Το να χέρι νίβει τ' άλλο...

Του Στέργιου Καλπάκη

Δύο ειδών παράνοιες - ενδεικτικές της παρακμής του πολιτικού μας πολιτισμού- εμφανίζονται αυτές τις ημέρες στο δημόσιο διάλογο σχετικά με την περίπτωση του νεαρού κρατούμενου-απεργού πείνας Νίκου Ρωμανού.

Από τη μία πλευρά, έχουμε ακραίες απόψεις όπως της ανεκδιήγητης Νεοδημοκράτησας, που δεν την ενδιαφέρει η ζωή ενός νέου κρατούμενου. Για πολλούς, φαίνεται ότι η καταδίκη ενός πολίτη -πόσο μάλλον νέου- τον παύει κι από άνθρωπο. Δεν αναγνωρίζουν λοιπόν κανένα δικαίωμα για εκπαίδευση και επανένταξη. Είναι τόσο φανατικοί που θεωρούν ότι τέτοιου είδους δικαιώματα είναι υποχώρηση της εξουσίας απέναντι στους προοδευτικούς. Στα παρασκήνια βέβαια αυτών των ακραίων παραστάσεων, τέτοιες υποθέσεις εμφανίζονται συνήθως ως ευκαιρία ταύτισης της Αριστεράς με τις ομάδες κουκουλοφόρων, που αφορμή ψάχνουν τέτοιες μέρες να κάψουν την Αθήνα.

Από την άλλη, παρατηρούμε την παράνοια εκείνη που προσπαθεί να βαφτίσει τον Νίκο, πολιτικό κρατούμενο και ν' αναγάγει το έγκλημα που διέπραξε σε πολιτικό αγώνα. Όπως όμως οι ακραίοι δεξιοί αρνούνται κατοχυρωμένα δικαιώματα, έτσι υπάρχουν αναρχικοί και ακραίοι αριστεροί που θέλουν να μας πείσουν ότι στερούνται πολιτικών ελευθεριών όσοι δεν μπορούν ατιμώρητοι να καταστρέφουν δημόσια περιουσία, να βάζουν βόμβες, να ληστεύουν τράπεζες, να χρησιμοποιούν το άσυλο κατά το δοκούν και γενικώς να κάνουν ό, τι γουστάρουν, στερώντας εν τέλει την ελευθερία όσων διαφωνούν μαζί τους. Η εκδοχή αυτή της παράνοιας ήδη στήνει το επικοινωνιακό παιχνίδι νομιμοποίησης, μέσω ενός ήρωα, ιδεολογημάτων περί ένοπλης πάλης, σαν αυτά που εμφανίζονται σε παραληρήματα τύπου Νετσάγιεφ.

Βέβαια, ούτε ο Νίκος είναι πολιτικός κρατούμενος αλλά καταδικάστηκε για ένοπλη ληστεία σε τράπεζα, ούτε στην Ελλάδα του 2014 φυλακίζονται άνθρωποι για τις ιδέες τους. Αυτό όμως δε σημαίνει ότι επειδή ο Νίκος είναι στη φυλακή, παύει να έχει δικαιώματα. Όταν μάλιστα είναι νέος άνθρωπος που έχει όλη τη ζωή μπροστά του. Οι δύο όψεις όμως της παράνοιας, που οφείλεται και στο ατύχημα να κυριαρχεί στα δημόσια πράγματα η χειρότερη μορφή συντηρητικού και αριστερίστικου λαϊκισμού, νίβει η μία το χέρι της άλλης και οι δύο μαζί το πρόσωπο της πόλωσης. Η μία νοοτροπία συντηρεί την άλλη και οι δύο μαζί τροφοδοτούν εν τέλει την συντηρητικοποίηση της κοινωνίας. Δεν πρέπει να ξεχνάμε άλλωστε, ότι η απόδραση ενός άλλου «πολιτικού κρατούμενου», του Χριστόδουλου Ξυρού, υπήρξε η αφορμή για φυλακές υψίστης ασφαλείας, από τις οποίες σήμερα ο Νίκος Ρωμανός και άλλοι κρατούμενοι δεν μπορούν να πάρουν άδεια.

Ο Νίκος Ρωμανός πρέπει να ζήσει και να σπουδάσει με έναν συνδυασμό μαθημάτων με τηλεδιάσκεψη, μελέτης ηλεκτρονικού υλικού και ελεγχόμενων επισκέψεων στο ΤΕΙ, ώστε να βρίσκεται σε αμεσότερη επαφή με την κοινωνία, συμφοιτητές και καθηγητές. Για να βρεθεί η λύση πρέπει όλοι να κάνουν ένα βήμα πίσω, τόσο ο Ρωμανός και η πλευρά που τον στηρίζει όσο και η πολιτεία. Θα πρέπει μάλιστα να ξεκινήσει μια ουσιαστική συζήτηση για την κατάσταση στις ελληνικές φυλακές και να εξεταστεί ευρύτερα το ζήτημα της εκπαίδευσης των κρατούμενων ως κομμάτι της ανασυγκρότησης του κοινωνικού κράτους.

Η έναρξη του διαλόγου για ένα σύγχρονο και ανθρώπινο σωφρονιστικό σύστημα ίσως είναι και η πρώτη πραγματική νίκη του Νίκου Ρωμανού. Νίκη που θα του δώσει ένα τεράστιο κίνητρο ζωής και μετατροπής της οργής που αισθάνεται για το σύστημα που δολοφόνησε το φίλο του, σε έναν αδιάκοπο δημιουργικό αγώνα για τα δικαιώματα όλων των ανθρώπων. Παράλληλα, θα είναι η ήττα εκείνων που είτε εκμεταλλεύονται τη σημερινή τους πυγμή για να χαϊδέψουν τα ακροδεξιά τους ακροατήρια, είτε αναζητούν έναν «ήρωα» να καπελώσουν, για να δώσουν νόημα στο ιδεολόγημα του κοινωνικού πολέμου, που πολλές φορές αποδείχτηκε εχθρικό προς στα λαϊκά στρώματα που υποτίθεται ότι υπερασπίζονται.

Ο Στέργιος Καλπάκης, Δάσκαλος, ειδ. Ιστορία & Πολιτισμός