Από τη μαγεία των Χριστουγέννων... στην κατάθλιψη

Γράφει η Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, Θωμαή Σιώπη

Τα Χριστούγεννα είναι η πιο ευτυχισμένη περίοδος του έτους. Κάθε χρόνο, άνθρωποι σε όλο τον κόσμο στολίζουν τα σπίτια τους, αγοράζουν δώρα, και ετοιμάζονται να υποδεχτούν φίλους και συγγενείς. Το πνεύμα των εορτών συνεπέρνει μικρούς και μεγάλους, δημιουργεί ευχάριστα συναισθήματα, όπως χαρά, ευθυμία, και ευγνωμοσύνη. Για πολλούς ανθρώπους είναι μια ευκαιρία να περάσουν χρόνο με τις οικογένειές τους, να ξεκουραστούν, και να επανεκτιμήσουν τη χρονιά που πέρασε, να αξιολογήσουν τα βήματα αλλά και τα λάθη που έκαναν, και φυσικά να μάθουν και να βελτιωθούν για τη χρονιά που έρχεται. Για κάποιους άλλους όμως τα Χριστούγεννα μπορεί να είναι μια δυσάρεστη περίοδος, όπου βιώνουν έντονα συναισθήματα θλίψης, και άγχους. Αυτή την περίοδο του χρόνου παρατηρείται αυξημένη προσέλευση στους ειδικούς ψυχικής υγείας.

Τι μπορεί όμως να προκαλεί αυτή τη θλίψη των Χριστουγέννων;

Αρχικά, η εικόνα των πετυχημένων εορτών έχει αλλάξει μέσω των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης. Περιοδικά και διαφημίσεις παρουσιάζουν το χαρούμενο πρότυπο που ξοδεύει χρήματα για τα “τέλεια” δώρα, το “τέλειο” δείπνο, τον “τέλειο” στολισμό. Η οικογένεια συγκεντρώνεται και δείχνουν όλοι τόσο ευτυχισμένοι και απροβλημάτιστοι. Στερεοτυπικά η περίσταση απαιτεί να είμαστε χαρούμενοι. Όλα αυτά αποτελούν μια επίπονη υπενθύμιση, π.χ. μιας απώλειας, ενός χωρισμού, της μοναξιάς, της οικονομικής ή της οικογενειακής κατάστασης. Μας κάνουν να νιώθουμε πολλές φορές ανεπαρκείς που δεν μπορούμε να ανταπεξέλθουμε, ή εκνευρισμό, και αδικία που μόνο εμείς έχουμε προβλήματα, ενώ όλοι γύρω μας είναι ευτυχισμένοι.

Όπως και στην καθημερινή ζωή, έτσι και στις γιορτές μπορεί να δημιουργήσουμε μη ρεαλιστικές προσδοκίες. Αν χάσαμε πρόσφατα ένα αγαπημένο μας πρόσωπο ή αν είχαμε μια οικογενειακή σύγκρουση, το να πιστεύουμε ότι όλοι θα είμαστε χαρούμενοι είναι ανέφικτο. Ειδυλλιακά, όλοι πιστεύουμε ότι αυτές τις μέρες θα μπορέσουμε να δυναμώσουμε τους δεσμούς της οικογένειας. Πολλές φορές όμως υπάρχουν προβλήματα ή και παλαιότερες συγκρούσεις, οπότε η επερχόμενη μάζωξη μπορεί να δημιουργήσει ιδιαίτερο άγχος. Ειδικότερα τα επικριτικά σχόλια των συγγενών μπορεί να είναι εκνευριστικά, π.χ. ο γονιός που υπενθυμίζει ότι δεν έχουμε παιδιά ή σύντροφο, ή ότι είμαστε λιγότερο επιτυχημένοι από τον μεγαλύτερό μας αδερφό. Έτσι είναι αναμενόμενο ότι η ατμόσφαιρα είναι αρνητική και μπορεί να υπάρξουν συγκρούσεις. Αν περιμένουμε όλα να είναι “τέλεια” πιθανότατα θα απογοητευτούμε. Επίσης, μπορεί να νιώσουμε πίεση να τα κάνουμε όλα, να δούμε την οικογένεια, να πούμε “ναι” σε όλες τις προσκλήσεις, να ολοκληρώσουμε προθεσμίες και οικονομικές υποχρεώσεις, με αποτέλεσμα το άγχος να συσσωρεύεται.

Τα Χριστούγεννα είναι συνδεδεμένα με παιδικές αναμνήσεις. Αυτές τις μέρες έρχονται στο μυαλό μας εικόνες από τα παλιά. Αυτές οι εικόνες μπορεί να αφορούν περασμένες γιορτές της παιδικής ηλικίας, όπου ήμασταν ξέγνοιαστοι. Η σύγκριση με τις γιορτές των ενήλικών μας χρόνων δεν μας ικανοποιούν και μας θλίβουν. Από την άλλη μπορεί να έχουμε ζήσει ένα τραυματικό γεγονός στο παρελθόν, το οποίο αναβιώνεται τις ημέρες αυτές.

Επιπλέον, καθώς πλησιάζει το τέλος του έτους, συνήθως κάνουμε μια αυτο-αξιολόγηση της πορείας μας μεστη χρονιά. Συχνά τείνουμε να αγνοούμε τις επιτυχίες μας και να εστιάζουμε στις αποτυχίες. Κοιτώντας το δέντρο, χάνουμε το δάσος. Αυτό φυσικά εντείνει τις πεποιθήσεις ανικανότητας και ανεπάρκειας και δημιουργεί αρνητικά συναισθήματα.

Για να ξαναβρείτε το νόημα των γιορτών δεν υπάρχει μαγική συνταγή. Θα μπορούσατε όμως να δοκιμάσετε μερικά από τα παρακάτω.

• Προσπαθήστε να αγνοήσετε τα πρότυπα των Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης για το πως πρέπει να νιώθετε, ντύνεστε, φέρεστε, κ.λπ. Αποφύγετε να συγκρίνετε τη ζωή σας με των άλλων. Όλες οι οικογένειες αντιμετωπίζουν τα δικά τους προβλήματα.
• Δεν χρειάζεται να αγχώνεστε για ασήμαντα πράγματα, όπως ο στολισμός, το φαγητό ή τα δώρα. Δεν μπορούν όλα να είναι “τέλεια”.
• Αν είναι δυνατό ζητήστε βοήθεια από τους οικείους σας και γίνετε συγκεκριμένοι για το τι θέλετε να κάνουν, π.χ. ζητήστε από την αδερφή σας να σας βοηθήσει με το τραπέζι ή από τον άντρα σας να κάνει κάποια ψώνια.
• Αν σας αγχώνουν τα παλιά έθιμα που πρέπει να τηρηθούν, δημιουργήστε με την οικογένειά σας καινούργια δικά σας έθιμα.
• Θέστε όρια στα χρήματα που θέλετε να ξοδέψετε. Δεν είναι ανάγκη τα δώρα να είναι ακριβά, η κίνηση είναι αυτή που μετράει. Εναλλακτικά, μπορείτε να φτιάξετε και τα δικά σας δώρα με τη βοήθεια των παιδιών σας. Έτσι θα περάσετε ποιοτικό χρόνο με τα παιδιά και θα γλιτώσετε χρήματα.
• Μη νιώθετε πίεση να τους ευχαριστήσετε όλους. Κάποια στιγμή θα πρέπει να πείτε “όχι” προκειμένου να περάσετε και εσείς καλά.
• Αποφύγετε να βγάλετε αυθαίρετα συμπεράσματα πριν ακόμη έρθουν οι γιορτές. Δεν μπορείτε να γνωρίζετε αν θα περάσετε καλά ή αν θα γίνουν δυσάρεστα γεγονότα.
• Ζήστε τη στιγμή.
• Προσφέρετε σε αυτούς που έχουν ανάγκη, είτε οικονομική είτε συναισθηματική.
• Αν έχετε χάσει πρόσφατα κάποιο κοντινό σας πρόσωπο είναι ευκαιρία να τιμήσετε τη μνήμη του.
• Σκεφτείτε όσα έγιναν στη χρονιά, και ευχάριστα και δυσάρεστα. Να είστε ευγνώμονες για όσα ζήσατε ακόμη έναν χρόνο, για αυτά που έχετε και όχι γι’αυτά που δεν έχετε. Μην εστιάζετε στις αποτυχίες σας. Σκεφτείτε τι εμπειρίες αποκομίσατε και τι μάθατε προκειμένου τη νέα χρονιά να βελτιωθείτε.

Και πάνω απ’ολα είναι σημαντικό να αφιερώσετε χρόνο σε εσάς και να φροντίσετε τον εαυτό σας. Μετά από μία ολόκληρη χρονιά σας αξίζει. Αν παρ’ολα αυτά οι γιορτές συνεχίζουν να σας προκαλούν δυσφορία, μη διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια από κάποιον επαγγελματία.

Καλές Γιορτές

Θωμαή Σιώπη, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
Μητροπόλεως 31 (2ος όροφος), Βέροια
Τηλ: 2331125058
www.pliroforiodotis.gr/tsiopi