Ο «Φόβος» ….φόρεσε την μάσκα του ….«Άγχους»

Γράφει η Μαρία Ξανθοπούλου, Ψυχολόγος - Ψυχοθεραπεύτρια

Ήρθαν οι μέρες όπου το άγχος των παιδιών βαράει κόκκινο. Αυτό βέβαια δεν είναι τίποτα άλλο, παρά ο «μασκαρεμένος» φόβος για ενδεχόμενη αποτυχία στις εξετάσεις ή αλλιώς ο φόβος αποτυχίας και όλων των αρνητικών συνεπειών που πρόκειται να επιφέρει. Μια δόση άγχους όμως, είναι φυσιολογική και δημιουργική, κινητοποιεί σε δύσκολες και προκλητικές φάσεις της ζωής και βοηθάει στο να καταβάλει κανείς το μέγιστο των προσπαθειών του, προκειμένου να επιτύχει τον στόχο του. Γίνεται όμως επικίνδυνο το άγχος και μπορεί να έχει αρνητικά αποτελέσματα, όταν δεν μπορούν να το ελέγξουν, διότι περιορίζει την πραγματική ικανότητα για καλή επίδοση.

Το άγχος, εκδηλώνεται και πηγάζει από τις σκέψεις που κάνουν τα παιδιά αναφορικά με το πόσο καλά θα τα πάνε στις εξετάσεις και αυτές μόνο το κινητοποιούν, διότι τις περισσότερες φορές είναι αρνητικές. Αντανακλούν το φόβο και την αγωνία τους, σκεπτόμενη μια πιθανή αποτυχία και στο τι εικόνα θα έχουν οι σημαντικοί άλλοι για αυτό. Σκέψεις όπως: «μήπως τους απογοήτευσα;» ή «δεν επιβεβαίωσα τις προσδοκίες τους», είναι πολύ συνηθισμένες αυτές τις μέρες. Η διαχείριση και η μείωση του άγχους συνδέεται άμεσα με την αλλαγή στον τρόπο σκέψης όχι μόνο του παιδιού αλλά και του γονέα. Οι εξετάσεις δεν είναι το εισιτήριο για επαγγελματική αποκατάσταση αλλά ούτε και μοναδικός τρόπος επιβεβαίωσης των ικανοτήτων του παιδιού. Οι γονείς οφείλετε να προσπαθήσετε να είστε όσο το δυνατό πιο ήρεμοι – αν εσείς είστε ήρεμοι, αυτό θα νιώθουν και τα παιδιά κοντά σας. Αυτό που έχει ανάγκη το παιδί σε αυτή τη φάση είναι να είστε εκεί και να το ακούσετε, να μοιραστεί μαζί σας τις ανησυχίες και τους φόβους του. Μην πιέζετε το παιδί να διαβάσει ή να του το υπενθυμίζετε σε κάθε περίπτωση που το βλέπετε να κάθεται (και να μη διαβάζει) - ξέρει το ίδιο τους ρυθμούς του – αν νιώσει πίεση από εσάς μπορεί να κάνει και ακριβώς το αντίθετο, να διαβάζει ελάχιστα. Σταθείτε διακριτικά κοντά του και όταν θελήσει κάτι θα το ζητήσει.

Εκτονωθείτε και εσείς με κάποιο τρόπο, όπως γυμναστική, περίπατο, συνάντηση με φίλους.

Εννοείται πως ο ύπνος είναι απαραίτητος και να κοιμούνται καλά. Οι ανάγκες για ύπνο εξαρτώνται από το πόσο έχει συνηθίσει να κοιμάται το κάθε παιδί. Σε γενικές γραμμές καλό είναι να κοιμούνται τουλάχιστον 8 ώρες την ημέρα. Όσον αφορά τον τρόπο μελέτης είναι σημαντικό να ακολουθούν ένα πρόγραμμα, που να είναι μέσα στα πλαίσια των δυνατοτήτων τους. Δηλαδή το πρόγραμμά τους να μην είναι υπερβολικά αυστηρό, κάτι που σημαίνει ότι δε θα μπορούν να το τηρήσουν και για αυτό ακριβώς θα αγχωθούν, αλλά από την άλλη να μην είναι και εντελώς χαλαρό, που θα τους αφήσει να χαλαρώσουν παραπάνω από όσο χρειάζεται, με κίνδυνο να μην πετύχουν τελικά έναν εφικτό στόχο. Μία έξυπνη πρακτική είναι να κάνουν τακτικά διαλείμματα από το διάβασμα γιατί είναι χρήσιμα στην προσπάθεια που καταβάλλουν, αφού τους ξεκουράζουν σωματικά και διανοητικά. Σε μια ώρα μελέτης καλό είναι να ακολουθεί ένα δεκάλεπτο διάλειμμα.

Βοηθάει επίσης την απόδοσή τους το να έχουν ένα πρόγραμμα δραστηριοτήτων, πέρα από το διάβασμα. Να βγουν μία βόλτα σε ένα ωραίο μέρος μόνοι ή με μία καλή παρέα, να δουν τηλεόραση, να ασχοληθούν με κάποιο χόμπι, όπως ένα είδος σωματικής άσκησης, που τους αρέσει ή να ακούσουν μουσική.

Εννοείται πως αυτήν την περίοδο δεν ξεκινάμε καμία δίαιτα, αλλά προσέχουμε και επιλέγουμε μια σωστή και ισορροπημένη διατροφή.

Στην διάρκεια των εξετάσεων παιδιά, δεν είναι κακό να νοιώσετε άγχος για την εξέταση. Όχι. Όλοι χρειαζόμαστε το άγχος μέχρι κάποιο βαθμό για κίνητρο. Όμως προσέξτε το πόσο το αφήνετε να σας επηρεάσει καθότι μπορεί να μειώσει τη λειτουργικότητα σας. Το άγχος σας είναι το κίνητρό σας, δείτε το, σαν σύμμαχο σας προετοιμάζει.

Ρωτείστε τον εαυτό σας: «Τι είναι το χειρότερο που μπορεί να συμβεί;» Μπορώ να το χειριστώ; Μπορώ να το αντέξω;» Εννοείται πως μπορείτε, τίποτα δεν εξαρτάται μόνο από αυτό! Ειδικά η ζωή και το μέλλον σας.

Μάθετε την εξής τεχνική: Αναπνεύστε αργά και βαθειά και νοιώστε την αναπνοή στο στομάχι σας. Δείτε την κοιλιά σας να φουσκώνει με αέρα. Κρατήστε την για λίγα δευτερόλεπτα έτσι και μετά «σπρώξτε» τον αέρα και σκεφτείτε κάτι όμορφο ή πείτε στον εαυτό σας: «ηρέμησε». Επαναλάβετε 2-3 φορές.

Κατά την ημέρα της εξέτασης: Δείτε τα θέματα, κοιτάξτε όλες τις ερωτήσεις για να συμφιλιωθείτε με την εξέταση και αν δεν γνωρίζετε κάποιες ερωτήσεις είναι εντάξει. Ξεκινήστε με την πρώτη, συνήθως η πρώτη είναι και η πιο εύκολη καθότι κλιμακώνεται η δυσκολία. Αν νοιώσετε άγχος και δεν μπορείτε να σκεφτείτε, εφαρμόστε πάλι την τεχνική της αναπνοής, πιείτε λίγο νερό και ξεκινήστε διαβάζοντας ξανά την ερώτηση. Ο εγκέφαλος, ο οποίος έχει πολύ καλή μνήμη και γερό λογισμικό θα ανακαλέσει σιγά σιγά ό,τι γνωρίζετε. Απλά ξεκινήστε να γράφετε και όλα θα έρθουν, πιστέψτε όμως σε αυτό.

Μην δίνετε προσοχή στο τι κάνουν και πώς γράφουν οι άλλοι, συγκεντρωθείτε στον εαυτό σας και στο δικό σας γραπτό. Αφήστε χρόνο για να ξαναδείτε τις απαντήσεις σας. Να θυμάστε συνήθως η πρώτη σας σκέψη, ως απάντηση είναι και πιθανόν η πιο σωστή!

Αποφύγετε να σκεφτείτε το μετά. Ένας από τους παράγοντες που προκαλείται το άγχος είναι η προσδοκία και η σκέψη για το τι πρόκειται να γίνει. Εάν σκέφτεστε αρνητικά για τον εαυτό σας και τις ικανότητες σας, θα δημιουργηθούν αρνητικά συναισθήματα με αρνητικά αποτελέσματα.

Εύχομαι ολόψυχα σε όλα τα παιδιά καλή εμπειρία, να θυμάστε πως και αυτή η κατάσταση κάτι σας μαθαίνει για τον εαυτό σας. Τώρα αν στεφθεί και με επιτυχία ακόμα καλύτερα!