες - όπως και το περιβάλλον - ως «εμπόδιο» στο ξεπούλημα της δημόσιας περιουσίας και στην άκριτη δόμηση.

Αυτό δεν εμπόδισε βέβαια, τους υπουργούς να φωτογραφίζονται με νέα ευρήματα ή να χρηματοδοτούν αφειδώς - αλλά επιλεκτικά - έργα της «αρεσκείας» τους. Πλάι στα μεγάλα προβλήματα του πολιτισμού, προστέθηκε και το πρόβλημα της πολιτικής εκμετάλλευσης της πολιτιστικής κληρονομιάς, με αποκορύφωμα την μετατροπή της ανασκαφής του σημαντικού μνημείου της Αμφίπολης, σε... φόντο προσωπικής προβολής του πρώην πρωθυπουργού.

Την ίδια στιγμή που η ανασκαφή της Αμφίπολης είχε αποκτήσει ακόμη και... εκπρόσωπο τύπου του τάφου, ένα άλλο εξαιρετικό εύρημα, το βυζαντινό σταυροδρόμι στο Σταθμό Βενιζέλου της Θεσσαλονίκης, δεν είχε αξιωθεί ούτε ένα Δελτίο Τύπου, που να ανακοινώνει την αξία του. Ένα εύρημα που μαρτυρά τη διαχρονία της πόλης, που αγκάλιασε σύσσωμος ο λαός της Θεσσαλονίκης, αποτρέποντας την καταστροφή του και ταυτόχρονα τη μνήμη της πόλης.

Το «ίδιο έργο» το είδαμε και στην Ημαθία, με την περιβόητη χωροθέτηση της Μονάδας Επεξεργασίας Απορριμμάτων πάνω στην «πύλη» του Αρχαιολογικού χώρου των Αιγών, με τα εργολαβικά συμφέροντα να σπρώχνουν την υπόθεση με κάθε δυνατό τρόπο. Όμως και εδώ, ο πολυετής αγώνας των τοπικών επιστημονικών φορέων -με την αμέριστη στήριξη του Σ.Ε.Α. - δικαιώθηκε.

Όπως διαπίστωσα από κοντά, για την προηγούμενη πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟ, σημασία δεν είχε η ίδια η αξία του κάθε ευρήματος, αλλά το να μπορεί να ενταχθεί στο «σαξές στόρυ» του πρώην πρωθυπουργού, και φυσικά να μην ενοχλεί τον οποιονδήποτε εργολάβο...

Είναι επίσης γνωστό, ότι η κ. Βλαζάκη δεν αποδέχθηκε ποτέ το «αφήγημα» της Αμφίπολης - όπως και πολλοί αξιόλογοι συνάδελφοί της – μάλιστα μέχρι και ειδικό νόμο εκπόνησαν προκειμένου να απαλλαγούν από την ενοχλητική παρουσία της πρώην Γενικής Διευθύντριας Αρχαιοτήτων.

Στον κόσμο του πολιτισμού είναι «κοινό μυστικό», ότι για να στηριχτεί ο πολιτισμός σήμερα δεν χρειάζονται τόσο τα χρήματα, όσο το να αποκατασταθούν οι αδικίες και να γκρεμιστεί το οικοδόμημα της «ευνοιοκρατίας» και της έλλειψης δημοκρατίας που για πολλά χρόνια επικράτησε από τις πολιτικές ηγεσίες του πολιτισμού. Να υπάρξει ένα όραμα για τη σύζευξη του περιβάλλοντος, της πολιτιστικής κληρονομιάς και της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας τέτοιο που να αλλάζει την καθημερινότητα όλων μας.

Αυτό το δύσκολο έργο έχει αναλάβει ο Νίκος Ξυδάκης, αναπληρωτής υπουργός Πολιτισμού και η Μαρία Βλαζάκη, αναπληρώτρια Γενική Γραμματέας Πολιτισμού, που έχουν όλα τα προσόντα για να το φέρουν σε πέρας. Οι ανηλεείς επιθέσεις που δέχονται -σχεδόν καθημερινά- από συγκεκριμένους δημοσιογράφους και μέσα δείχνουν, ότι όντως έχουν τα φόντα να το κάνουν.

Όπως συμβαίνει σε πολλούς τομείς, το «προηγούμενο καθεστώς» παραμονεύει και λυσσαλέα προσπαθεί να διατηρήσει αλώβητη την ευνοιοκρατία που είχε εγκαθιδρύσει, ώστε να μην έρθουν στο φως οι «σκελετοί» που κρύβονται στα ντουλάπια της Μπουμπουλίνας.

Σε πείσμα των συκοφαντών, το έργο αυτό θα συνεχιστεί και θα κριθεί από τους πολίτες που δεν βλέπουν τον πολιτισμό ως «πολυτέλεια», αλλά ως τρόπο ζωής!